.svg)
ایرانی‌ها باستان مردگان را چه جهتی دفن می‌کردند
پارسینه: وجود استخوان‌های غیرکامل حیوانی در دو نمونه از گورهای قلعه‌بوینو ورزقان نشان می‌دهد که آن زمان در کنار متوفی گوشت حیوانات قربانی‌شده می‌گذاشتند.
علیرضا هژبری نوبری - سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهار داشت: «محوطه کورگان‌های (گونه‌ای گور پشته‌ای) قلعه‌بویونو شمال روستای روادانق شهرستان ورزقان قرار گرفته و از سمت غرب به دره و رودخانه فصلی و از شرق به تپه‌های مرتفع‌تر متصل می‌شود.»
وی با اشاره به عبور جاده خاکی دسترسی به مزارع از میان این محوطه افزود: «ارتفاع محوطه از سطح جاده یک تا دو متر است و نزدیک‌ترین منبع آب، چشمه و رودخانه‌ای است که در 50 متری غرب محوطه قرار دارد.»
هژبری نوبری اظهار کرد: «کاوش این گورستان بعد از اتمام بررسی شهرستان ورزقان (در راستای پروژه پنج‌ساله ارسباران (قره‌داغ) و به‌علت تخریب‌های حاصل از حفاری غیرمجاز به‌صورت کاوش اضطراری انجام گرفت.»
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه کورگان‌های قلعه بویونو در شیب یک رشته تپه‌ماهورهای نسبتأ مرتفع و در محوطه‌ای به وسعت سه هکتار پراکنده شده‌اند تصریح کرد: «این کورگان‌ها از دو بخش کورگان‌های قلعه‌بوینو و داشلی‌زمی تشکیل شده اند که درحقیقت مربوط به یک دوره و محوطه بوده اما به وسیله دره‌ای از هم جدا شده‌اند که بخش شرقی آن را قلعه‌بوینو و بخش غربی را داشلی‌زمی تشکیل می‌دهد.»
به گفته هژبری نوبری، در بررسی‌های انجام‌گرفته در مجموع حدود 150 تا 200 گور در این دو محوطه شناسایی شد که بیش از 90درصد آنها تخریب و مورد حفاری قاچاق قرار گرفته است.
وی افزود: «محوطه داشلی‌زمی بزرگ‌تر از قلعه‌بوینو و دارای تعداد زیادی گور بوده و به‌محوطه اسکی روادانا که به‌نظر محوطه مسکونی عصر آهن بوده تعلق داشته است، اما محوطه قلعه‌بوینو دارای تعداد کمتری گور (حدود 30 عدد) بوده اما گورهای آن به مراتب بزرگ‌تر و دارای اهمیت بیشتری نسبت به داشلی‌زمی است.»
رئیس هیئت باستان‌شناسی تصریح کرد: «گورستان قلعه‌بوینو در پای محوطه قلعه‌داغی قرار گرفته و می‌توانسته به نظامیان و اشراف این محوطه تعلق داشته باشد.»
وی افزود: «در حین کاوش، به منظور یک‌دست‌سازی اسامی کورگان‌ها و دوری از پیچیدگی، برای هر یک از قبور و بر اساس ترتیب کاوش، کد گور اختصاص داده شد.»
هژبری نوبری اظهار کرد: «قبور این محوطه به سه گونه کروملیچ، کورگان و قبور چهارچینه‌سنگی بوده و متاسفانه قریب به اتفاق آنها در اثر حفاری‌های غیرمجاز کاملا تخریب و اشیای آنها استخراج شده است.»
به گفته وی، از قبور کاوش شده گورهای شماره 1 و 2 به صورت کورگانی، گورهای 3، 4 و 5 بصورت کروملیچ، گور شماره 6 که به دوره اشکانی تعلق دارد به صورت چهارچینه‌سنگی است.
این باستان‌شناس تصریح کرد: «گور شماره 7 دارای ساختار منظمی نبوده اما به نظر می‌رسد این گور به‌صورت کروملیچ بوده که ساختار آن به‌دلیل حفاری‌های غیرمجاز از بین رفته است و غیر از گور شماره 6 که به‌صورت مستطیلی‌شکل است پلان همه گور‌ها مدور است.»
وی در توصیف ساختار گور‌ها گفت: «این گور‌ها دارای یک یا دو سنگ‌چین دایره‌شکل است که در بزرگ‌ترین حالت حدود 18 و در کوچک‌ترین حالت 2/5 متر قطر دارند.»
به گزارش پژوهشگاه میراث‌فرهنگی هژبری نوبری افزود: «گور شماره 1 که بزرگ‌ترین گور این محوطه است از دو سنگ‌چین مدور تشکیل شده که قطر سنگ‌چین داخلی حدود 12 و قطر سنگ‌چین خارجی حدود 18 متر است.»
به گفته این باستان‌شناس، داخل گور معمولا از یک چاله تدفین تشکیل شده که روی آن را به یک تخته‌سنگ بزرگ و سپس با خاک نرم پوشانده شده است که در نهایت به‌صورت یک پشته کم ارتفاع در آمده است.
هژبری نوبری اظهار کرد: «ارتفاع این گور‌ها در بیشترین حالت که مربوط به کورگان شماره 1، حدود 1 متر است اما در بیشتر موارد کورگان‌ها همسطح زمین بوده و تنها سنگ‌های دورچین آنها حدود 20 الی 40 سانتی‌متر بالا‌تر از سطح زمین قرار گرفته‌اند.»
وی با بیان اینکه تدفین گور‌ها معمولا بصورت شرقی‌غربی بوده و در موارد معدودی در جهات دیگر قرار گرفته‌اند، گفت: «در کنار گور‌ها دو یا سه ظرف سفالی قرار گرفته که به‌نظر می‌رسد در داخل آنها خوراکی برای متوفی ذخیره شده بوده است.»
وی تصریح کرد: «به‌غیر از داده سفالی چند قطعه فلزی از جنس مفرغ نیز به دست آمده است.»
به گفته هژبری نوبری، همچنین وجود استخوان‌های غیرکامل حیوانی در دو نمونه از گور‌ها نشان می‌دهد که در کنار متوفی گوشت حیوانات قربانی‌شده نیز گذاشته می‌شده است.
مجوز کاوش باستان‌شناسی کورگان‌های قلعه‌بوینو شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی توسط ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری صادر شده است.
در جهت ...
مستندش که بود