کم کاری تیروئید چه علائم و نشانه‌هایی دارد و آیا خطرناک است؟

غده تیروئید یکی از مهم‌ترین غدد درون ریز بدن است. این غده کوچک و پروانه‌ای شکل در پایین گردن قرار گرفته است و وظیفه‌ی ترشح هورمون‌های T. ۳ و T. ۴ که در متابولیسم و تنظیم سوخت و ساز بدن نقش دارد را بر عهده دارد.

تمام وظایف این غده به همین‌جا ختم نمی‌شود و در بسیاری از موارد شامل تنظیم دمای بدن، تنفس، ضربان قلب، تنظیم وزن بدن، قدرت عضلات و چرخه قاعدگی می‌توان ردپای این عضو را مشاهده کرد. پس هر اختلالی در این ارگان حیاتی بدن را با مشکلات گوناگونی روبه‌رو می‌کند.

کم کاری تیروئید یا هایپوتیروئیدیسم به شرایطی گفته می‌شود که غده تیروئید به مقدار کافی هورمون‌های مهم و ضروری را تولید و ترشح نکند.

نشانه‌های کم کاری تیروئید

در قدم‌های اولیه بیماری، کم کاری تیروئید نشانه‌های خاصی ندارد، اما با گذشت زمان و عدم درمان مناسب می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های مختلف و مشکلات گوناگون در سلامت فرد شود.

علامت‌ها و نشانه‌های کم کاری تیروئید به سطح هورمون‌های ترشح شده‌ی این غده وابسته است. در ابتدا ممکن است شما به سختی نشانه‌های کم کاری تیروئید را متوجه شوید.

علائمی همچون خستگی و افزایش وزن از ابتدایی‌ترین نشانه‌های بیماری است. از سایر علائم می‌توان به بزرگ شدن قابل لمس غده، افزایش حساسیت به سرما، یبوست، خشکی پوست، صورت پف کرده، ضعف عضلات، درد همراه با سفتی و تورم مفاصل، چرخه نامنظم قاعدگی، کاهش ضربان قلب وافسردگی اشاره کرد.

علل ایجاد کننده کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید زمانی ایجاد می‌شود که این غده قادر به ترشح کافی هورمون‌های خود نباشد، این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله:

• بیماری‌های خودایمنی

شایع‌ترین علت ایجاد کننده کم کاری تیروئید یک بیماری خودایمنی تحت عنوان "تیروئیدیت هاشیماتو" است. در این بیماری خودایمن، سیستم ایمنی بدن به اشتباه با ساخت آنتی‌بادی‌ها به جنگ با غده تیروئید خود فرد می‌رود و از این طریق باعق اختلال در ترشح هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. دانشمندان هنوز مکانیسم مشخصی برای ایجاد این نوع از اختلال کشف نکرده‌اند و این موضوع را بیشتر مرتبط با ژنتیک فرد و فاکتور‌های محیطی می‌دانند.

• جراحی غده تیروئید

در بسیاری از موارد از جمله سرطان‌های تیروئید و درمان پرکاری تیروئید، پزشک مجبور است طی عمل جراحی، قسمتی و یا کل غده تیروئید فرد را خارج کند و همین امر باعث کاهش و یا توقف ساخت هورمون‌های این غده می‌شود. در این حالت دارو‌های جبران کننده کم کاری غده تیروئید تجویز می‌شود.

• رادیوتراپی

رادیوتراپی که امروزه برای درمان بسیاری از سرطان‌های سر و گردن استفاده می‌شود، می‌تواند غده تیروئید را تحت تاثیر قرار داده و باعث کم کاری آن شود.

• عوارض مصرف دارو‌ها

بسیاری از دارو‌ها می‌تواند زمینه ساز ایجاد کم کاری تیروئید شوند. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید حتما از پزشک خود درباره اثر دارو بر روی غده تیروئید سوال کنید.

• بیماری‌های مادرزادی

برخی کودکان با نقص در تشکیل و یا عدم وجود غده تیروئید متولد می‌شوند. در بیشتر موارد رشد و تکامل غده تیروئید پس از تولد، به دلایل نامشخصی رخ نمی‌دهد و در برخی از کودکان دچار فرم‌های ارثی کم کاری تیروئید می‌شوند که به فرم مادرزادی کم کاری تیروئید معروف است. در اغلب موارد این کودکان در بدو تولد نشانه‌ای از بیماری ندارند، همین امر لزوم پیگیری‌های سلامت کودکان تازه متولد شده توسط والدین را مشخص می‌کند.

کم کاری تیروئید اگر درمان نشود ممکن است مشکلات و عوارضی را برای فرد بیمار ایجاد نماید که در ادامه به برخی از این عوارض اشاره می‌شود:

• مشکلات تنفسی

در بسیاری از موارد، تحریک مداوم غده تیروئید و اختلال در عملکرد مناسب آن، باعث بزرگ شدن اندازه این غده می‌شود، که به این حالت "گواتر" گفته می‌شود و می‌تواند علاوه بر مشکلات ظاهری، ایجاد اختلال در تنفس طبیعی فرد نیز شود.

• مشکلات قلبی

کم کاری تیروئید می‌تواند باعث افزایش میزان کلسترول و لیپوپروتئین‌های با چگالی کم (LDL) در خون فرد شود و این امر با افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌هابی قلبی عروقی همراه است.

• افزایش وزن

کاهش ترشح هورمون‌های تیروئیدی با کاهش سوخت و ساز و متابولیسم بدن همراه است و این امر منجر به افزایش وزن بدن فرد خواهد شد.

درمان‌های طبیعی

درمان‌های طبیعی متنوعی برای کاهش عوارض کم کاری تیروئید ذکر شده است که همه آن‌ها در قدم اول به مشورت با پزشک نیاز دارد، زیرا انواع و سطوح مختلف بیماری، درمان‌های گوناگونی نیز دارد. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ میلادی نشان داده شد، مصرف محصولات پروبیوتیک و همچنین مصرف امگا-۳ می‌تواند در کاهش عوارض کم کاری تیروئید نقش داشته باشد.


تشخیص بیماری

متداول‌ترین تست آزمایشگاهی برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون و سنجش میزان هورمون‌های T. ۳، T. ۴ و TSH است؛ که پزشک با مشاهده آن‌ها متوجه کم کاری این غده خواهد شد.

منبع: بهداشت نیوز