در بورس پتروشیمی چه می‌گذرد؟

تحریریه پارسینه: سودآوری شرکت هایی که در صنایع پایین دستی پتروشیمی فعالیت می کنند، بر اساس نوع خوراک مصرفی، میزان صادرات، ترکیب بهای تمام شده، نرخ ارز و حاشیه سود خالص، بطور یکسان به عوامل مختلف واکنش نشان نمی دهد و همین موضوع بررسی این شرکت ها را دشوار و البته جذاب می کند.

تعدیل های بسیار عالی متانول سازها و اوره سازها در مجامع برگزار شده خاطره خوبی برای این نکته است که وقتی نرخ های جهانی به مجتمع های پتروشیمی را بر اساس نوع فراورده های تولیدی ، می توان به پنج دسته اصلی تقسیم کرد. که عبارتند از:

۱- محصولات شیمیایی پایه شامل انواع بازها و اسیدها، نمک های مشتقه، انواع گازها و مواد شیمیایی

۲- پلیمرها که بیشترین ارزش افزوده این صنعت را دارند به سه دسته پایه، ویژه و نیمه مهندسی تقسیم می شوند. پلیمرهای پایه شامل الفین ها، پی وی سی، پلی اتیلن، استایرن و پروپیلن است و پلیمرهای ویژه و مهندسی محصولات پایین دستی تری هستند که کاربردهای خاصی دارند و اغلب مورد مصرف مستقیم قرار می گیرند.

۳- کودها و سموم شامل ترکیبات اوره و آمونیاک است که پس از تبدیل به دی آومنیوم فسفات و نیترات و سولفات آمونیوم بعنوان کود کشاورزی مصرف می شود.

۴- آروماتیک ها شامل اروماتیک های سبک و سنگین است که می توان به بنزن، تولوئن، اورتوزایلن و غیره اشاره کرد.

۵- سوخت ها و مواد هیدروکربوری که انواع بنزین، نفت گاز، گازوئیل، قیر، نفت کوره و حلال های آلی و مواد روغنی و روانکار را در بر می گیرد.

با توجه به این طیف گسترده آنچه که مستقیما بعنوان گروه پتروشیمی بررسی می کنیم شامل دسته دوم و سوم بعلاوه متانول سازها است که از حیث نوع خوراک مصرفی و بازار فروش تقریبا هم خانواده محسوب می شوند. پتروشیمی های تولیدکننده محصولات پلیمری، اوره، آمونیاک سازها و متانول سازها مشتمل بر ۱۰ شرکت بورسی مهم هستند و ارزش بازاری معادل ۳۶۴۶۵۹.۲ میلیارد ریال دارند که ۱۱.۴ درصد از ارزش کل بازار سهام را به خود اختصاص می دهند.

دو عامل اثر گذار بر سودآوری متانول سازها و اوره سازها

دو فاکتور اصلی که با اثر مستقیم بر درآمدهای متانول سازها و اوره سازها، سودآوری این شرکت ها را تحت تاثیر قرار می دهد عبارتند از: نرخ ارز و نرخ های جهانی.

روند نرخ جهانی متانول و اوره

نرخ متانول در سه ماهه اول سال ۲۰۱۷ با عبور از ۳۰۰ دلار در هر تن رشد بیش از ۴۰ درصدی را نسبت به سال قبل از آن تجربه کرد ولی در ادامه با اصلاح قیمت به محدوده ۲۷۰ دلار برگشت. هم اکنون نرخ متانول بر اساس آخرین گزارش موسسه پلتس در محدوده ۲۸۱ تا ۲۸۳ دلار است و با وجود روند صعودی یک ماهه اخیر هنوز نتوانسته به ۲۹۰ دلار برسد.

همچنین نرخ اوره و آمونیاک نیز پس از رشد ابتدای سال خود که تعدیل های مثبتی را برای اوره سازها موجب شد، با افت قیمتی مواجه گردید. اوره در حال حاضر پس از بالا آمدن از ۱۷۵ دلار طی دو هفته اخیر توانسته ۱۸۶ دلار برای هر تن را به ثبت برساند.

با توجه به نرخ های ارائه شده در بودجه پتروشیمی های این گروه باید گفت در صورتی که نرخ های جهانی و یا نرخ ارز افزایش نیابد، این شرکت ها در پوشش فروش و درآمدهای پیش بینی شده شان با مشکل روبرو خواهند شد.

چرا که در حال حاضر بجز پتروشیمی پردیس که با کاهش نرخ فروش اوره به ۱۸۰ دلار، تن به تعدیل منفی ۳۵ درصدی داد، نرخ های فروش واقعی برای بقیه شرکت ها کمتر از نرخ پیش بینی شده است. البته تعدیل منفی پردیس علاوه بر کاهش نرخ فروش ناشی از تعویق بهره برداری فاز جدید تولید اوره نیز می باشد که هزینه مالی بالایی را به شرکت تحمیل کرده است و کماکان درآمدی از آن برای پوشش وام های هزینه شده عاید شرکت نشده است.

بررسی پوشش های سه ماهه متانول سازها و اوره سازها

بررسی میزان پوشش های سه ماهه فروش در بین گزارش های اعلام شده حاکی از آن است که پتروشیمی خارک با پوشش ۳۲ درصدی سود، بدلیل کاهش نسبت بهای تمام شده به فروش که عمدتا ناشی از نرخ خرید گاز ترش است، بهتر از سایر همگروه ها عمل کرده است و در صورت ادامه روند صعودی نرخ متانول در شش ماهه دوم سال ۲۰۱۷ می تواند اهداف پیش بینی شده را محقق کند.

در بین شرکت های این گروه، بررسی نسبت های مالی نشان می دهد که پتروشیمی شیراز بشدت تحت فشار هزینه مالی قرار دارد و همین امر حاشیه سود شرکت را کاملا تحت تاثیر قرار داده است. حاشیه سود ناخالص شرکت ۳۸ درصد است که در اثر هزینه مالی ۱۵۳۷ میلیارد ریالی از ۴۸۸۱ میلیارد به ۳۴۵ میلیارد ریال کاهش یافته است.

همچنین پیش بینی بسیار خوشبینانه شیراز از نرخ فروش اوره صادراتی که بیش از نیمی از درآمد شرکت را تشکیل می دهد، بطوریکه تا امروز ۱۷ درصد از نرخ واقعی، انحراف منفی دارد، شرایط تحقق سود پیش بینی شده را بسیار دشوار کرده است.

تعدیل مثبت ۱۲ درصدی شفن نیز ناشی از افزایش بیش از ۵۰۰ میلیارد ریال در درآمدهای غیرعملیاتی، مربوط به سرمایه گذاری ها و درآمدهای متفرقه است. از اینرو می توان گفت گروه متانول سازها و اوره سازها کماکان تحت فشار نرخ های جهانی هستند و هرگونه تعدیل عملیاتی در این گروه به بهبود نرخ فروش یا افزایش نرخ دلار بستگی دارد.

شرکت های تولید کننده پلی اتیلن

سه پتروشیمی باقیمانده در گروه شیمیایی پلی اتیلن سازهای بزرگ شازند، جم و مارون هستند. عمده محصولات این شرکت ها شامل انواع پروپیلن، اتیلن و پرواتیلن است. همانطور که قبلا عنوان شد، بیشترین ارزش افزوده در صنعت پتروشیمی در جهان مربوط به پلیمرهاست.

عوامل موثر در سودآوری پلی اتیلنی ها

حدود ۶۰ درصد . بیشتر، از تولید شرکت های این دسته در بازار داخلی و از طریق بورس کالا به فروش می رسد. در نتیجه نرخ ارز و قیمت های جهانی بیش از آنکه در درآمدهای این شرکت ها اثر گذار باشد، در هزینه هایشان موثر است. خوراک مصرفی این سه شرکت نفتا؛برای شاراک، اتان؛ برای جم و مارون است که قیمت گذاری آن توسط دولت، بر اساس نرخ ارز و قیمت جهانی تعیین می شود.

در حال حاضر قیمت نفتا با کاهش جهانی همراه بوده است و از ۴۸۰ دلار ابتدای امسال به ۴۳۸ دلار رسیده که خبر خوبی برای شاراکی است که کمترین حاشیه سود این دسته را دارد. نرخ خوراک برای پتروشیمی ها بر اساس ارز مبادله یی تعیین می گردد، در نتیجه تک نرخی شدن ارز می تواند موجب افزایش هزینه های این شرکت ها شود.

در این بین نگاهی به نرخ های جهانی نشان می دهد که در سه ماهه گذشته عمده محصولات اصلی این شرکت ها با کاهش قیمت جهانی روبرو بوده است. بطور مثال، قیمت جهانی اتیلن که یکی از محصولات اصلی پتروشیمی مارون می باشد، در سه ماه اخیر از ۱۱۶۵ دلار برای هر تن به ۹۲۵ دلار در فوب کره جنوبی کاهش یافته است.

شرکت این دسته در پوشش های سه ماهه با مشکل جدی روبرو نبوده اند و با توجه به افزایش موجودی های آماده برای فروش بنظر می رسد از شرایط تولید مناسبی برخوردارند و در صورتی که قیمت محصولات با افزایش روبرو شود، با توجه به اینکه سهم هزینه های متغیر در بهای تمام شده نسبتا بالاست. در شرکت جم ۷۲ درصد، در شاراک بیش از ۸۰ درصد و در مارون بیش از ۶۰ درصد است، این موجودی آماده برای فروش می تواند رشد سودآوری شرکت را بیشتر تقویت کند.