خدا را وسیله کاسبی نکنید

سه نفر (سه گروه از مردم) در روز قیامت از توجه و لطف و عنایت حضرت حق تعالی بی بهره اند، یکی از آن‌ها کسی است که خدا را وسیله کاسبی خویش قرار داده است، چیزی را نمی‌خرد مگر با سوگند، و چیزی را نمی‌فروشد مگر با سوگند».

وقتی وارد بازاری میشویم و دنبال کالای خاصی هستیم همانطور که ما جنس مورد نظر خود را جستجو می‌کنیم و چشمانمان به دنبال آن می‌چرخد فروشنده‌ها هم چشمانشان به دنبال مشتری گوشه و کنار را دیدمیزند در این میان عده‌ای هم در حال گفتگو با مشتریان هستند اگر به مکالمات فروشنده‌ها و مشتریان دقت کنیم می‌بینیم که هر فروشنده‌ای با ادبیات خاص خود مشغول قسم خوردن‌های مکرر است.

گاه با خود فکر می‌کنم که آیا این بندگان خدا راست می‌گویند؟ خوب حالا موضوع به این بی اهمیتی که اینقدر قسم و آیه ندارد بالاخره اگر کسی چیزی لازم داشته باشد میخرد این تکاپو و دست و پا زدن‌ها چیست؟ خوب تلاش کردن برای کسب روزی که بد نیست، اما قسم خوردن به خداوند بر سر مسائل بی اهمیت آیا کار درستی است؟ خدایی که روزی رسان رهنماست آیا شایسته است که مقام عظیمش نادیده گرفته شود؟ آن هم فقط به خاطر جلب مشتری؟

ابوذر غفاری می‌گوید: یک روز پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله و سلم فرمود: خداوند تعالی در روز قیامت با سه گروه از مردم سخن نمی‌گوید و به آن‌ها نظر لطف نمی‌نماید، و آن‌ها را (از گناهانشان) پاک و پاکیزه نمی‌کند، و برای آنان رنج و عذابی دردناک است.

ابوذر گفت: پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم سه مرتبه این گفتار را تکرار فرمود.

من با شنیدن این سخن و تاکید حضرت بر آن گفتم:

چه آدم‌های بدبخت و بیچاره‌ای که ناامید و زیانکار شدند، و سپس از حضرت پرسیدم:ای رسول خدا آن‌ها چه کسانی هستند؟

پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم در پاسخ من فرمود:

۱- مردی که موی پشت لبش (شاربش) بلند و آویخته باشد.

۲- شخصی که بر سر مردم منت می‌گذارد.

۳- کسی که کالایش را با قسم دروغ رواج دهد، و یا بخواهد به این وسیله بگوید که جنس خود را بیشتر از قیمت واقعی خریده است. ۱

عن ابی الحسن موسی علیه السلام، قال: ثلاثة لا ینظرالله عزّ و جل الیهم یوم القیامة: احدهم رجل اتّخذالله بضاعة، لا یبیع الا بیمین و لا یشتری الا بیمین. ۲

امام کاظم علیه السلام می‌فرماید: «سه نفر (سه گروه از مردم) در روز قیامت از توجه و لطف و عنایت حضرت حق تعالی بی بهره اند، یکی از آن‌ها کسی است که خدا را وسیله کاسبی خویش قرار داده است، چیزی را نمی‌خرد مگر با سوگند، و چیزی را نمی‌فروشد مگر با سوگند».

پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله و سلم فرمود: خداوند تعالی در روز قیامت با سه گروه از مردم سخن نمی‌گوید و به آن‌ها نظر لطف نمی‌نماید، و آن‌ها را (از گناهانشان) پاک و پاکیزه نمی‌کند، و برای آنان رنج و عذابی دردناک است.

۱- مردی که موی پشت لبش (شاربش) بلند و آویخته باشد.

۲- شخصی که بر سر مردم منت می‌گذارد.

۳- کسی که کالایش را با قسم دروغ رواج دهد، و یا بخواهد به این وسیله بگوید که جنس خود را بیشتر از قیمت واقعی خریده است

امام غزالی و ملا محسن فیض کاشانی می‌فرمایند:

انسان باید که از سوگند در معامله شدیداً برحذر باشد، چرا که اگر به دروغ قسم بخورد مرتکب گناه کبیره شده است، گناهی که شهر‌ها را به ویرانه مبدّل می‌سازد (به این صورت که آن شهر و دیار را از صفا و صداقت و درستی نهی می‌نماید، و فضای آن را به غلّ و غش، خدعه و نیرنگ، نفاق و دورویی آلوده می‌کند، و ساکنین آن را گرفتار رذایل اخلاقی نموده بی سر و سامان می‌کند) و اگر سوگندش راست و صادق باشد، خدا را وسیله دست یابی به سود و فایده خود ساخته و این عمل زشت و ناشایسته است، زیرا دنیا بی مقدارتر از آن است که نام خدا وسیله ترویج آن گردد آن هم بدون ضرورت (به ویژه اینکه در معاملات خود با دیگران سوگند بخورید، آن هم سوگند دروغ). ۳

................
پی نوشت‌ها:

۱- آثار الصادقین، جلد ۴، ص. ۱۷۰.

۲- محجة البیضاء، جلد ۳، ص. ۱۷۴.

۳- محجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء جلد ۳، ص. ۱۷۳؛ احیا ء. العلوم، جلد ۳، ص. ۱۶۱.

منبع: کتاب آفات زبان