مسجدی که مورد علاقه مقامات خارجی است

علی‌اصغر مونسان معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در بازدید از بخش‌های مختلف مدرسه عالی شهید مطهری و دیدار با آیت‌الله محمد امامی کاشانی تولیت این مدرسه و امام‌جمعه موقت تهران بر مرمت و حفاظت از این مدرسه تاریخی تأکید کرد.

مونسان در این نشست با بیان این‌که مدرسه عالی شهید مطهری یکی از بناها و آثار تاریخی ارزشمند در تهران و محل پرورش عالمان و روحانیون بزرگ است، گفت: «باید بیش از پیش این مدرسه مورد توجه و حمایت قرار گیرد.»

مونسان در بازدید از بخش‌های مختلف این مدرسه تاریخی در جریان مراحل مختلف مرمت و سامان‌دهی مدرسه عالی شهید مطهری قرار گرفت و دستورات لازم درخصوص مرمت و صیانت هرچه بهتر از این مدرسه علمیه را صادر کرد.

رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در ادامه به علاقه‌مندی بازدید‌کنندگان و گردشگران از این مدرسه تاریخی اشاره کرد و افزود: «افراد بسیاری اعم از گردشگران داخلی و خارجی برای بازدید از این مدرسه تاریخی علاقه‌مند هستند که در روزهای پنجشنبه و جمعه امکان بازدید آن‌ها از این مدرسه وجود دارد و درخواست من این است که این امکان فراهم شود تا گردشگران در طول هفته نیز بتوانند از مدرسه عالی شهید مطهری بازدید کنند.»

مونسان در این نشست همچنین از اختصاص اعتباری برای مرمت و حفاظت از این مدرسه تاریخی خبر داد و گفت: «این میزان اعتبار از سوی معاونت میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی اختصاص خواهد یافت و امیدوارم بتوانیم با همکاری و حمایت سازمان برنامه‌و‌بودجه برای این مدرسه، ردیف اعتباری مستقل در نظر بگیریم.»

آیت‌الله محمد امامی کاشانی تولیت مدرسه عالی شهید مطهری نیز با اشاره به سابقه تاریخی این مدرسه و مرور فعالیت‌ها و دستاوردهای علمی مدرسه عالی شهید مطهری افزود: «یکی از ویژگی‌های این مدرسه تاریخی این است که مورد توجه بسیاری از مقامات خارجی است که به ایران نیز سفر می‌کنند و از این مدرسه تاریخی بازدید می‌کنند و از آنجا که این مدرسه در مجاورت مجلس است، مهمانان و مقامات خارجی که به مجلس می‌آیند از این مدرسه نیز بازدید به عمل می‌آورند.»

وی افزود: «مدرسه عالی شهید مطهری علاوه بر این که قدمت تاریخی دارد محلی است برای فعالیت‌های دینی و علمی و مرمت و نگهداری از این مدرسه تاریخی ضرورت دارد و در خواست ما از سازمان میراث‌فرهنگی این است که در این خصوص توجه ویژه‌ای داشته باشد.»

آیت‌الله امامی کاشانی همچنین به اهمیت حفظ این مدرسه تاریخی اشاره کرد و افزود: «در چند سال پیش تصمیم به تخریب این مدرسه تاریخی گرفته شد که خوشبختانه با ورود سازمان میراث‌فرهنگی به این موضوع، این مدرسه در بافت تاریخی تهران حفظ شد و خدا را شکر می‌کنم که به همت این سازمان از تخریب این مدرسه تاریخی جلوگیری شد.

گفتنی است، مسجد سپهسالار (که پس از انقلاب با نام مسجد آیت‌الله مطهری نیز شناخته می‌شود) یکی از نخستین و بزرگترین مسجدهای شهر تهران است. این مسجد همراه مدرسه‌ای به همین نام در کنار عمارت بهارستان مجلس شورای ملی در میدان بهارستان تهران جای گرفته است.

بانی آن میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی صدراعظم دوره ناصرالدین شاه قاجار است. مدرسه و مسجد سپهسالار پس از مدرسه چهارباغ اصفهان از بزرگترین و باشکوه‌ترین بناهای مذهبی در ایران بشمار می‌آید. سپهسالار در سال ۱۲۵۸ خورشیدی بنیادگذاری این ساختمان را آغاز کرد و از آنجا که در سال ۱۲۶۰ در مشهد درگذشت، برادرش یحیی‌خان مشیرالدوله در تکمیل این بنا همت گماشت. پس از درگذشت او نیز بخشی از ناتمامی‌ها و تزیینات بتدریج توسط نائب‌التولیه‌های وقت انجام یافت. ساخت هستهٔ اصلی بنا نزدیک به پنج سال به درازا کشید که طراحی مسجد را مهندس مهدی خان ممتحن‌الدوله شقاقی انجام داده و معمار آن استاد حسن معمار قمی بوده‌است. همچنین از «حاج ابوالحسن معمار» و «استاد جعفرخان معمار باشی کاشانی» به عنوان معماران اصلی مسجد و مدرسه یاد می‌شود.

در دوره‌های بعدی نیز بخش‌های دیگری از مسجد همچنان تکمیل شد. در سال ۱۳۲۰، در محل گلخانه تالاری ساخته شد که امروز مجموعه دارالقرآن است. در سال ۱۳۴۲، استاد حسین لرزاده دگرگونی‌هایی در شبستان زمستانی ایجاد کرد و در سال ۱۳۷۵، نیز مهندس سعیدی گنبد اصلی را اساسی بازسازی کرد. نمازخانه مسجد که به چهل ستون شناخته می‌شود (در واقع ۴۴ ستون دارد)، در شرق صحن جای گرفته است؛ صحن دارای چهار باغچه، چهار خیابان و حوض بزرگی در میانه است که از آب روان قنات مهران سیراب می‌شده است. شایان ذکر است عبدالحسین هژیر نخست وزیر وقت ایران در رژیم پهلوی در این مسجد ترور شد.