متن سوال استفتا از آیت الله مکارم درست است؛ قماربازی را رها کن

این حکم ، تذکرات و اظهارنظرهای فراوان پیشین درباره شباهت این مسابقه به قمار را به خاطر آورد. می‌دانید یکی از دلایل حرمت قمار در اسلام، آن است که روح کار و تلاش را در جامعه از بین می‌برد و مخاطب را به تدریج به سمت کسب یک‌شبه ثروت سوق می‌دهد. به علاوه روزنامه خراسان یکی از اولین رسانه‌هایی بود که سال گذشته در دو مطلب با عنوان «سراب یک‌شبه پولدار شدن» و «بخت‌آزمایی تلویزیونی» به وجه قمارگونه این برنامه تلویزیونی اشاره کرده بود. با این حال، ماجرا به پاسخ رسمی روابط عمومی برنامه کشیده شد و دامنه گسترده‌ای پیدا کرد.

متن استفتا
در متن این استفتا از حضرت آیت‌ا... مکارم شیرازی آمده است: «مسابقه‌ای حضوری با عنوان «مسابقه بزرگ برنده‌باش» از طریق شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال اجرا و پخش است که به شرکت‌کنندگان در این مسابقه به ازای پاسخ صحیح به هر سوال، مبلغ قابل توجهی به صورت پلکانی (تا سقف 100 میلیون تومان) اعطا می‌کند که با کمک مجری برنامه و فرصت‌هایی که در اختیار هر شرکت‌کننده قرار می‌گیرد، مبلغ جایزه اغلب از 5 میلیون تومان کمتر نیست. شرط حضور در این برنامه، خرید سوال و پاسخ درست به آن‌ها از طریق اپلیکیشن مخصوص است و در صورت درست بودن جواب‌ها، در یک رقابت فشرده، چهار نفر به مسابقه حضوری دعوت خواهند شد. آیا برگزاری این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت در این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت کننده، مالک شرعی جایزه خواهد شد؟» حضرت آیت‌ا... مکارم شیرازی در پاسخ به این استفتا مرقوم کرده‌اند: «این کار قمار است و کسانی که شرکت می‌کنند مالک آن جوایز نیستند.»
تأیید فتوا و پاسخ «برنده باش»
با توجه به این که فتوا ،ابتدا در فضای مجازی منتشر شده بود و طبعاً ،به تنهایی قابل استناد نبود، با دفتر این مرجع تقلید تماس گرفتیم. دفتر ایشان در قم این استفتا و پاسخ آن را تأیید کرد و پس از آن نیز ،خبرگزاری های رسمی این استفتا و پاسخ آن را منتشر کردند.ساعتی بعد از انتشار گسترده این فتوا، روابط عمومی مسابقه «برنده باش» توضیحی کوتاه درباره آن منتشر کرد و نوشت: «فرض مطرح‌شده در سوال استفتا کامل نیست و طبیعتاً فرض ناکامل، جایگاه سوال را مخدوش می‌سازد.» روابط عمومی مسابقه تنها همین یک جمله را منتشر کرده و مشخص نکرده که دقیقاً نقص این سوال کجاست. این در حالی است که به نظر می‌رسد متن استفتا، همه جنبه‌های این مسابقه را در نظر گرفته است. شاید عوامل برنامه تلویزیونی «برنده باش» با استراتژی فرار رو به جلو، نمی‌خواهند قبول کنند شیوه برگزاری مسابقه، آلوده به «قمار» است. حالا باید منتظر بود و دید با این فتوای صریح، آیا «برنده باش» باز هم به پخش می‌رسد یا خیر.
انتقادات سابقه داشت
نظر آیت‌ا... مکارم شیرازی، اولین انتقاد از شیوه درآمدزایی «برنده باش» نیست. مدت‌هاست در فضای مجازی و بسیاری از رسانه‌ها، از الگوهای نادرست درآمدزایی سازمان صداوسیما انتقاد می‌شود. ماجرای ستاره‌مربع‌ها و قرعه‌کشی‌های آن، «برنده باش» و «پنج ستاره»، مسابقه جدید روبیکیو و... نارضایتی زیادی از تلویزیون بین مخاطبان به وجود آورده که باعث شده در فضای مجازی، واژگانی نظیر «کازینو» برای آن به کار برده شود. در صفحه سینما و تلویزیون هم بارها روش‌های درآمدزایی صداوسیما را نقد کرده بودیم. به علاوه ،در تعطیلات نوروزی نیز، احکامی از چند مرجع تقلید منتشر شد که قرعه‌کشی‌های ستاره‌مربع‌ها را حرام می‌دانستند و در نتیجه با عقب‌نشینی توسکا (شرکت دارنده انحصاری تبلیغات تلویزیونی) تبلیغات این کدهای دستوری در صداوسیما متوقف شد. با فتوای جدید، به نظر می‌رسد مسئولان سازمان صداوسیما باید تجدید نظری جدی در روش درآمدزایی برای رسانه خود داشته باشند. زیرا روش‌های کنونی علاوه بر نارضایتی مخاطبان، مخالفت مراجع تقلید را هم به دنبال داشته است.