در هوای آلوده ورزش کنیم یا نه؟!

هوای بیشتر شهرهای بزرگ به گازها و ذراتی که به طور طبیعی در هوای تنفسی نیستند، آلوده شده است؛ هنگامی که هوا راکد و یا دمای هوا وارونه می‌شود غلظت بعضی از این آلاینده‌ها به حدی می‌رسد که برای اجرای مهارت‌های ورزشی زیان‌آور می‌شود. عمده‌ترین آلاینده‌های مورد نظر مونوکسید کربن، ازن و اکسیدهای سولفور است.

مونوکسیدکربن گازی بی‌بو است و هنگامی‌ که تنفس می‌شود، به سرعت وارد خون شده و ممکن است حتی سبب مرگ شود. میل ترکیبی مونوکسیدکربن با هموگلوبین تقریبا ۲۴۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است و بنابراین اکسیژن ترجیحا با مونوکسیدکربن ترکیب می‌شود.

مقدار مونوکسیدکربن خون هم رابطه مستقیمی با مقدار مونوکسیدکربن موجود در هوای استنشاقی دارد و سبب کاهش حداکثر اکسیژن مصرفی در حین فعالیت‌های ورزشی می‌شود.

هوای همدان اما هر از گاهی دچار آلودگی‎ می‌شود، ورزش در هوای آلوده شاید سوژه جذابی باشد که پرداختن به آن از حوصله خارج نیست. بر همین اساس با رشید حیدری‌مقدم رئیس هیات پزشکی ورزشی استان همدان و عضو هیات رئیسه فدراسیون پزشکی ورزشی کشور در این خصوص صحبت کردیم.

رئیس هیات پزشکی ورزشی استان همدان با اشاره به عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت استنشاق هوای با تعداد ذرات آلاینده زیاد، گفت: تخریب قابل توجه راه‌های هوایی کوچک در ریه‌ها، افزایش خطر حمله قلبی و سکته در افراد مسن و افرادی که سابقه بیماری قلبی عروقی دارند و افزایش خطر مرگ از سرطان ریه و بیماری قلبی عروقی از جمله این عوارض است.

حیدری‌مقدم با بیان اینکه بالا بودن مونوکسیدکربن، سرب و ذرات آلاینده موجب می‌شود اکسیژن لازم به اعضای عمده بدن مانند قلب، ریه و مغز نرسد و عوارضی مختلفی از قبیل تنگی نفس، تپش قلب و اختلال در تفکر و ناراحتی‌های عصبی ایجاد کند، افزود: افزایش فعالیت تنفسی، حجمی از مواد مضر را که با هر دم وارد ریه‌ها می‌شود، بیشتر می‌کند و می‌تواند عوارض سوء به همراه داشته باشد.

*زمان ورزش را با دقت تنظیم کنید

وی درباره راهکارهای کاهش عوارض آلاینده‌های هوا، خطاب به ورزشکاران عنوان کرد: زمان ورزش و فعالیت بدنی خود را به دقت تنظیم و نمودارهای مربوط به آلودگی‌های محلی را بررسی کنید و طبق آن برنامه‌های ورزش و فعالیت بدنی خود را تنظیم کنید.

حیدری‌مقدم توصیه کرد: از ورزش و فعالیت بدنی در ساعاتی که سطح آلودگی در بیشترین حد است، پرهیز کنید. معمولا ساعات اولیه صبح درصد آلودگی هوا در شهرهای بزرگ زیاد نیست.

وی با بیان اینکه ورزشکاران از ورزش در حوالی خیابان‌های شلوغ و پرتراکم اجتناب کنند، افزود: سطوح آلودگی تا فواصل ۱۵ متری از مسیرهای شلوغ و پر تردد زیاد است.

رئیس هیات پزشکی ورزشی استان همدان تصریح کرد: ورزشکاران به این موضوع توجه کنند که ممکن است برخی از مناطق شهر هوای سالم‌تری را داشته باشد و اگر برای آنها میسر است می‌توانند برای ورزش به آن مکان‌ها مراجعه کنند.

وی با بیان اینکه قبلا تصور این بود که برای تنظیم تعادل انرژی سوخت و ساز حتما باید یک ورزش مداوم و با شدت متوسط تا زیاد انجام شود، یادآور شد: مطالعات اخیر نشان داده که ورزشکاران می‌توانند دفعات مکرر فعالیت بدنی را طی روز و حتی در اتاق تجربه کنند.

*مدارس توجه ویژه‌ای به ساعات ورزش داشته باشند

حیدری‌مقدم با اشاره به بازگشایی مدارس اضافه کرد: مربیان مدارس، موسسات آموزش عالی و دانشگاه‌ها باید زنگ ورزش را در ساعاتی بگنجانند که میزان آلودگی هوا حداقل است و حتی در صورت بالا بودن غلظت آلاینده‌ها دانش‌آموزان را از فعالیت بدنی منع کنند.

وی مجددا تاکید کرد: اگر ورزشکاران در محیط های روباز ورزش می‌کنند، باید اطلاع دقیقی از وضعیت و میزان آلودگی هوای مکان‌های مربوطه داشته باشند، زیرا آلودگی هوا می‌تواند برای سلامت ورزشکاران و حتی بستگان آنها خطرناک باشد.

عضو هیات رئیسه فدراسیون پزشکی ورزشی با بیان اینکه نقاط خوش آب و هوا مثل پارک‌ها مناسب‌ترین محل‌ انجام ورزش است، تصریح کرد: ورزشکاران در مواردی که مجبور به انجام تحرک و فعالیت بدنی در محیط روباز و حاوی مقادیر نامطلوب آلاینده‌های استنشاقی هستند، از زمان و شدت انجام ورزش کم کنند.

*در جهت وزش باد بدوید!

وی با بیان اینکه دونده‌ها در حین ورزش به جهت وزش باد باید توجه کنند، تصریح کرد: بهتر است ورزشکاران از جمله دونده‌ها در جهت وزش باد بدوند تا باد به صورتشان نخورد.

حیدری‌مقدم بیان کرد: اگر ورزشکاران دچار علائمی مانند احساس فشار در قفسه سینه، سرفه‌های مکرر، صدادار شدن تنفس و یا آبریزش زیاد از چشم و بینی هستند، باید بلافاصله ورزش را قطع کنند.

رئیس هیات پزشکی ورزشی با بیان اینکه ورزشکاران در اوقاتی که آلودگی هوا زیاد است، از زمان گرم کردن بدن خود در ابتدای شروع ورزش کم کنند، گفت: استعمال دخانیات همزمان با وجود غلظت بالای ازن، احتمال خطر برای مبتلایان به آسم را دو برابر می‌کند و ورزشکاران باید از استعمال دخانیات پرهیز کنند.