.svg)
رصدخانه خواجه نصیرالدین ۸۰۰ ساله شد
پارسینه: ۸۰۰ سال پیش در چنین روزی رصدخانه مراغه در دوره هلاکوخان زیر نظر خواجه نصیر الدین طوسی در شهر مراغه ساخته و اکنون جز آثار باستانی کشور است.
۸۰۰ سال پیش، در روزگاری که هنوز خبری از تلسکوپ و دوربین‌های نجومی نبود، خواجه نصیرالدین طوسی رصدخانه‌ای را بنا کرد که سال‌ها به عنوان پیشرفته‌ترین رصد خانه جهان شناخته می‌شد و محلی برای مطالعات فصلی و نجومی دانشمندان ایرانی به حساب می‌آمد.
این رصد خانه یادگاری از دوران طلایی علم و فرهنگ ایران در دنیا به حساب می‌آید و یکی از یادگار‌های علمی و فلکی خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف، ریاضیدان و منجم بزرگ دوره ایلخانی و صاحب رساله مشهور اخلاق ناصری و زیج معروف ایلخانی است که به دست او، با همراهی عده‌ای از فضلا و دانشمندان بنا شده است.
رصدخانه مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود و یک سازمان علمی گسترده بود که بیش‌تر شاخه‌های دانش درس داده می‌شد و مشهورترین دانشمندان آن عصر - از جمله قطب‌الدین شیرازی، کاشف علت اصلی تشکیل رنگین کمان- در آن‌جا جمع شده بودند.
به‌علاوه، چون در آن زمان ارتباط علمی چین و ایران به‌علت استیلای مغولان بر هر دو سرزمین برقرار شده‌بود، دانشمندان چینی از جمله فردی به‌نام «فائو مون‌جی» در این مرکز فعالیت داشتند.
در آن زمان به فرمان قوبیلای قآن، امپراطور چین و برادر هلاکو خان، کارشناسانی برای آموزش و الگو برداری از رصدخانه مراغه به ایران آمدند و پس از بازگشت به چین رصدخانه‌ای را به همان شیوه ساختند. علاوه بر این دو، رصدخانه‌های استانبول و هند نیز از روی رصدخانه مراغه الگوبرداری کرده اند و حتی رصدخانه‌های بزرگ غرب همچون رصدخانه‌های تیکو براهه در حوالی دانمارک و کپلر از این رصدخانه الهام گرفته اند.
بنا بر اسناد، بنای رصدخانه‌های اوجین در هندوستان، منزو در بنارس، اورانین برگ در دانمارک و رصدخانه شانگ‌های چین را نیز می‌توان برداشتی از رصدخانه مراغه دانست.
کارشناسان بر این باورند که در زمان الغ بیگ (پادشاه سلسله تیموری) و با احداث رصد خانه سمرقند به دستور او، دانشمندان مراغه تشویق می‌شوند که به سمرقند بروند، اما آن‌ها از این امر سر باز می‌زنند و ترجیح می‌دهند برای انجام مطالعات خود در رصد خانه مراغه بمانند.
در نتیجه الغ بیگ برای مجبور کردن ایشان دستور تخریب رصد خانه مراغه را صادر می‌کند. نوع تخریب بنا و بقایای برجای مانده از جمله کف پوش‌های ناقص نشان می‌دهد که احتمالا مردم محلی با آگاهی از تخریب رصدخانه، تقاضا می‌کنند تا در این فرصت از مصالح به کار رفته در بنا استفاده کنند و به این ترتیب فقط پی این بنا باقی می‌ماند.
این رصد خانه یادگاری از دوران طلایی علم و فرهنگ ایران در دنیا به حساب می‌آید و یکی از یادگار‌های علمی و فلکی خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف، ریاضیدان و منجم بزرگ دوره ایلخانی و صاحب رساله مشهور اخلاق ناصری و زیج معروف ایلخانی است که به دست او، با همراهی عده‌ای از فضلا و دانشمندان بنا شده است.
رصدخانه مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود و یک سازمان علمی گسترده بود که بیش‌تر شاخه‌های دانش درس داده می‌شد و مشهورترین دانشمندان آن عصر - از جمله قطب‌الدین شیرازی، کاشف علت اصلی تشکیل رنگین کمان- در آن‌جا جمع شده بودند.
به‌علاوه، چون در آن زمان ارتباط علمی چین و ایران به‌علت استیلای مغولان بر هر دو سرزمین برقرار شده‌بود، دانشمندان چینی از جمله فردی به‌نام «فائو مون‌جی» در این مرکز فعالیت داشتند.
در آن زمان به فرمان قوبیلای قآن، امپراطور چین و برادر هلاکو خان، کارشناسانی برای آموزش و الگو برداری از رصدخانه مراغه به ایران آمدند و پس از بازگشت به چین رصدخانه‌ای را به همان شیوه ساختند. علاوه بر این دو، رصدخانه‌های استانبول و هند نیز از روی رصدخانه مراغه الگوبرداری کرده اند و حتی رصدخانه‌های بزرگ غرب همچون رصدخانه‌های تیکو براهه در حوالی دانمارک و کپلر از این رصدخانه الهام گرفته اند.
بنا بر اسناد، بنای رصدخانه‌های اوجین در هندوستان، منزو در بنارس، اورانین برگ در دانمارک و رصدخانه شانگ‌های چین را نیز می‌توان برداشتی از رصدخانه مراغه دانست.
کارشناسان بر این باورند که در زمان الغ بیگ (پادشاه سلسله تیموری) و با احداث رصد خانه سمرقند به دستور او، دانشمندان مراغه تشویق می‌شوند که به سمرقند بروند، اما آن‌ها از این امر سر باز می‌زنند و ترجیح می‌دهند برای انجام مطالعات خود در رصد خانه مراغه بمانند.
در نتیجه الغ بیگ برای مجبور کردن ایشان دستور تخریب رصد خانه مراغه را صادر می‌کند. نوع تخریب بنا و بقایای برجای مانده از جمله کف پوش‌های ناقص نشان می‌دهد که احتمالا مردم محلی با آگاهی از تخریب رصدخانه، تقاضا می‌کنند تا در این فرصت از مصالح به کار رفته در بنا استفاده کنند و به این ترتیب فقط پی این بنا باقی می‌ماند.
هم اکنون این اثر باستانی همه روزه توسط گردشگران داخلی و خارجی مورد بازدید قرار می‌گیرد و استقبال خوبی نیز برای دیدن این اثر باستانی کشور به ثبت رسیده است.
منبع:
خبرگزاری ایرنا
ارسال نظر