.svg)
آثار و برکات روزه‌داری از منظر قرآن و اهل بیت(ع)
پارسینه: خداوند در آیه ۱۸۳ سوره مبارکه بقره روزه‌داری را راهی برای رسیدن به تقوا بیان می‌کند و این امر را مختص اهل ایمان می‌داند.
خداوند در آیه ۱۸۳ سوره مبارکه بقره روزه‌داری را راهی برای رسیدن به تقوا بیان می‌کند و این امر را مختص اهل ایمان می‌داند. درواقع خداوند روزه‌داران را با لفظی زیبا یعنی اهل ایمان خطاب می‌کند.
پیامبر(ص) هم روزه‌داری را نصف صبر معرفی می‌کند و در جایی دیگر هم روزه ماه مبارک رمضان را سبب آمرزش همه گناهانش می‌داند.
این آیه را بخوانید:
یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ
ترجمه
«اى کسانى که ایمان آوردهاید! روزه بر شما مقرّر گردید، همان‌گونه که بر کسانى که پیش از شما بودند مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگار شوید.»
تقوى، به معناى خویشتن دارى از گناه است. بیشتر گناهان از دو ریشه غضب و شهوت سرچشمه مىگیرند. و روزه، جلوى تندىهاى این دو غریزه را مىگیرد و لذا سبب کاهش فساد و افزایش تقواست. [کافى، ج۲، ص۱۸]
به نظر مفسّران و دانشمندان علوم قرآنى، آیاتى که با خطاب «یا ایّها الّذین آمنوا» شروع شدهاند، در مدینه نازل شده و جزء آیات مدنى هستند. فرمان روزه نیز همچون دستور جهاد و پرداخت زکات در سال دوّم هجرى صادر شده است.
آثار و برکات روزه
تقوى و خداترسى، در ظاهر و باطن، مهم‌ترین اثر روزه است. روزه یگانه عبادت مخفى است. نماز، حج، جهاد، زکات و خمس را مردم مىبینند، امّا روزه دیدنى نیست. روزه اراده انسان را تقویت مىکند. کسى که یک ماه نان و آب و همسر خود را کنار گذاشت، مىتواند نسبت به مال و ناموس دیگران خود را کنترل کند. روزه باعث تقویت عاطفه است. کسى که یک ماه مزه گرسنگى را چشید، درد آشنا مىشود و رنج گرسنگان را احساس و درک مىکند. رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: روزه، نصف صبر است. (تفسیر المنار، ذیل آیه)
روزه مردمان عادّى، همان خوددارى از نان و آب و همسر است، امّا در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم است و روزه خاصّالخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالى بودن دل از غیر خداست. (تفسیر روحالبیان) روزه، انسان را شبیه فرشتگان مىکند، فرشتگانى که از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند. (صاحب جواهر، نقل از آیةاللَّه جوادى)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: هرکس ماه رمضان را براى خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشیده مىشود. چنانکه در حدیث قدسى نیز آمده است که خداوند مىفرماید: «الصوم لى و اَنَا اَجزى به» روزه براى من است و من آن را پاداش مىدهم. (تفسیر مراغى، ج۲، ص۶۹)
اهمیّت روزه به قدرى است که در روایات پاداش بسیارى از عبادات را همچون پاداش روزه دانستهاند. (کافى، ج۲، ص۱۰۰) هرچند که روزه بر امّتهاى پیشین نیز واجب بوده، ولى روزه ماه رمضان، مخصوص انبیا بوده است و در امّت اسلامى روزه رمضان بر همه واجب شده است. (تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۱۳۶)
از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است که فرمود: براى هر چیز زکاتى است و زکات بدن‌ها، روزه است. (بحار، ج۶۹، ص۳۸۰)
علامه طباطبایی در المیزان در تفسیر این آیه می‌گوید:
خطاب این آیه با مؤمنان «یاایها الذین امنوا» و توجه دادن آنان به صفت ایمان است تا به هرحکمی که از ناحیه پروردگار واجب می‌شود روی آورند و بپذیرند.«کتب» به معنای واجب شد است و «صیام» به معنای خودداری از عمل است که در شرع به اصطلاح مخصوص «روزه» استعمال شده و در آیه آمده است: که امت‌های قبل هم روزه واجب داشته‌اند اما نمی‌خواهد بفرماید، روزه آنها مانند روزه مسلمانان است و نه می‌فرماید که همه آنها روزه داشته‌اند بلکه بطور کلی بعضی از آنها حکم روزه را داشته‌اند. منظور از آنها هم امت‌های دارای ملت و شریعت است و در جمله «لعلکم تتقون» هم به علت تشریع حکم روزه تصریح شده است که همانا روزه برای کسانی است که اراده وصول به عالم طهارت و رفعت و کمال را دارند، پس باید نفس خود را از لذائذ جسمانی باز دارند و از وابستگی به مادیات خود را منزه کنند.
در تفسیر نمونه درباره این آیه آمده است؛
روزه سر چشمه تقوا: خداوند به دنبال چند حکم مهم اسلامى در اینجا به بیان یکى دیگر از این احکام که از مهم‌ترین عبادات محسوب مىشود مىپردازد و آن روزه است و با همان لحن تأکید‌آمیز گذشته مىگوید: «اى کسانى که ایمان آوردهاید روزه بر شما نوشته شده است آن‌گونه که بر امت‌هایى که قبل از شما بودند، نوشته شده بود» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ).
بلافاصله فلسفه این عبادت انسان‌ساز و تربیت آفرین را در یک جمله کوتاه اما بسیار پرمحتوا چنین بیان مىکند: «شاید پرهیزکار شوید» (لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ).
پیام‌ها
۱- خطاب زیبا، گامى براى تأثیر‌گذارى پیام است. «یا ایّها الّذین آمنوا»
در حدیثى از تفسیر مجمعالبیان مىخوانیم: لذّت خطاب «یا ایّها الّذین آمنوا» سختى روزه را آسان مىکند. اگر والدین بخواهند که فرزندشان به سخنانشان گوش دهند، باید آنان را زیبا صدا زنند.
۲- از شیوههاى تبلیغ آن است که دستورات مشکل، آسان جلوه داده شود. این آیه مىفرماید: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نیست، در امّتهاى پیشین نیز این قانون بوده است و عمل به دستورى که براى همه امّتها بوده، آسانتر از دستورى است که تنها براى یک گروه باشد. «کما کُتب على الّذین من قبلکم»
۳- قرآن، فلسفه بعضى احکام همچون روزه را بیان داشته است. زیرا اگر مردم نتیجه کارى را بدانند، در انجام آن نشاط بیشترى از خود نشان مىدهند. «لعلّکم تتّقون»
پیامبر(ص) هم روزه‌داری را نصف صبر معرفی می‌کند و در جایی دیگر هم روزه ماه مبارک رمضان را سبب آمرزش همه گناهانش می‌داند.
این آیه را بخوانید:
یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ
ترجمه
«اى کسانى که ایمان آوردهاید! روزه بر شما مقرّر گردید، همان‌گونه که بر کسانى که پیش از شما بودند مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگار شوید.»
تقوى، به معناى خویشتن دارى از گناه است. بیشتر گناهان از دو ریشه غضب و شهوت سرچشمه مىگیرند. و روزه، جلوى تندىهاى این دو غریزه را مىگیرد و لذا سبب کاهش فساد و افزایش تقواست. [کافى، ج۲، ص۱۸]
به نظر مفسّران و دانشمندان علوم قرآنى، آیاتى که با خطاب «یا ایّها الّذین آمنوا» شروع شدهاند، در مدینه نازل شده و جزء آیات مدنى هستند. فرمان روزه نیز همچون دستور جهاد و پرداخت زکات در سال دوّم هجرى صادر شده است.
آثار و برکات روزه
تقوى و خداترسى، در ظاهر و باطن، مهم‌ترین اثر روزه است. روزه یگانه عبادت مخفى است. نماز، حج، جهاد، زکات و خمس را مردم مىبینند، امّا روزه دیدنى نیست. روزه اراده انسان را تقویت مىکند. کسى که یک ماه نان و آب و همسر خود را کنار گذاشت، مىتواند نسبت به مال و ناموس دیگران خود را کنترل کند. روزه باعث تقویت عاطفه است. کسى که یک ماه مزه گرسنگى را چشید، درد آشنا مىشود و رنج گرسنگان را احساس و درک مىکند. رسول خدا صلى الله علیه وآله فرمودند: روزه، نصف صبر است. (تفسیر المنار، ذیل آیه)
روزه مردمان عادّى، همان خوددارى از نان و آب و همسر است، امّا در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم است و روزه خاصّالخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالى بودن دل از غیر خداست. (تفسیر روحالبیان) روزه، انسان را شبیه فرشتگان مىکند، فرشتگانى که از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند. (صاحب جواهر، نقل از آیةاللَّه جوادى)
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: هرکس ماه رمضان را براى خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشیده مىشود. چنانکه در حدیث قدسى نیز آمده است که خداوند مىفرماید: «الصوم لى و اَنَا اَجزى به» روزه براى من است و من آن را پاداش مىدهم. (تفسیر مراغى، ج۲، ص۶۹)
اهمیّت روزه به قدرى است که در روایات پاداش بسیارى از عبادات را همچون پاداش روزه دانستهاند. (کافى، ج۲، ص۱۰۰) هرچند که روزه بر امّتهاى پیشین نیز واجب بوده، ولى روزه ماه رمضان، مخصوص انبیا بوده است و در امّت اسلامى روزه رمضان بر همه واجب شده است. (تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۱۳۶)
از رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است که فرمود: براى هر چیز زکاتى است و زکات بدن‌ها، روزه است. (بحار، ج۶۹، ص۳۸۰)
علامه طباطبایی در المیزان در تفسیر این آیه می‌گوید:
خطاب این آیه با مؤمنان «یاایها الذین امنوا» و توجه دادن آنان به صفت ایمان است تا به هرحکمی که از ناحیه پروردگار واجب می‌شود روی آورند و بپذیرند.«کتب» به معنای واجب شد است و «صیام» به معنای خودداری از عمل است که در شرع به اصطلاح مخصوص «روزه» استعمال شده و در آیه آمده است: که امت‌های قبل هم روزه واجب داشته‌اند اما نمی‌خواهد بفرماید، روزه آنها مانند روزه مسلمانان است و نه می‌فرماید که همه آنها روزه داشته‌اند بلکه بطور کلی بعضی از آنها حکم روزه را داشته‌اند. منظور از آنها هم امت‌های دارای ملت و شریعت است و در جمله «لعلکم تتقون» هم به علت تشریع حکم روزه تصریح شده است که همانا روزه برای کسانی است که اراده وصول به عالم طهارت و رفعت و کمال را دارند، پس باید نفس خود را از لذائذ جسمانی باز دارند و از وابستگی به مادیات خود را منزه کنند.
در تفسیر نمونه درباره این آیه آمده است؛
روزه سر چشمه تقوا: خداوند به دنبال چند حکم مهم اسلامى در اینجا به بیان یکى دیگر از این احکام که از مهم‌ترین عبادات محسوب مىشود مىپردازد و آن روزه است و با همان لحن تأکید‌آمیز گذشته مىگوید: «اى کسانى که ایمان آوردهاید روزه بر شما نوشته شده است آن‌گونه که بر امت‌هایى که قبل از شما بودند، نوشته شده بود» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ).
بلافاصله فلسفه این عبادت انسان‌ساز و تربیت آفرین را در یک جمله کوتاه اما بسیار پرمحتوا چنین بیان مىکند: «شاید پرهیزکار شوید» (لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ).
پیام‌ها
۱- خطاب زیبا، گامى براى تأثیر‌گذارى پیام است. «یا ایّها الّذین آمنوا»
در حدیثى از تفسیر مجمعالبیان مىخوانیم: لذّت خطاب «یا ایّها الّذین آمنوا» سختى روزه را آسان مىکند. اگر والدین بخواهند که فرزندشان به سخنانشان گوش دهند، باید آنان را زیبا صدا زنند.
۲- از شیوههاى تبلیغ آن است که دستورات مشکل، آسان جلوه داده شود. این آیه مىفرماید: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نیست، در امّتهاى پیشین نیز این قانون بوده است و عمل به دستورى که براى همه امّتها بوده، آسانتر از دستورى است که تنها براى یک گروه باشد. «کما کُتب على الّذین من قبلکم»
۳- قرآن، فلسفه بعضى احکام همچون روزه را بیان داشته است. زیرا اگر مردم نتیجه کارى را بدانند، در انجام آن نشاط بیشترى از خود نشان مىدهند. «لعلّکم تتّقون»
ارسال نظر