ایران با کاهش تولید نفت اوپک موافق است؟

بحث بر سر تمدید یا عدم تمدید توافق به دو وجهه نظر مختلف درباره زمان به توازن رسیدن بازار در میان طرف‌های توافق باز می‌گردد.

در یک طرف، عربستان، ونزوئلا و قزاقستان (که وزیران انرژی شان پیش از این درباره تمدید توافق کاهش تولید پس از پایان مدت آن در مارس ۲۰۱۷ ‌مذاکره کرده اند) حضور دارند که با چشم اندازی نه چندان مثبت از آینده بازار به دنبال تمدید توافق هستند.

نخست وزیر ونزوئلا، روز گذشته از موافقت تهران با توافق کاهش تولید خبر داده است. نیکلاس مادورو که هفته جاری با رییس جمهور ایران در حاشیه نخستین نشست سران سازمان همکاری اسلامی دیدار کرده بود، در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: من در آخرین سفر خود به خاورمیانه، این مساله را با رییس جمهور ایران مطرح کردم و تهران نیز با تمدید این توافق موافق بود.

حسن روحانی در آن دیدار، با اشاره به ضرورت تداوم رایزنی میان کشورهای صادرکننده نفت گفت: تلاش‎های اعضای اوپک و غیراوپک بویژه ونزوئلا برای کاهش تولید، پایداری و تعادل بهای نفت دستاوردهای مثبتی داشته که تداوم این تلاش‌ها ضروری است.

اما در طرف دیگر، روسیه و کویت کشورهایی هستند که با ارزیابی به توازن رسیدن بازار در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۸، تمدید توافق کاهش تولید را ضروری نمی‌دانند.

وزیر انرژی روسیه اخیرا با بیان اینکه بر این باوریم که در شرایط کنونی بازار جهانی نفت وارد حالت توازن می‌شود، اظهار کرد: معتقدیم که فقط در صورت وجود وضعیت فوق العاده می‌توان توافق کاهش تولید را تمدید کرد.
الکساندر نواک ادامه داد: در حال مشاهده تثبیت بهای نفت در حدود بشکه‌ای ۵۰ دلار، کاهش میزان ذخایر و نوسانات هستیم. در شرایط کنونی موقعیت‌های فوق العاده فقط به اوپک کمک می‌کند و توفان آمریکا هم باعث شد تا یهای نفت برنت به فراتر از بشکه‌ای ۵۴ دلار برسد.
وی با بیان اینکه در حوزه‌های نفتی سرمایه گذاری‌های عمده ازسر گرفته می‌شود، اظهار کرد: مهم این است که قیمت نفت برای کشورهای تولید کننده و مصرف کننده مناسب است.
حسام المرزوق وزیر انرژی کویت، نیز در مصاحبه با یک روزنامه محلی با اشاره به کاهش بیشتر از انتظار موجودی جهانی نفت اظهار کرد که انتظار دارد بازار نفت در پایان سال جاری میلادی به توازن برسد و تقاضا در سه ماهه سوم افزایش یابد.
البته دبیر کل اوپک نیز چنین نظری دارد. محمد بارکیندو طی یک سخنرانی اظهار کرد: روشن است که روند تعادل مجدد بازار نفت در جریان است و با سطح بالای پایبندی کشورهای عضو اوپک و تولید کنندگان غیرعضو این سازمان مورد حمایت قرار گرفته است.

وی افزود: ذخایر نفت در خشکی کاهش یافته و ذخایری که در مخازن شناور نگهداری می‌شوند نیز از ژوئن رو به کاهش بوده است. علاوه بر کاهش عرضه، رشد دو میلیون بشکه در روز تقاضا در نیمه دوم سال جاری نسبت به نیمه اول، به حذف مازاد عرضه کمک خواهد کرد.

دبیر کل اوپک تصریح کرد: ذخایر نفتی کشورهای صنعتی عضو سازمان همکاری و پیشرفت اقتصادی (OECD) از ماه ژانویه ۱۴۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است.

علیرغم اینکه کاهش عرضه موجب صعود بهای نفت به بالای ۵۸ دلار در هر بشکه در ماه ژانویه شد، طولانی شدن تلاش برای حذف مازاد عرضه و کاهش پایبندی کشورهای طرف توافق برای اجرای آن باعث شد که قیمت‌ها به حدود ۵۴ دلار کاهش پیدا کند.

در حالی که تنها سه ماه تا پایان سال میلادی باقی مانده است، پایبندی کشورها به توافق کاهش تولید هنوز به ۱۰۰ درصد نرسیده است. اما میزان پایبندی در حال بهبود است و احتمال ثبت ۹۸ درصدی آن برای ماه آگوست محتمل است.

این در حالی است که بدون پایبندی کامل یا بسیار بالای کشورهای طرف توافق، کاهش ذخایر نفتی در سه ماهه نخست سال آینده میلادی امکان پذیر نخواهد بود. میزان تقاضا نیز در سه ماهه نخست سال به دلیل ورود کشورهای نیمکره شمالی جهان به فصل تعمیرات همواره پایین است.

بهای ۵۴ دلار در هر بشکه کنونی نفت نیز با ایجاد انگیزه برای حفاران آمریکایی برای افزایش تولید نفت شیل می‌تواند منجربه خنثی شدن تلاش‌های اوپک برای کاهش ذخایر جهان نفت شود. بر این اساس، تمدید توافق کاهش تولید می‌تواند برای تولید کنندگان شیل خبر بسیار خوبی باشد.

کشورهای نیجریه و لیبی نیز که از همراهی با توافق معاف شده اند، در حال افزایش تولید هستند و به نظر می‌رسد که امکان تمدید توافق باید با بررسی گزینه همراه کردن این دو کشور با توافق کاهش تولید به دست آید.

در هر حال، با در نظر گرفتن این موضوع که زمزمه‌ها برای تمدید توافق منجربه افزایش بهای نفت شده است، باید همچنان برای تحقق یا عدم تحقق آن منتظر تصمیم کشورهای طرف توافق کاهش تولید ماند.

گفتنی است، کشورهای عضو و غیرعضو اوپک از روز اول ژانویه توافق برای کاهش ۱٫۸ میلیون بشکه در روز مجموع تولید نفت‌شان در سال ۲۰۱۷ میلادی را اجرایی کردند. از این میزان،۶۰۰ هزار بشکه سهم کشورهای غیر عضو و ۱٫۲ میلیون بشکه نیز سهم اعضای اوپک است. توافق کاهش تولید در ماه می سال ۲۰۱۷ برای اجرا تا ماه مارس سال ۲۰۱۸ تمدید شد.