بلایی که تحریم‌ها سر بازار نفت آورد

گرید‌های نفت سنگین ونزوئلا مانند "مری" جایگزین‌های معدودی دارند که نزدیک‌ترین آن‌ها مارلیم برزیل، مایای مکزیک، بوریور و کولد لیک کانادا یا نفت سنگین بصره عراق است. اکثر این گرید‌ها سولفور بالاتری نسبت به نفت ونزوئلا دارند که پروسه فرآوری آن‌ها را برای تولید سوخت‌هایی با کیفیت قابل قبول بیشتر می‌کند.

تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا در شرایطی اعلام شد که بازار به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران و توافق کاهش تولید اوپک، دچار کمبود عرضه گرید‌های نفتی مدیوم و سنگین شده بود.

صادرکنندگان بزرگ نفت در خاورمیانه (عربستان سعودی، عراق، امارات متحده عربی، کویت و ایران) معمولاً نفت مدیوم و سنگین عرضه می‌کنند.

نتیجه این شده که از ژانویه، قیمت نفت‌های مدیوم و سنگین در مقایسه با گرید‌های سبک‌تر گران‌تر شده است.

به عنوان نمونه، گرید مارس که یک نفت مدیوم تولید منطقه خلیج آمریکا است، در مقایسه با نفت سبک شیرین لوئیزیانا گران‌تر شده و از نفت سبک برنت بالاتر رفته است.

چند دهه ناکامی

ونزوئلا بزرگترین ذخایر نفت قطعی جهان به میزان حدود ۳۰۰ میلیارد بشکه را در اختیار دارد که بالاتر از ذخایر عربستان سعودی به میزان ۲۶۵ میلیارد بشکه و کانادا به میزان ۱۷۰ میلیارد بشکه است. اما صنعت نفت این کشور در ۵۰ سال گذشته زوال پیدا کرده است که ناشی از مشکلات تولید و فروش نفت سنگین بوده که با سرمایه گذاری غیر جذاب و سوءمدیریت پیچیده‌تر شده است.

تولید نفت ونزوئلا از ۳.۸ میلیون بشکه در روز در سال ۱۹۷۰ به ۱.۷ میلیون بشکه در روز در سال ۱۹۸۵ سقوط کرد و سپس در سال ۱۹۹۸ به ۳.۴ میلیون بشکه در روز بهبود یافت، اما در سال ۲۰۱۷ به ۲.۱ میلیون بشکه در روز سقوط کرد. ونزوئلا در سال ۱۹۷۰ در ۱۶ درصد از تولید اوپک و ۸ درصد از تولید جهان سهیم بود، اما این سهم تا سال ۲۰۱۷ به ترتیب به ۵ و ۲ درصد کاهش یافت.

نفت سنگین این کشور فرآوری پیچیده‌ای دارد و در مقایسه با نفت مناطق دیگر، ارزان‌تر فروخته می‌شود، اما فساد، مداخله سیاسی و عدم سرمایه گذاری و فناوری خارجی برای حفظ میادین و توسعه میادین جدید، مانع تولید شده است.

ونزوئلا زمانی یک صادرکننده بزرگ نفت به آمریکا بوده، اما صادراتش از ۱.۴ میلیون بشکه در روز در سال ۱۹۹۸ به حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ کاهش یافت.

افول اهمیت ونزوئلا در بازار نفت جهانی و به عنوان یک صادرکننده به آمریکا، به دولت آمریکا برای اتخاذ رویکرد شدید علیه دولت نیکولاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا جسارت بخشید. تحریم‌هایی که ماه گذشته اعلام شد مبادلات مالی شرکت‌ها و شهروندان آمریکایی با شرکت PDVSA را ممنوع کرد.

دستورالعمل وزارت خزانه داری آمریکا که مبهم به نظر می‌رسد بسیاری از کشور‌های خریدار نفت ونزوئلا را درباره این که می‌توانند با شرکت PDVSA همکاری کنند، سردرگم کرده است.

کمبود نفت سنگین

دولت آمریکا احتمالاً این طور محاسبه کرده که پیامد تحریم‌ها علیه قیمت‌های نفت با توجه به حجم اندک صادرات نفت ونزوئلا و انتظارات برای حل سریع بن بست سیاسی در این کشور، محدود خواهد بود.

اما اگر چه تولید نفت ونزوئلا، سهم بسیار محدودی در بازار نفت جهانی دارد، اما نقش بسیار مهمتری در بازار نفت سنگین ایفا می‌کند.

سهم ونزوئلا از بازار جهانی نفت سنگین به میزان ۷ میلیون بشکه در روز، حدود یک میلیون بشکه در روز است.

پالایش نفت‌های سنگین دشوارتر است و معمولاً به میزان قابل توجهی سولفور و ناخالصی‌های دیگر دارند که حذف آن‌ها پرهزینه است به همین دلیل با تخفیف بالایی نسبت به گرید‌های نفتی سبک و مدیوم فروخته می‌شوند. اما پالایش نفت سنگین بازدهی بالایی در تولید سوخت‌هایی مانند بنزین، دیزل و سوخت جت برای پالایشگاه‌ها دارد.

در واقع، تحریم‌ها توازن تولید نفت جهانی را در جهت نفت‌های سبک‌تر تغییر داده است و همزمان، وضعیت اقتصاد و مقررات جدید درباره سوخت، تقاضای پالایشگاه‌ها را به سمت گرید‌های سنگین‌تر سوق داده است.

بر اساس گزارش رویترز، تحریم ناگهانی علیه صادرات ونزوئلا، پالایشگاه‌ها در آمریکا و نقاط دیگر را واداشته است به جست و جوی منابع دیگر تأمین نفت سنگین بپردازند که با تجهیزات آن‌ها سازگار باشد. اگر پالایشگاه‌ها نتوانند نفت فوق سنگین و سنگین کافی پیدا کنند، بهترین گزینه بعدی را که گرید‌های مدیوم است خریداری خواهند کرد بنابراین تأثیر تحریم‌ها در کل بازار نفت منعکس می‌شود.