کارنامه علی فروغی در ۴۰۰ روز سکانداری شبکه سوم!

علی فروغی ۵ اردیبهشت سال گذشته به مدیریت شبکه سه منصوب شد و امروز چهارصدمین روز مدیریت او در این شبکه است. در این ۴۰۰ روز، حواشی حول این شبکه فراتر از حد تصور بود و هر آنچه که فکرش را هم نمی‌کردیم، دور و بر این شبکه اتفاق افتاد؛ از تعطیلی «برنده باش» به دلیل قمار و دعوای کودکانه «حالا خورشید» با بخش خبری گرفته، تا حذف «نود» و سوپراستار آن.

شاید برخی مخاطبان تلویزیون فقط با یکی دو اتفاق مهم، عملکرد علی فروغی را بسنجند، اما اگر بخواهیم همه جنبه‌های مدیریتی او را بررسی کنیم، باید به چیزی بیشتر از یکی، دو اتفاق بپردازیم. ما برای بررسی کارنامه مدیریتی علی فروغی در شبکه سه، ۹ معیار در نظر گرفتیم و علاوه بر توضیحاتی که می‌خوانید، برای هر معیار، از ۱۰، به وی نمره دادیم. همراه ما باشید:

تقابل با ستاره‌ها

بدون تردید پرستاره‌ترین شبکه تلویزیون، همین شبکه سه است. عملکرد علی فروغی در این زمینه در تعامل با چهار ستاره اصلی یعنی عادل فردوسی‌پور، رضا رشیدپور، احسان علیخانی و محمدرضا گلزار سنجیده می‌شود. فروغی دست رشیدپور را برای پرداختن به موضوعات مختلف اجتماعی باز گذاشت و با اعطای موسع آنتن و امکانات، موجبات شکوفایی او را در نقش جدیدش فراهم آورد. با چراغ سبز علی فروغی، حدود یک ساعت آنتن زنده به احسان علیخانی داده شد تا از اتهامات اقتصادی به خود، دفاع کند. علیخانی همان طور که در بالا گفته شد، «عصر جدید» را با امکانات و هزینه‌ای زیاد و دست باز در ارائه موضوعات نسبتاً تازه و گاهی خط قرمزی تولید کرد. فروغی همچنین مدت‌هاست به دنبال بازگشت «برنده باش» محمدرضا گلزار به آنتن است. گرچه درباره عادل فردوسی پور و شیوه و زمان برخورد با او نکاتی قابل طرح است، اما می‌توان این مسئله را در جهت مقابله با مجری سالاری دانست. عملکرد شبکه سه در این باره تقریباً مشابه شبکه نسیم بوده و به همین دلیل فضایی مناسب برای ستاره‌ها، فراهم کرده است. ناگفته نماند پورمحمدی مدیر سابق شبکه سه هم محبوب ستاره‌ها بود؛ چه بسا محبوب‌تر از فروغی.

سریال‌ها

با توجه به اینکه بخش زیادی از مراحل تهیه و تولید سریال‌های همه شبکه‌ها در مرکز سیمافیلم (مستقل از شبکه‌ها) انجام می‌شود، سخت بتوان گفت: سهم هر شبکه از کیفیت سریالی که روی آنتن برده، چقدر بوده است و سهم سیمافیلم چقدر، اما با تمام این احوال، بررسی سریال‌های تلویزیون در یک سال اخیر، حکم به برتری نسبی شبکه سه نسبت به سه شبکه دیگر که دارای سریال‌های جدید (یک، دو و پنج) هستند، می‌دهد. در زمان مدیریت علی فروغی در شبکه سه سریال‌هایی، چون «دلدادگان»، «بانوی عمارت»، «لحظه گرگ‌ومیش»، «زوج یا فرد»، «شرایط خاص» و «برادر جان» روی آنتن رفتند. دو سریال اول کاملاً موفق بودند و پرمخاطب شدند، ولی بقیه به اندازه آن‌ها راه به جایی نبردند؛ هرچند به نسبت دیگر سریال‌های روی آنتن، تماشایی‌تر از آب درآمدند. در این میان «دلدادگان» برای شبکه پنج تولید شده بود و برای آنکه دیده شود، به شبکه سه فرستاده شد. به علاوه بر اساس آمار رسمی تلویزیون، موفق‌ترین سریال نوروز امسال، «نون خ» شبکه یک بود. سریال‌های این دوره از نظایر خود در دوره دوم مدیریت اصغر پورمحمدی (دیواربه‌دیوار، عقیق، آنام، لیسانسه‌ها ۱ و ۲، پریا و پنچری) نسبتاً موفق‌تر نبودند.

شجاعت سیاسی

از نقاط قوت دوران مدیریت علی فروغی در شبکه سه، همین شجاعت سیاسی آن بوده است. از نظر سیاسی، یک‌طرفه به قاضی رفتن، اتهامی بود که به شبکه سه در این دوره وارد می‌شد؛ بخشی از آن واقعیت داشت و بخشی به دلیل فرامتن و خاستگاه سیاسی - فکری علی فروغی بود. با این حال بررسی این موضوع از منظر رسانه‌ای، تحلیل متفاوتی را طلب می‌کند. واقعیت این است که از نقطه نظر رسانه‌ای، پخش دو سری مستند «خارج از دید» و آثاری، چون «قائم مقام» و «به وقت جام» اگرچه مخالفت‌های زیادی را برانگیخت، اما برای تلویزیون یک پیروزی بود؛ زیرا دست تلویزیون را پیش نگه می‌داشت و باقی رسانه‌ها را به دنبال خود می‌کشاند. برخی مستند‌های دیگر مثل «تن‌ها میان طالبان» و «به نام خلق» هم پیشرفت‌های خوبی در این زمینه بودند. به علاوه در این دوره شاهد چند گفت‌وگوی مهم با وزرای دولت در «حالا خورشید» بودیم که پیشتر دست‌به‌عصا به تلویزیون دعوت می‌شدند. در این میان برنامه «بدون توقف» هم جایگاه ویژه‌ای داشت. شبکه سه، اما در نوروز ۹۸ عملکرد خوبی در این زمینه نداشت و شبکه افق گوی سبقت را با چند مستند جنجالی از جمله «شب‌نامه»، «شجریان از سپیده تا فریاد» و «دریابست» ربود.

پاسخ گویی

سر تا پای سازمان صداوسیما را بگردید، شاید کمتر از انگشت دو دست، مدیر پاسخ گو پیدا کنید. مدیران تلویزیون رسماً خود را در سطح بالاتری از رسانه‌های چاپی و آنلاین می‌بینند و درباره عملکردشان، پاسخ گو نیستند. در تلویزیون نه از نشست خبری با حضور متنوع خبرنگاران خبری هست و نه از گفتگو‌های چالشی با رسانه‌ها. مدیران تلویزیون دعوت دانشگاه‌ها را نیز برای پاسخ گویی نمی‌پذیرند. تنها روابط عمومی‌ها هستند که در این شرایط، بخشی از بار پاسخ گویی را به دوش می‌کشند. با این حال کم‌وبیش می‌توان گفت: شبکه سه سیما در این آیتم نمره منفی کمتری نسبت به دیگر شبکه‌ها می‌گیرد؛ اما همین نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست. دیده‌شده‌ترین اتفاق در این زمینه، مربوط به گفت‌وگوی علی فروغی با رضا رشیدپور در «حالا خورشید» است. رشیدپور با تمام نقاط قوت و ضعفی که دارد، به عنوان یکی از چهره‌هایی شناخته می‌شود که پرسش مردم را از مسئولان می‌پرسد و گفت‌وگوی وی با فروغی نیز در همین مسیر پیش رفت.

پوشش مسابقات ورزشی

جام جهانی ۲۰۱۸ اولین مسابقات ورزشی مهم دوران علی فروغی بود که برنامه آن در دوران اصغر پورمحمدی بسته شده بود. برنامه «بیست‌هجده» با اجرا و تهیه‌کنندگی عادل فردوسی‌پور با فاصله‌ای زیاد نسبت به همتایش در شبکه ورزش ساخته شد، اما ماجرای حذف دو مهمان خارجی برنامه (کارلوس پویول و مانیش) کام همه را تلخ کرد؛ تصمیمی که گفته می‌شد مدیران بالادستی علی فروغی به دلیل مسائل اقتصادی حاکم بر کشور گرفته‌اند. از ابتدای فصل جاری لیگ برتر فوتبال نیز محمدحسین میثاقی مجری برنامه «فوتبال برتر» ویژه پوشش مسابقات داخلی فوتبال شد و به تدریج به برخی موازی‌کاری‌ها با «نود» منجر شد. علی فروغی در مجموع به «فوتبال برتر» پروبال زیادی داد، اما در مقابل «گزارش ورزشی» ویژه پخش مسابقات خارجی، محدود و محدودتر شد. حضور علی فروغی در شبکه سه همچنین به فوتبال‌زده‌تر شدن فضای این شبکه انجامید و پوشش رشته‌هایی مانند کشتی را در این شبکه، بسیار مختصر کرد.

نظم کنداکتور

شبکه سه از دیرباز به دلیل پخش زنده مسابقات ورزشی، وضعیت ویژه‌ای در کنداکتور خود داشته است. این مسئله در دوران مدیریت سابق شبکه هم برقرار بود، اما نظم کنداکتور در دوران علی فروغی افت محسوسی کرده است. تابستان ۹۷ چندین بار الگوی پخش شدن یا نشدن سریال‌های شبکه سه در روز‌های آخر هفته تغییر کرد، تا جایی که مخاطبان نمی‌دانستند «دلدادگان» کی پخش می‌شود و کی نمی‌شود! به علاوه در هفته‌های اول پخش «برنده باش» تکرار این برنامه در ساعت‌های پرت روی آنتن می‌رفت، ولی بعد‌ها همان هم به فراموشی سپرده شد. «عصر جدید» نیز به همین وضعیت دچار شد، به علاوه اینکه به تازگی روز پخش آن تغییر کرده است. پخش بسیار نامنظم «تب‌تاب» و «فوتبالیسم»، دیگر مثال این عارضه بود. همچنین پخش برخی مسابقات فوتبال عمدتاً که بدون برنامه از پیش تعیین‌شده روی آنتن رفتند یا با برنامه اعلام‌شده، روی آنتن نرفتند. اگرچه شبکه‌های دیگر تلویزیون مسابقه ورزشی پخش نمی‌کنند و برای چیدن کنداکتور راحت‌تر هستند، اما کنداکتور شبکه سه به وضوح از نظم کمتری برخوردار است و باید برای آن فکری کرد.

برنامه‌های مناسبتی

لحظات افطار، شب‌های عزا یا عید، شب یلدا و نوروز، مهم‌ترین مناسبت‌های سال هستند که شبکه سه به جز اولی، برای بقیه برنامه داشت. «عصر جدید» که ویژه‌برنامه تحویل سال شبکه سه بود، یک سروگردن از دیگر شبکه‌ها بالاتر بود. در ۱۵ شب نوروز هم بسته شبانگاهی این شبکه شامل «برنده باش» و «عصر جدید» برنده مطلق بود و از دیگر شبکه‌ها پیشی گرفت. «مخاطب خاص» دیگر برگ برنده مناسبتی شبکه سه است که با اجرای رسالت بوذری، رقیبی در دیگر شبکه‌های تلویزیون ندارد. با وجود این نقاط قوت، شبکه سه شب یلدای ۹۷ و اعیاد مذهبی این ۴۰۰ روز، عملکرد ویژه‌ای نداشت و صرفاً با سلبریتی‌های روتین، آنتن را پر کرد. البته عارضه شب‌های عید مذهبی، گریبان‌گیر همه شبکه‌های تلویزیون است و استثنایی هم ندارد. در دوره گذشته شبکه سه هم همین وضعیت وجود داشت. رمضان امسال اما، شبکه سه به دلیل حواشی «ماه ماه» قافیه را به شبکه پنج و «اختیاریه» اش باخت.

برخورد با برند‌های شبکه

«نود»، «برنده باش»، «حالا خورشید»، «ماه عسل»، «سمت خدا»، «هفت» و «عصر جدید» هفت برند اصلی شبکه سه سیما در این دوره بوده‌اند که غالباً مورد توجه مدیر شبکه قرار داشتند. «حالا خورشید» آزادی عمل بسیار زیادی داشت و بسیار مورد حمایت واقع شد. «عصر جدید» هم تولید پرهزینه‌ای داشت و شنیده‌ها حاکی از آن است که حمایت‌های سفت‌وسخت علی فروغی، تاکنون این برنامه را روی آنتن نگه داشته وگرنه مخالفت‌های برخی چهره‌های تأثیرگذار، «عصر جدید» را تا مرز تعطیلی پیش برده بود، اما «هفت» آن چنان که باید و شاید مورد استفاده قرار نگرفت. برخورد با «نود»، میانگین امتیاز این بخش را به شدت پایین آورد. عملکرد فروغی در قبال «نود» در قیاس با دوره پورمحمدی یا دیگر شبکه‌های تلویزیون مناسب نبود. برخورد با دیگر برند‌های شبکه به جز «حالا خورشید» مطابق سیاست‌های معمول تلویزیون بود و «حالا خورشید» اختیار عمل وسیع‌تری نسبت به شبکه‌های دیگر داشت.

برنامه‌های جدید

بدون تردید نقطه قوت اصلی کارنامه علی فروغی در شبکه سه، برنامه‌های جدید در این دوره است. «عصر جدید» پدیده تلویزیون است که برای اولین بار در سال‌های اخیر، توانست «خندوانه» را شکست دهد و به عنوان پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون خود را مطرح کند. «برنده باش»، «ستاره‌ساز» و ویژه‌برنامه سحر «ماه من» دیگر برنامه‌های موفق و جدید این دوره هستند. «تب‌تاب»، «سلام صبح بخیر» و «بدون توقف» هم دیگر برنامه‌های تازه شبکه سه هستند که هرکدام تا حدی مخاطب خود را پیدا کرده‌اند. «تب‌تاب» حرکتی سینوسی داشته و «سلام صبح بخیر» هنوز کاملاً جا نیفتاده، اما نشانه‌هایی از درخشش داشته است. در این مدت هیچکدام از شبکه‌های تلویزیون نتوانستند برنامه پرمخاطب جدیدی نه در حد و اندازه‌های «عصر جدید»، بلکه در سطح «ستاره‌ساز» روی آنتن ببرند. عملکرد تیم فروغی نسبت به دوره دوم اصغر پورمحمدی هم در سطح بالاتری می‌ایستد که تنها «حالا خورشید» را معرفی کرد.