LEZ؛ طرحی که در عمل ناتوان بود

این تعداد روزهای آلوده در شرایطی است که بیش از یک سال از اجرای طرح ترافیک LEZ یا «کاهش آلودگی هوای شهر» می گذرد و شاید این آمار نشان دهنده ناکارآمدی این طرح در کنترل یا کاهش آلودگی هوای پایتخت باشد.
کیفیت هوای تهران از ابتدای سال جاری تاکنون(۲۹۴ روز گذشته) در ۱۲ روز پاک، ۲۰۷ روز سالم، ۷۰ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۵ روز نیز برای همه افراد ناسالم بوده است.
وضعیت کیفی هوای تهران در مدت مشابه سال قبل نیز شامل ۱۵ روز پاک؛ ۲۱۵ روز در شرایط سالم، ۵۶ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۸ روز نیز برای همه افراد جامعه ناسالم بوده است.

مقایسه تعداد روزهای آلوده تهران در امسال و سال گذشته نشان می دهد نه تنها تغییری در وضعیت آلودگی هوا ایجاد نشده بلکه تعداد روزهای آلوده نیز افزایش یافته که این به معنای موفق نبودن اجرای طرح ترافیکی کاهش(ال ای زد) در عمل است.

گذشته از آن که علاوه بر خودروهای شخصی، منابع آلاینده دیگری در آلودگی هوای پایتخت نقشی به مراتب بیشتر از خودروهای شخصی دارند، به نظر می رسد طرح کاهش راهکار خوبی برای کاهش آلودگی هوای تهران نیست.

طرح ترافیکی کاهش یا LEZ که با هدف کاهش آلودگی هوای تهران تدوین و قرار بود سال ۹۴ اجرا شود، مراحل مختلفی را برای به اجرایی شدن پشت سرگذاشت.

مرحله اول اجرای طرح کاهش، مهرماه سال گذشته در تهران آغاز شد و خودروهای فاقد معاینه فنی در صورت ورود به محدوده ترافیکی زوج و فرد، ۵۰۰ هزار ریال جریمه می شدند.
اجرای این مرحله طرح، تنها پنج روز ادامه داشت، چراکه با ازدحام بیش از حد خودروها در مراکز معاینه فنی تهران برای اخذ تاییدیه، منجر به اعلام پلیس راهور پایتخت برای توقف موقت این طرح شد.

با اجرای مرحله دوم طرح ترافیکی کاهش از ۱۷ مهرماه سال گذشته، تخلف ورود خودروهای فاقد معاینه فنی به محدوده زوج و فرد از طریق دوربین های نظارتی ثبت و ضمن ارسال پیامک جریمه برای مالک خودرو، ۵۰۰ هزار ریال جریمه نیز برای خودرو اعمال شد.

در مرحله دوم طرح ترافیکی کاهش، جریمه برای تخلف ورود خودروها به محدوده ترافیکی زوج و فرد براساس «شماره پلاک خودرو و نداشتن معاینه فنی» اعمال می شد.
علی خاکساری استاد دانشگاه علامه طباطبایی و متخصص برنامه ریزی شهری و حمل ونقل در گفت وگو با ایرنا با تأکید بر اینکه شیوه کنونی اجرای طرح ترافیکی کاهش نادرست است، اظهار کرد: ال ای زد واقعی این است که خودروی کیفی در اختیار مردم قرار گیرد و شهروندان امکان استفاده از خودروی باکیفیت را داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد خودروهایی که با قیمت گزاف در اختیار مردم قرار می گیرند ضوابط استفاده در محدوده طرح کاهش را ندارند خاطرنشان کرد: اجرای صحیح طرح ال ای زد در کشورهایی امکانپذیر است که بازار خودرو آنها یک بازار رقابتی است و مردم می توانند با حقوق چهار تا شش ماه خود یک خودرو با مشخصات کامل زیست محیطی را تهیه کنند.

خاکساری تصریح کرد: مسلما اجرای ال ای زد واقعی در تهران امکانپذیر نیست و اینکه طرحی ناقص که تنها نامی از «ال ای زد» دارد را اجرا کنیم قطعا با شکست مواجه خواهد شد و بعدها ادعا می شود که طرح ال ای زد طرح خوبی نیست.

وی با تأکید بر اینکه باید به سمت سیاست گذاری هایی مانند قیمت گذاری جاده، تراکم و پارکینگ حرکت کنیم گفت: باید سیاست هایی اتخاذ شود که همانگونه که مردم برای استفاده از هر کالایی هزینه های واقعی آن را پرداخت می کنند و معمولا هیچ هزینه ای به دولت و شهرداری تحمیل نمی کنند، خودروی شخصی هم همین حالت را داشته باشد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در حال حاضر قیمت زیادی بابت خودروهای ناایمن پرداخت می شود و بخش عمده ای از هزینه های استفاده از این خودرو توسط شهرداری و دولت به صورت یارانه بنزین، پارکینگ و یارانه های پنهان پرداخت می شود.

خاکساری با تأکید بر اینکه باید به سمت حمل و نقل پایدار حرکت کنیم تصریح کرد: لازمه این امر ایجاد حمل و نقل همگانی با کمیت و کیفیت کاملا مناسب و ایجاد محدودیت برای استفاده از خودروی شخصی است به گونه ای که مردم به سمت استفاده از حمل و نقل عمومی ترغیب شوند.

درهمین ارتباط شهرداری تهران طرح ترافیک جدیدی را برای اجرا در سال ۹۷ تهیه و پیشنهاد کرده که در صورت تایید و تصویب نهادهای مسئول(شورای عالی ترافیک و شورای شهر تهران) از ۱۵ فروردین سال آینده اجرایی می شود.
درحال حاضر ۲ طرح «محدوده ترافیکی» و «زوج و فرد خودرو» در سطح شهر تهران اجرا می شود.

خودروها برای ورود به محدوده طرح ترافیک نیازمند داشتن مجوز(آرم ترافیک) هستند و تردد خودروها در محدوده زوج و فرد نیز براساس آخرین رقم سمت راست پلاک خودروها می باشد.

به گفته رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران، شهرداری
و شورای شهر تهران معتقد به حذف طرح ترافیک سالانه فعلی هستند که این موضوع باید به تایید شورای عالی ترافیک برسد.

همچنین معاون شهردار تهران نیز گفته که اگر طرح جدید تا ۱۵ بهمن در شورای اسلامی شهر تهران به تصویب برسد، از فروردین سال ۹۷ اجرایی خواهد شد.

سردار رحیمی رئیس پلیس تهران بزرگ نیز با اشاره به طرح جدید و پیشنهادی شهرداری برای محدوده های ترافیکی پایتخت، گفته که این طرح نیاز به مطالعه و کار کارشناسی بیشتری دارد و پلیس درحال بررسی تخصصی این طرح است.