پنج کاری که هنگام خرید و فروش باید از آن پرهیز کرد

درآمد حرام از شوم‌ترین مسائلی است که گریبان یک جامعه را می‌گیرد. جامعه‌ای که کسب درآمد از هر راه شبهه و حرامی فرهنگ آن شود، آن جامعه محکوم به تباهی و فساد خواهد بود تا حدی که می‌توان اذعان کرد ریشه تمام فساد‌های اخلاقی و فرهنگی در اقتصاد مبتنی بر حرام است. از این جهت خداوند در قرآن بار‌ها سفارش به دقت در معاملات برای جلوگیری از آمیخته شدن درآمد‌ها به حرام کرده است. به عنوان نمونه در آیه ۲۹ سوره نساء می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ...؛‌ای اهل ایمان، مال یکدیگر را به ناحق نخورید».

عدم اهتمام برخی مسئولان در به کارگیری شیوه بانکداری اسلامی از یک سو و نیز عدم تلاش بایسته آن‌ها در آگاهی‌بخشی مردم نسبت به کیفیت به دست آوردن درآمد به گونه‌ای که درآمد آن‌ها آمیخته به مال شبهه و حرام نشود، جامعه را با چالش‌های اقتصادی و فرهنگی مواجه کرده است. تداوم این جریان این مسأله مهم را به حاشیه کشانده است در حالی که در گذشته رسم بر این بود کسبه بازار قبل از باز کردن در دکان، مقداری از مکاسب که شامل احکام شرعی خرید و فروش بود، در مسجد می‌آموختند، اما متأسفانه اکنون این رسم برچیده شده است. از این جهت ضروری است نسبت به یادگیری مسائل شرعی در باب احکام خرید و فروش آگاهی کافی را داشته باشیم و یا مسائل آن را از اهل علم پرسید.

یکی از این احادیث مربوط به روایتی از پیامبر گرامی اسلام (ص) است. ایشان فرمودند:

هر کس خرید و فروش می‌کند، از پنج کار بپرهیزد، وگرنه وارد داد وستد نشود: ربا، قسم دروغ، پوشاندن عیب در اجناس، تعریف جنس هنگام فروش، بدگویی از جنس هنگام خرید؛ مَنْ بَاعَ وَ اشْتَرَى فَلْیَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصَالٍ وَ إِلَّا فَلَا یَبِیعَنَّ وَ لَا یَشْتَرِیَنَّ الرِّبَا وَ الْحَلْفَ وَ کِتْمَانَ الْعَیْبِ وَ الْمَدْحَ إِذَا بَاعَ وَ الذَّمَّ إِذَا اشْتَرَى.» (الخصال، ج‌۱، ص. ۲۸۶)