از چه زمانی جای خواب کودک را جدا کنیم؟

در هر مرحله از زندگی کودک، والدین با چالش‌هایی رو‌به‌رو هستند که هر كدام آن را به شيوه خود حل مي‌كنند؛ از شیر گرفتن، آموزش دستشویی رفتن و بالاخره جدا خواباندن کودک، برای بسیاری از پدر و مادرها یک مشکل بزرگ تلقي مي‌شود و گاهي حل كردن آن غیرممکن به نظر مي‌رسد. اما شاید جدا کردن اتاق خواب کودک آنقدرها هم که به نظر می‌رسد سخت نباشد و درنهايت كودك چاره‌اي جز سازگار شدن با شیوه تربیتی والدین نداشته باشد. حیدر حسینی، مشاور و روانشناس كودك معتقد است داشتن اطلاعات مفيد و آگاه بودن از كم آسيب‌ترين شيوه‌هاي سازگار كردن فرزندان با اين شرايط، می‌تواند والدین را در گذراندن این مرحله ياري دهد.

تولد کودک به سه مرحله تقسیم می‌شود: اول از همه به دنیا آمدن اوست. دومین مرحله ادراک خود کودک است یعنی آنکه کودک خود متوجه می‌شود که موجودی جدا از مادر است. این مرحله در چند هفته اول بعد از زایمان و با رشد سیستم عصبی اتفاق می‌افتد. مرحله سوم، تولد اجتماعی کودک است که در آن کودک با اجتماعش رو‌به‌رو می‌شود. اجتماع اولیه نیز بالطبع والدین و خواهر و برادر است و بعد مدرسه. توصیه به جدا خوابیدن، به تولد اجتماعی کودک كمك مي‌كند و اگر اين اتفاق در زمان مناسب نیفتد، پیوستگی بیمارگونه‌اي در کودک ایجاد می‌کند که در آن مدام نیاز به فرد دیگری دارد.

شرط اول؛ همراهی مادر

اولين چيزي كه براي جدا كردن اتاق كودك از والدين نياز است، همراهی والدین به‌ویژه مادر خانواده است. آرامش مادرانه بدون شك به حل هرچه سريع‌تر اين مشكل كمك خواهد كرد. نبايد از ياد برد كه در جدا نشدن کودک و والدین یک میل دوطرفه وجود دارد؛ یعنی همان‌طور که کودک نمی‌خواهد از والدینش جدا شود، والدین هم چندان تمايلي به جدا کردن او ندارند، بنابراین باید این میل بررسی شود و مادران بدانند که برای سلامت کودک لازم است این اتفاق بیفتد. بعضي از مادران هم از روي تنبلي اقدام به اين كار نمي‌كنند و به جاي مقابله با واكنش‌هاي كودك به اين جدايي، ترجيح مي‌دهند صورت‌مسئله را پاك كنند. اما بايد توجه كرد كه هر چيزي هزينه‌اي دارد و بايد كمي هم زحمت شبانه را به جان خرید.

اول اعتماد، بعد خودمختاري

دو مرحله مهم در دو برهه زمانی تولد تا 2 سالگی و بعد از آن 2 تا 4 سالگی وجود دارد. در مرحله اول اعتماد کودک شکل می‌گیرد. به این صورت که والدین همیشه دردسترس هستند و امنیت مناسبی را برای او برقرار می‌کنند. مرحله دوم خودمختاری است. به این ترتیب که کودک احساس می‌کند فضای شخصی خود را دارد. این دو مرحله با جدا خوابیدن پیوند مستقیم دارد و این شیوه‌های تربیتی است که به کودک این احساس را می‌دهد زیرا کودک از ابتدا با یک ذخیره ژنتیک مشخصی به دنیا آمده و باقی رفتارهاي او باتوجه به اصول تربیتی كه به او تفهيم مي‌شود ساخته می‌شود.

جدايي قبل از 6ماهگي ممنوع!

به چند دلیل به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود کودک زیر 6 ماهگی از والدین جدا شود. احتياج او به تغذیه شبانه، احساس امنیت و البته آسیب‌پذیر بودن نوزاد در ماه‌هاي بعد از تولد، بهترين دليل براي بودن او در كنار پدر و مادر است. در سال اول تولد، نگرانی‌هایی در مورد سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران وجود دارد که در آن کودک ممکن است دچار مشکل تنفسی شده و نتواند نفس بکشد و همین موضوع موجب مرگش شود. به همین دلیل باید محل خواب او در دید والدین باشد. از سوی دیگر مادران چون نسبت به فرزندان‌شان حساس هستند معمولا هوشیار می‌خوابند و بنابراین در صورت بروز مشکل زودتر دست به کار می‌شوند.

سن جدایی به کودک مربوط است

ایده‌آل‌ترین حالت این است که کودک از 2 سالگی از والدین جدا بخوابد. اما باید توجه داشت که گاهی اوقات اصول تربیتی به طور تمام و کمال به والدین بستگی ندارد و در این زمینه باید به خود کودک نیز توجه داشت. بعضي بچه‌ها شرایط روانی مناسب‌تري دارند؛ کمتر گریه می‌کنند و هنگام جدا شدن از پدر و مادر راحت‌تر هستند، در مقابل برخی دیگر بد می‌خوابند و گریه‌های بدی دارند. اگر بخواهید این‌ کودکان را زودهنگام و تحت‌فشار جدا کنید نه تنها جدا نمی‌شوند و تولد اجتماعی‌شان اتفاق نمی‌افتد، بلکه احساس ناکام شدن و پس‌زدگی شدن در آنها ایجاد می‌شود. والدینی که کودک‌شان اضطراب جدایی دارد فکر می‌کنند باید هر چه زودتر او را مستقل کنند در حالی که این کار اشتباه است. بهتر است نگاهی هم به خود کودک داشته باشید و به اجبار این کار را نکنید و با کمک متخصص و در طولانی‌مدت انجامش دهید.

تا 2 سالگی جدایی همراه توجه

وقتی کودک به 6 ماه رسید، بهتر است جدایی آرام آرام اتفاق بیفتد. اگر کودک اتاقی برای خودش دارد، بهتر است به آنجا منتقل شود و اگر نه با یک دیوار کاذب یا پارابن فضای خواب والدین از کودک جدا شود تا او احساس جدا بودن کند. به این نکته باید توجه داشت که تا 2 سال اول کودک هنگام گرسنگی و ترس به آغوش مادر نياز دارد و نباید به گریه او در این زمینه بی‌توجه بود. حتي بچه‌هايي كه از 6ماهگي تا 2سالگي جدا مي‌خوابند، بايد از توجه والدين در طول شب مطمئن باشند.

کناركودك 2 ساله نخوابيد

وقتی فرآیند جدایی تا 2 سالگی اتفاق نیفتد نشان‌دهنده این است كه مسئله‌ای در خود والدین وجود دارد. برخی می‌گویند که با کودک 6-5 ساله خود در یک اتاق می‌خوابند و مشکلی ندارند اما اتفاقا این یک اشکال بزرگ است که باید بررسی شود. گاهی اوقات والدین فضای شخصی به فرزندشان نمی‌دهند و گاهی هم پیش می‌آید که اتاق خواب کودک را تبدیل به محیطي تنبیهی برای او می‌کنند و همین موضوع بچه‌ها را از اتاق‌شان فراری می‌دهد. اگر پدر و مادري بعد از 2سالگي هم از پس جدا خواباندن فرزندشان برنيامدند، بهتر است موضوع را با يك روانشناس در مي ان بگذارند و از راه‌هاي مناسب براي ايجاد اين استقلال باخبر شوند.

مراقب تغییر رفتارها باشيد

اگر درخواست‌های کودک براي خوابیدن در کنار والدین به صورت مکرر و پشت‌سر هم تکرار شود بدون شک عاملی موجب ناآرامی کودک شده است. انواع ترس، کابوس و… می‌تواند ميل كودك به برگشتن به اتاق والدين را بيشتر كند. همچنین تماشای بعضي برنامه‌ها و فیلم‌هایی که برای سن کودکان مناسب نیست، باعث می‌شود هنگام خواب شبانه دچار نگرانی و پریشانی شوند، به همين دليل والدین بايد نسبت به بروز هر نشانه‌اي هوشيار باشند و بعد از برطرف شدن عوامل تهديد كننده، از فرزندشان انتظار اطاعت از قانون را داشته باشند.

راهکارهای جدا کردن کودک بالای یک سال

- در اتاق خواب کودک حضور داشته باشید تا او به خواب برود.

- می‌توانید او را بخوابانید و بعد به اتاقش منتقل کنید.

- به هیچ عنوان مو یا دست‌تان را دراختیار کودک قرار ندهید و اگر کودک اصرار داشت عروسکی در دسترس او قرار دهید.

- هنگام خوابیدن کودک در اتاقش به هیچ عنوان کنارش دراز نکشید، بلکه کنار تختش بنشینید و با قصه‌گویی و هر کاری که فکر می‌کنید علاقه دارد، به او کمک کنید تا بخوابد.

- اگر از تاریکی می‌ترسد روشنایی لازم را در اتاق فراهم کنید و سعی کنید در طول روز مدام با او به اتاقش بروید و با او بازی کنید.

بالای 3 سال

- صبور باشید و با صحبت کردن او را قانع کنید در اتاقش بخوابد.

- اگر نیمه‌های شب به اتاق شما آمد او را به اتاقش ببرید و کنار او بنشینید تا بخوابد. اگر این کار را هر شب چند بار انجام داد، هر بار با تاخیر به اتاقش بروید.

- در کنار این قانون که اتاق کودک باید جدا باشد، می‌توانید در هفته یک بار به او اجازه دهید به اتاق شما بیاید.

بالای 5 سال

- ابتدا فاصله او را از تخت‌تان بیشتر کنید و بعد او را به اتاقش منتقل کنید.

- او را تشویق کنید و با هر بار خوابیدن در اتاقش به او جایزه بدهید.

- در مقابل اصرار کودک به خوابیدن در اتاق شما باید مقاومت کرده و سعی کنید با سرگرمی‌های مختلف او را به اتاقش ببرید.

- اگر قانونی وضع می‌شود باید در خانه اجرا شود اما پیش از هر چیز دقت کنید که این قانون چه تاثیر روانی روی کودک دارد. در بعضي خانواده‌ها سابقه مشکلات روانی وجود دارد و بنابراین احتمال بروز این مشکل درکودک هم هست و با جدا کردن او این حالت در او تشدید می‌شود.

منبع: ایران ناز