فاجعه در دریاچه باغ جهانی«عباس آباد»

«صاحب دهشت» مسئول پایگاه جهانی باغ ایرانی عباس آباد علت خشک شدن این باغ جهانی را خشکسالی، کم آبی و مصرف سهم دریاچه (سد تاریخی عباس آباد) توسط زمین‌های کشاورزی پایین دست این باغ ۴۰۰ ساله می‌داند. هرچند او احتمال می‌دهد که این خشکی با باران‌های پاییزی بزودی تمام شود اما طولانی شدن خشکی این رودخانه صفوی برخلاف سال‌های گذشته افکارعمومی را نسبت به سرنوشت یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی نگران کرده است.

خبرهایی هم که از خشک شدن رودخانه «الندان» ساری به گوش می‌رسد فعالان حوزه محیط زیست را به این نتیجه رسانده که سایه سنگین خشکسالی روی سرزمین‌های شمالی که از پر آب‌ترین استان‌های کشور، در حال گسترش است. خبرهای بد به همین جا ختم نمی‌شود؛ باغ جهانی عباس آباد در حالی خشک شده که به گفته صاحب دهشت امسال میزبان ارزیان یونسکو خواهد بود تا مسئولان بعد از ۶ سال درباره انجام تعهدات ایران در باغ به آنها توضیح دهند. دهشت خشک شدن دریاچه عباس آباد را روال معمول هرسال می‌داند.
او می‌گوید:«هر سال در این فصل آب سد از سوی آب منطقه‌ای شهر به کشاورزی زمین‌های پایین دست سازه‌های ۴۰۰ ساله پادشاهان صفوی داده می‌شود.» اما حرف‌های «محمد ابراهیمی یخکشی» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران چیز دیگری را می‌گوید. او خشک شدن دریاچه طبیعی وسد عباس آباد درشرق استان را به دلیل کاهش میزان بارندگی، کاهش دبی آب ورودی رودخانه‌های فصلی و برداشت آب برای کشاورزی می‌داند. همین مسأله هم اجازه نمی‌دهد که تا فعالان حوزه منابع طبیعی و میراث فرهنگی با حرف‌های دهشت خیالشان از بابت این باغ جهانی راحت شود.
توضیحات بیشتر دهشت هم تاحدودی نشان می‌دهد که فعالان حق دارند نگران یکی از نمونه باغ‌های ایرانی و تنها اثر جهانی مازندران در سایت یونسکو باشند. به گفته او هر سال دریاچه و سد عباس آباد با کاهش آب رو به رو بود اما امسال یک تفاوت بزرگ با سالهای قبل داشت هم میزان کاهش آب بالاست هم مدت زمان آن از یک ماه به دوماه کشیده شده است.
از سوی دیگر بسیاری از گردشگرانی که در این فصل دریاچه عباس آباد را دیده‌اند، حرف‌های دهشت درباره خشکسالی هرساله به وقت مرداد را تکذیب می‌کنند. وضعیت سایر رودخانه‌های استان هم که در صدر اخبار قرار می‌گیرد؛ دلنگرانی‌ها برای سرنوشت این دریاچه بیشتر می‌شود. شاهد دلنگرانی‌های امروز هم حرف‌های «رحیم یوسفی زاده» کارشناس اداره کل هواشناسی مازندران است که از خشکسالی مفرط مازندران در ۶ ماهه نخست سال‌جاری خبر می‌دهد.

آیا خشک شدن دریاچه عباس آباد فرصت است؟
از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری مازندران تا مدیر پایگاه جهانی دریاچه عباس آباد خشک شدن دریاچه عباس آباد را فرصتی برای مرمت سازه صفوی داخل آب می‌دانند. بنایی که البته ملات آهکی آن با آب دم خوراست و هرچقدر بیشتر آب بخورد مقاوم‌تر می‌شود.
درواقع ساختمانی که این روزها درمیان خشکی باغ عباس آباد خود را بیشتر از هرچیزی نشان می‌دهد پایه‌های کاخی بود که شاه عباس برای خود ساخته است. آن کاخ را باد وباران و گذر روزگاران از بین برده اما با زیرسازی‌های آن می‌شود همین ساختمان مرتفع را در دل آب حفاظت کرد. حال سؤال اینجاست که آیا این ساختمان در معرض خشکسالی به سرنوشت کاخ شاه دچار نمی‌شود؟ از سوی دیگر میراث فرهنگی مازندران در حالی خشک شدن باغ را فرصتی برای مرمت بنا می‌داند که به گفته دهشت خبری از اعتباری که باید به باغ دهند نیست! او باغ عباس آباد را در میان ۹ باغی که به ثبت جهانی رسیده‌اند کم شانس‌ترین باغ می‌داند که نتوانسته است توجه مسئولان را برای ترزیق بودجه به خود جلب کند. حالا باید پرسید آیا حضور ارزیابان یونسکو پس از ۶ سال در این باغ مسأله ثبت جهانی آن را وارد چالش جدی نمی‌کند؟ دهشت پاسخ قانع‌کننده‌ای نمی‌دهد. اومی‌گوید:«تا اسفندماه این سد و باغ پر از آب خواهد شد!»

آیا زمین‌های پایین دست چشم طمع از سد عباس آباد برمی دارند؟
مسئولان میراث فرهنگی مازندران برای نجات باغ عباس آباد چشم به سد «گلورد» بسته‌اند. سدی که با زخم زدن‌های بسیار در دل جنگل‌های شمال ساخته شد!غرق شدن زمین‌های کشاورزی و خالی از سکنه شدن روستائیان و قطع بیشمار درختان جنگلی از جمله آسیب‌های جدی این سد به زیست انسانی و طبیعی این منطقه بود.دهشت می‌گوید:«اگر آب و نیرو بتواند سهم زمین‌های کشاورزی پایین دست را از سد گلورد تأمین کند آن زمان آب سد صفوی عباس آباد خرج باغ جهانی می‌شود.» این درحالی است که بسیاری از کارشناسان محیط زیست ساخت همین سد را یکی از دلایل کاهش آب زمین‌های کشاورزی می‌دانند.

عبور و مرور خودروها از روی تاج سد صفوی عباس آباد
گذشته از خشک شدن باغ آباد عباس که سرنوشت یکی از آثار جهانی کشور را با اما واگر‌های بسیاری روبه رو کرده، عبور و مرور خودروها از روی تاج سد صفوی عباس آباد هم وضعیت این سد ۴۰۰ ساله را در هاله‌ای از ابهام برده است. به گفته دهشت اگر این عبور ومرورها به ترک خوردن سد منجر شود؛ پیامدهای بعدی آن می‌تواند روستاهای پایین دست را با مخاطرات جدی رو به رو کند! به گفته دهشت، میراث فرهنگی مازندران مصوبه استانی را گرفته است تا عبور ومرور خودروها از روی تاج سد را ممنوع کند اما این مصوبه هم راه به جایی نبرده است.
تردد خودروهای یک نهاد نظامی که مسئولیت اردوگاه شهید هاشمی‌نژاد را دارد و آب منطقه‌ای، آژیر قرمز حوادث احتمالی روی این سد را به صدا در آورده‌اند. برای حل این معضل هم به گفته دهشت یک جاده جایگزین پایین‌تر از باغ عباس آباد در نظر گرفته‌اند البته آن هم هزینه دیگری روی دوش محیط زیست و منابع طبیعی می‌گذارد؛ قطع درختان برای گذر از جاده!