علت خواندن بیشتر رسانه‌های خارجی چیست؟

رضا خوشرو در گفت‌وگو با ایسنا در مقایسه عملکرد رسانه‌های داخلی و خارجی در انعکاس یک رویداد واحد، اظهار کرد: به طور کلی هر رسانه‌ای برای خودش خط مشی دارد که در همه زمینه‌ها باید طبق آن عمل کند. در مواقعی همانند اعتراض‌های مردمی به وضعیت اقتصادی کشور، معمولا رسانه‌های خارجی به بزرگنمایی و برجسته‌سازی می‌پردازند و رسانه‌های داخلی تلاش می‌کنند تا برای ایجاد آرامش، ضمن انعکاس اخبار از التهاب بیشتر جلوگیری کنند.

او با تأکید بر لزوم رعایت اخلاق حرفه‌ای در پوشش اخبار، یادآور شد: هر دو رویکرد تلاش می‌کنند تا با توجه به خط مشی‌های تعیین شده کار خودشان را به درستی انجام دهند و این موضوع کاملاً طبیعی است که رسانه‌های خارجی به دنبال بزرگنمایی و رسانه‌های داخلی به دنبال کوچک‌نمایی رویدادها هستند؛ البته در این میان اگر رسانه‌ای اصلاً حرفی نزند و واکنشی نشان ندهد، قطعاً عملکرد غیرحرفه‌ای داشته است و اعتبار رسانه‌ای‌اش را از دست خواهد داد. همه ما به وضوح اعتراض مردم به وضعیت اقتصادی را می‌بینیم و حس می‌کنیم و تقریباً تمام مسئولان نیز در سخنانشان به این موضوع اشاره می‌کنند؛ بنابراین نمی‌توان این موضوع را پنهان کرد.

خوشرو با اشاره به عملکرد رسانه‌ها در پوشش رویدادهای اعتراض‌آمیز مردمی گفت: رسانه‌های داخلی در یک خانواده زندگی می‌کنند و به همین خاطر هم تلاش می‌کنند اخبار را به گونه‌ای پوشش دهند که ضمن انعکاس اصل خبر از التهاب و ایجاد حس ناامنی در جامعه جلوگیری کنند. اما اگر رسانه‌ای داخلی اخبار را پوشش ندهد قطعا به زودی دچار مرگ می‌شود؛ زیرا موضوعی که به وضوح در جامعه وجود دارد را نمی‌توان بایکوت خبری کرد. این اخبار باید حتماً با فرم صحیح و با رعایت ملاحظات و اصول اخلاقی پوشش داده شوند.

او در پاسخ به این پرسش که چه عواملی باعث می‌شود که برخی از مخاطبان به سمت رسانه‌های خارجی گرایش بیشتری داشته باشند؟ توضیح داد:‌ یکی از دلایلی که برخی مخاطبان اخبار رسانه‌های خارجی را بیشتر دوست دارند این است که عنصر بزرگنمایی و التهاب در خبر از جذابیت بیشتری برخوردار است که رسانه‌های خارجی بی‌مهابا از آن استفاده می‌کنند. در این میان رسانه‌های داخلی به جهت اینکه در داخل کشور هستند و به امنیت اجتماعی و ارزش‌های اخلاقی، فرهنگی و قانونی بیشتر اهمیت می‌دهند، اخبار را بزرگنمایی نمی‌کنند و از عنصر التهاب نیز برای جذب مخاطب بیشتر بهره نمی‌برند؛ به عنوان مثال رسانه‌های خارجی اعتصاب‌های اخیر بازار تهران را به گونه‌ای انعکاس دادند که انگار کل بازار تهران و حتی ایران در اعتصاب است و به صحنه خشونت و درگیری تبدیل شده است.

این کارشناس رسانه تأکید کرد: برای مخاطب عام عناصر التهاب و درگیری از جذابیت زیادی برخوردار است و طبیعتا خبری که بگوید بازار تعطیل شده و با نیروهای امنیتی درگیری بوجود آمده است از جذابیت بیشتری برخوردار است تا خبری که به عنوان مثال آقای رییس جمهور گفته است مشکل ارزی نداریم و نیازی که در بازار بوجود آمده، کاذب است. این در حالی است که اگر سواد رسانه‌ای جامعه افزایش پیدا کند این نوع تیترها و اخبار از جذابیت کمتری برخوردار خواهند بود و وقتی خبر را بخوانند تشخیص می‌دهند که تا چه اندازه بزرگنمایی شده است. برخی از رسانه‌ها به گونه‌ای عمل می‌کنند که به عنوان مثال یک اعتراض ۱۰۰ نفری بازاریان را به کل بازار تعمیم می‌دهند و نتیجه هم این می‌شود که مردم در خرید مایحتاجشان احساس ناامنی کنند.

او افزود: از دیگر دلایلی که باعث جذب مخاطب به رسانه‌های خارجی می‌شود این است که برخی از مخاطبان به ویژه قشر تحصیلکرده امروزی ترجیح می‌دهند که اخبار را صرفاً از یک منبع رسانه‌ای دنبال نکنند تا احیانا مورد شست‌وشوی مغزی قرار نگیرند. این افراد اخبار را از رسانه‌های گوناگون ایرانی و خارجی دریافت می‌کنند و با هم ترکیب می‌کنند تا به درک صحیح‌تری از یک رویداد برسند.

خوشرو یادآور شد: به هر حال ما امروز در کشورمان درگیر جنگ اقتصادی هستیم و رسانه‌های داخلی نیز این موضوع را به خوبی درک می‌کنند و حتی ممکن است برخی از رویدادها را با حاشیه‌های کمتر و اندکی کوچک‌نمایی منعکس کنند؛ چراکه به هر حال جنگ اقتصادی، روانی و رسانه‌ای را در پی دارد و حتی گاهی جنگ اقتصادی را از طریق جنگ روانی رسانه‌ای پیش می‌برند؛ که باعث می‌شود مردم ضمن احساس ناامنی به سمت خرید یک کالای به خصوص هجوم ببرند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه «این طبیعت جنگ اقتصادی است که مردم را به سمت موضوعی تحریک و از موضوعی دور کند»، اظهار کرد: به عنوان مثال در شرایط فعلی تلاش می‌شود که مردم را از بانک‌ها دور و به سمت بازارهای غیررسمی تحریک کنند تا از این طریق نظام اقتصادی کشور را دچار اختلال کنند. در حال حاضر خبرگزاری‌هایی همانند «ایسنا» ضمن پوشش اخبار تلاش می‌کنند تا حس ناامنی را به جامعه منتقل نکنند. این یعنی رعایت اصول حرفه‌ای ضمن توجه به سیاست‌های رسانه‌ای.

این کارشناس رسانه در پایان سخنانش تاکید کرد: باید همه عوامل را برای اینکه برچسبی مبنی بر «رسانه‌های داخلی عملکرد بدی دارند» در نظر گرفت. قطعاً رسانه‌های داخلی نقص و ضعف‌هایی دارند، ولی باید به این نکته نیز توجه کرد که رسانه‌های داخلی فارغ از نظام رسانه‌ای حاکم ملاحظات خاص خودشان را دارند.