اربعین حسینی چیست؟

روز ۲۰ صفر در ایران تعطیل رسمی است و همه شیعیان در این روز به عزاداری می‌پردازند و راهپیمایی گسترده شیعیان به سوی کربلا، در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین و گسترده‌ترین مراسم عزاداری شیعیان جهان تبدیل شده و حتی در زمره بزرگترین اجتماعات مذهبی جهان قرار گرفته است. هم اکنون بیشترین زائرانی که در اربعین از دیگر کشور‌ها به عراق می‌روند از ایران‌اند.


روز بازگشت اسیران کربلا

مشهور است که اسیران کربلا روز ۲۰ ماه صفر سال ۶۱ ه‍. ق. در بازگشت از شام، برای زیارت مدفن امام حسین (ع) به کربلا آمده‌اند. همچنین در این روز جابر بن عبدالله انصاری به زیارت قبر امام حسین (ع) آمده است. زیارت اربعین از اعمال خاص این روز است که بنابر روایتی از امام حسن عسکری (ع) یکی از پنج نشانه مومن دانسته شده است.
در مورد زمان بازگشت اسرای اهل بیت به کربلا پس از واقعه عاشورا سه نظر مطرح است:

برخی معتقدند این زیارت در سال نخست روی نداده و بلکه به دلیل دوری مسافت، اصلا چنین زیارتی ممکن نبوده، زیرا پیمودن مسیر کوفه تا شام و سپس بازگشت به کربلا در مدت زمان ۴۰ روز، برای کاروان اسرای کربلا ممکن نبوده است. محدث نوری و شیخ عباس قمی طرفدار این نظریه هستند. علاوه بر این که گزارش معتبری نیز بر اثبات این رویداد در دست نیست.

برخی ضمن پذیرش اصل بازگشت کاروان اسرای اهل بیت به کربلا در مسیر شام به مدینه، زمان آن را حدود پایان ماه صفر و اوایل ربیع الاول و یا زمانی بعد از آن دانسته‌اند. برخی دیگر، اربعین سال‌های بعد را زمان این رویداد شمرده‌اند.

برخی معتقدند که اسرای کربلا از شام به عراق رفته و در روز اربعین، یعنی ۴۰ روز بعد از واقعه عاشورا، به کربلا رسیدند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری و برخی از بنی هاشم را نیز دیده‌اند و پس از زیارت امام حسین (ع) به مدینه رفته‌اند. این نظریه در لهوف سید ابن طاووس به تصریح ذکر شده است. اینان معتقدند که این بازگشت ممکن بوده است و روایاتی که از این رویداد خبر داده اند، معتبرند. از جمله کتاب‌های مشهور در اثبات این نظر و پاسخ به مخالفان کتاب تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهداء (ع) نوشته سید محمد علی قاضی طباطبایی است.

زیارت جابر در اربعین حسینی

جابر بن عبدالله انصاری از صحابه پیامبر اسلام (ص) است به عنوان نخستین زائر امام حسین (ع) شناخته می‌شود. بنابر روایات دینی، او در اولین چهلم شهادت امام حسین (ع) در سال ۶۱ ه‍. ق. به همراه عطیه عوفی به کربلا آمد و قبر امام حسین (ع) را زیارت کرد.

راه پیمایی روز اربعین حسینی

توصیه به زیارت اربعین باعث شده است که شیعیان به ویژه ساکنان عراق، در سال‌های اخیر و پس از سقوط رژیم پیشین کشور عراق، از نقاط مختلف این کشور به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالبا به صورت پیاده صورت می‌گیرد یکی از پرجمعیت‌ترین راه پیمایی‌ها در جهان شمرده می‌شود. در سال ۱۳۹۲ ه‍. ش. پیش بینی حدود ۲۰ میلیون زائر شده بود. در برخی گزارش‌ها از حضور ۱۵ میلیون شیعه به کربلا در روز اربعین سال ۱۴۳۵ه‍. ق. /۱۳۹۲ ه‍. ش. خبر داده‌اند.

قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهداء می‌نویسد حرکت به سوی کربلا در روز اربعین از زمان ائمه اطهار (ع) در بین شیعیان رایج بوده است و شیعیان حتی در زمان بنی امیه و بنی عباس نیز به این حرکت مقید بوده‌اند.
اغلب زائران مسیرِ نجف به کربلا به طول ۸۰ کیلومتر را در مدت سه روز در یک راهپیمایی مسالمت‌آمیز طی می‌کنند. دولت ایران در تلاش است تا مراسم اربعین حسینی را به طور مشترک با کشور عراق، به عنوان میراث معنوی در فهرست آثار معنوی یونسکو ثبت کند.

اربعین حسینی در کربلا به عنوان بزرگترین تجمع بشریت در کره زمین شناخته شده است. عاشقان و دلباختگان سیدالشهدا امام حسین (ع) در اربعین یعنی چهلمین روز شهادت آن بزرگوار با هر وسیله‌ای که در امکان آن‌ها می‌باشد خود را به ضریح و بارگاه مطهر آن امام شهید می‌رسانند. میلیون‌ها نفر با پای پیاده از مکان‌های بسیار دور، مسافت ده‌ها و صد‌ها کیلومتر را طی می‌کنند و خود را در اربعین به کربلا می‌رسانند. در هیچ تاریخی از ابتدای خلقت کره زمین تاکنون چنین تجمعی از انسان‌ها پدید نیامده است و آنچه که ما اکنون هر سال در کربلا شاهد آن هستیم یک معجزه‌ی بزرگ الهی بشمار می‌آید.

در مکه دو میلیون تا سه میلیون نفر برای انجام مناسک حج تجمع می‌کنند و با امکانات بسیار زیادی که وجود دارد گاهی می‌شود که کنترل آنان بسیار سخت می‌گردد، بیماری‌های گوناگون، هوای آلوده، و موارد دیگری که انجام این مناسک را دشوار می‌سازد.
اما در کربلا تجمع بیش از بیست میلیون نفر که در سال‌های آینده پیش بینی بیش از این عدد را نموده اند آن هم با عدم امکانات لازم و عدم تسهیلات برای این سیل مردمی، گزارشی از بیماری‌های خطرناک وکشنده و یا عدم وجود مکان یا غذای لازم برای این تعداد بسیار زیاد به چشم نمی‌خورد. آیا این یک معجزه الهی نیست و آیا این یک نشانی از قدرت خدای متعال در نشان دادن کرامت خویش برای بنده مخلص و فداکار خود نیست؟

آن بنده‌ای که هرچه داشت در راه خدا داد و در نتیجه خدا هم او را عزیز انسان‌ها قرار داد و چنین عظمتی که شاهد آن می‌باشیم را به او عطا فرمود.

منبع: مجله ستاره