در بانه چه گذشت؟

بعد از این حادثه، «بانه» روز شلوغی را پشت سر گذاشت. تعدادی تصمیم گرفتند برای اعتراض به این حادثه برابر فرمانداری شهر بانه تجمع کنند.

برای کسانی که این حادثه را در شبکه‌های مجازی دنبال می‌کردند، نه منبعی وجود داشت که صحت اخبار و عکس‌ها را تایید کند، نه بانه آنقدر به رسانه‌های پایتخت نزدیک است که بشود به سرعت به آنجا رسید و از نزدیک شاهد حوادث بود.

تا روز پنجشنبه که به آنجا رسیدیم از روی عکس‌ها تنها می‌دانستیم که تجمع تعدادی روبه‌روی فرمانداری آنقدرها هم آرام برگزار نشده است. عکس‌ها نشان می‌داد که برابر فرمانداری تعدادی سطل زباله آتش گرفته است و آتش به بخش‌هایی از ساختمان سرایت کرده است؛ هر چند ایسنا نمی‌تواند صحت این عکس‌ها را تایید کند.

علاوه بر این گفته می‌شد که بازار شهر برای اعتراض به حوادث اخیر دست به سه روز اعتصاب زده است و مسافرانی که از شهرهای دیگر به بانه آمده‌اند تا بدون پرداخت عوارض ورود کالاهای خارجی بخرند،‌ در شهر سرگردان شده‌اند.

یک روز بعد از اعتراضات روز چهارشنبه، اوضاع در شهر آرام‌تر شده بود. نیروهای امنیتی بیشتری برای حفاظت از فرمانداری و تعمیر و جایگزینی تجهیزات شکسته و آسیب‌دیده در اطراف ساختمان حاضر بودند. با این حال هنوز تعدادی زن و بچه اطراف ساختمان فرمانداری حضور داشتند. برخی از آنها خانواده کسانی بودند که در تجمع روز چهارشنبه بازداشت شده بودند و چون هنوز با خانواده‌شان تماسی گرفته نشده بود،‌ کسی نمی‌دانست باید از کجا پیگیر اوضاعشان باشند.

خواهر یکی از مردانی که در تجمع روز چهارشنبه بازداشت شد، در همان روزها به خبرنگار ایسنا گفته بود: نمی‌دانیم چه نهادی او را بازداشت کرده است. برادرم ۲۵ ساله است. می‌گویند ممکن است تا غروب امروز هم آزادش نکنند.

علاوه بر ساختمان فرمانداری‌، تعدادی از ساختمان‌های اطراف از جمله یک هتل هم در تجمع روز چهارشنبه آسیب دیده بود.

اغلب مردمی که خبرنگار ایسنا سعی کرده است با آنها صحبت کند، ترجیح دادند در مورد اتفاق اخیر شهر بانه سکوت کنند.

از دو نفری که کشته شده‌اند،‌ یکی از آنها در بانه و دیگری در یکی از روستاهای اطراف زندگی می‌کردند. ما نتوانستیم خانواده کشته‌شده‌ای که در روستا زندگی می‌کرد را پیدا کنیم اما توانستیم با خانواده فردی که در بانه زندگی می‌کرد، تماس بگیریم. آدرس خانه «قادر بهرامی» را پرسان‌پرسان در بانه پیدا کردیم. قادر متولد سال ۵۵ بود. از چهار فرزندش،‌ یک دختر ۱۹ ساله را شوهر داده است،‌ پسر ۱۸ ساله‌اش،‌ دانشجوی کارشناسی رشته کامپیوتر در دانشگاه آزاد بانه است، دختر سومش ۱۲ ساله و پسر آخرش ۸ ساله است.

همسرش گفت که نقل‌ها در مورد اینکه قادر دهیار بوده است،‌ صحیح نیست: «قبلا که در روستا زندگی می‌کردیم، در دور قبلی عضو شورای روستا بود اما بعد از آن به بانه آمدیم و در این دور، دیگر عضو شورا نبود.»

پنجشنبه‌شب گذشته،‌ فرماندار و نماینده بانه در مجلس برای بررسی موضوع و تسلیت گفتن به خانواده دو کشته‌شده به خانه آنها رفتند اما خانواده بهرامی می‌گویند حرفی بین آنها رد و بدل نشده است. داماد خانواده می‌گوید: «به ما گفتند چند نفر از وزارت کشور آمده‌اند و می‌خواهند با شما صحبت کنند. ساعت ده و نیم شب رفتیم که آنها را ببینیم و تا ساعت یک و نیم شب با آنها بودیم. برایشان تعریف کردیم که چه اتفاقی افتاده است».

داماد کاک قادر بهرامی در مورد روز قبل از حادثه گفت: «کاک قادر زمانی که در روستای «وزمهلئ» حضور داشت عضو شورا بود. یکی از دوستانش به اسم کاک حسن چند روز قبل او را دعوت کرد به روستای خودشان برود تا در تشکیل شورا به آنها کمک کند. قرار بود بعد از اینکه آن شب از مرز برگشتند به روستا برود تا به تشکیل دهیاری کمک کند. صبح نماز خواندند و رفتند برای کولبری،‌ بعد دچار این بلا شدند. از چهار نفر، دو نفر آنها کشته شده و دو نفر برگشته‌اند. کاک قادر کارت کولبری نداشت. با کارت شناسایی‌اش می‌رفت بازارچه مرزی. برای کسانی که کارت داشتند ولی نمی‌توانستند بارشان را حمل کننند،‌ کار می‌کرد. تازه آن هم اگر باری بود. بیشتر وقت‌ها دست خالی برمی‌گشت».

برادر قادر هم در شرح اتفاقی که افتاده است، گفت: «کاک قادر و دوستانش بعد از خواندن نماز حرکت کردند تا از میانبر به بازارچه بروند. ما از این خبر نداریم که چه کسی به آنها تیراندازی کرده است. فرماندار می‌گوید که می‌خواهد همین موضوع را بررسی کند. آقای عباسی دادستان داسرای نظامی شهرستان سقز آمده و متهمان سر صحنه اعتراف کرده‌اند و از آنها پرسیده آیا کسانی که از راه قاچاق آمده بودند،‌ باری همراه داشتند یا نه. متهمان گفتند که آنها فقط صداها را شنیده‌اند. می‌گویند بدون فرمان ایست به آنها تیراندازی شده و دو نفر از آنها کشته شده و دو نفر دیگر هم از ترس فرار کرده‌اند.»

خانواده آقای بهرامی می‌گوید دو نفر دیگری که در زمان تیراندازی فرار کرده‌اند، وقتی به بیمارستان رسیده‌اند متوجه شده‌اند که پیکر دو همراهشان به سردخانه تحویل داده شده است.

این در حالی است که پس از حادثه سخنگوی نیروی انتظامی گفت که این دو نفر به هشدارهای "پی‌درپی و تیراندازی هوایی" بی‌توجهی کرده‌اند و به گفته او اصلا این دو کولبر هم نبوده‌اند: «دو شب پیش در نیمه‌های شب و در دل تاریکی، مرزبانان هنگ مرزی شهرستان بانه متوجه ورود افرادی از مناطق ممنوع و نقاط قرمز امنیتی مرز به داخل کشور می‌شوند که با اخطار و هشدارهای پی در پی و تیراندازی هوایی سعی بر جلوگیری از استمرار تردد غیر قانونی آنان می‌کنند که در سایه بی‌توجهی آنان، با توجه به حساسیت منطقه و سوابق تهدیدات امنیتی گذشته به جهت پیشگیری از هر نوع پیشامد ضد امنیتی، ناگزیر مبادرت به تیراندازی کرده که تعدادی از آنان متواری و متاسفانه دو نفر جان‌شان را از دست می‌دهند و در بررسی‌های بعدی مشخص می‌شود این دو نفر از شهروندان همان منطقه و حامل محموله مواد محترقه بودند. نیروی انتظامی ضمن اظهار تاسف و تاثر از جان سپردن این دو شهروند با اشاره به اینکه موضوع فوق هیچ ارتباطی به بحث کولبری و مناطق و معابر مشخص شده برای تردد کولبران نداشته است، بار دیگر تاکید می‌کند که پلیس بر سر امنیت مردم هرگز مماشات نخواهد کرد و در واقع مردم بر ما نمی‌بخشایند هر گونه کوتاهی در این حوزه را و اساسا فلسفه وجودی مرزبانان هر کشوری حراست و صیانت و پاسداری از سرحدات مرزهای آن کشور است. یادمان باشد بخش اعظمی از امنیت جاری در بستر جامعه برغم تمام تهدیدات ضد امنیتی مرهون هوشیاری و تلاش مرزبانان کشورمان است.»

البته فرماندار بانه در تشریح این حادثه از لفظ "کولبر" برای این دو کشته استفاده می‌کند، هر چند که داماد کاک قادری هم می‌گوید او کارت کولبری نداشته است: «دو نفر کولبر ساعت پنج صبح روز دوشنبه (۱۳ شهریور ۹۶) وارد کشور شده‌اند که به دستور ایست ماموران توجه نکرده‌اند، به همین دلیل به سمت آنها تیراندازی شده است و متاسفانه در این حادثه دو نفر کولبر کشته می‌شوند. در همان روز دوشنبه خانواده دو نفر کولبر متوفی را به فرمانداری دعوت و با آنها همدردی کردیم و فورا دادسرای نظامی شهرستان سقز هم وارد عمل شد که برخورد با خاطیان این حادثه روال قانونی خود را طی می‌کند و بنده نیز به صورت جدی آن را تا حصول نتیجه پیگیری می‌کنم.»

وی در ادامه گفته بود: «متاسفانه در این شرایط سایت‌های معاند نظام از موقعیت سوءاستفاده کرده و دعوت به فراخوان و تجمع در مقابل فرمانداری و تعطیلی بازار بانه را دادند که روز گذشته افرادی فرصت‌طلب که حساب آنها از مردم بانه جداست، دست به تجمع و شعار زدند که مردم بانه خوشبختانه با این آشوبگران همراهی نکردند که جای تقدیر دارد.»

روز جمعه،‌ اوضاع شهر آرام‌تر بود، خرابی‌های به‌بارآمده در فرمانداری و ساختمان‌های اطراف تعمیر شد و تعداد ماموران اطراف ساختمان کمتر. یک کلاغ چهل کلاغ بین مردم به جایی رسید که می‌گفتند ۱۱۵ نفر در حوادث روز چهارشنبه دستگیر شده‌اند اما مشخص بود این خبر صحت ندارد چون در کل، زندان بانه ظرفیت نگهداری این تعداد را ندارد.

منابع غیر رسمی در شهر گفتند که تعداد بازداشت‌شده‌ها سه نفر بوده است. «امید» از بستگان یکی دیگر از بازداشت‌شده‌های تجمع روز چهارشنبه به ما گفت‌ که در پیگیری‌هایی که برای آزادی آشنای بازداشت‌شده انجام شده،‌ به آنها گفته‌اند که یکی، دو روز طول می‌کشد تا اطلاعات دقیق در اختیارشان قرار بگیرد.

علی ۴۲ ساله از فعالان مدنی شهر بانه نیز در گفت‌وگو با ایسنا در مورد حوادث روز چهارشنبه گفت: «ما معتقدیم که همه چیز باید از راه مسالمت‌آمیز حل شود. در جریان درگیری‌های روز چهارشنبه هم اقدامات تحریک‌آمیز باعث شد که درگیری‌هایی به وجود بیاید وگرنه مردم نمی‌خواستند به خشونت متوسل شوند. ‌درخواست ما چیز عجیبی نیست. ‌ما می‌خواهیم به کولبران اجازه تردد قانونی داده شود.»

روز جمعه،‌ بازاری‌ها بالاخره تصمیم گرفتند بعد از دور روز تعطیلی کرکره‌ها را بالا بدهند و کار را شروع کنند. لقمان ۳۰ ساله که در بازار فروشگاه لوازم آرایشی دارد در مورد تعطیلی دو روزه بازار بانه گفت: «به خاطر اعتراض به کشتن کولبران بازار تعطیل بود. ما دلمان می‌خواست تا شنبه تعطیل می‌شد، حداقل استراحتی می‌کردیم اما از ما خواستند که امروز مغازه‌ها را باز کنیم. تمام اجناس اینجا با کول می‌آید. ما هم به خاطر انسان‌دوستی و همدری با کسانی که کشته شدند تعطیل کردیم. به هر حال بیشتر چیزهایی که ما می‌فروشیم،‌ از جمله همین وسایل آرایشی همه قاچاق هستند و چاره‌ای نیست غیر از اینکه با کول وارد کنیم.»

«امید»، جوانی که در بازار دست‌فروشی می‌کرد به ایسنا گفت:‌ «مردم در روز چهارشنبه برای اعتراض به کشته‌شدن دو کولبر تجمع کرده بودند و می‌خواستند که فرماندار برکنار شود.»

یکی دیگر از کسبه بازار بانه می‌گوید: «اینجا هر روزی که تعطیل شود به ضرر ماست. من ماهی یک میلیون و دویست هزار تومان کرایه مغازه می‌دهم. مشتری بیاید تعطیل باشد می‌رود جای دیگری خرید می‌کند.»

اوضاع در بانه عادی شده است. پرونده این اتفاق در جریان است و متهمان بازداشت شده‌اند.