ادب چیست؟ اصلا ایرانی‌ها مردمانی مودبند؟

هادی معیری نژاد در خبر آنلاین نوشت:

چند روز پیش خبری منتشر شد تحت عنوان با ادب ترین و بی ادب ترین مردم دنیا که نتیجه یک نظر سنجی یک شرکت توریستی بود.
اما فارغ از نتایج آن ،در قسمت پیامها نظرات مختلفی داشتیم در مورد ادب ایرانیان ؛ عده ای ما را جزو بی ادب ترین ها و عده ای هم ما را جزو بهترین ملتهای دنیا از لحاظ مودب بودن دانستند.
اما ادب چیست؟ چرا مردم کشوری چون فرانسه که در واقع خودشان را مهد تمدن جدید می دانند در صدر بی ادب ها قرار دارند
حقیقت این است که ادب و مودب بودن دایره وسیعی دارد و ارتباط تنگاتنگی با مفهوم فرهنگ دارد. طبیعتا هر کشوری که دارای پیشینه بیشتری در تمدن جهانی است محصولات بیشتری در حوزه فرهنگ تولید کرده است.
این بخش مهمی از ادب و مودب بودن است اما تمام ماجرا نیست بخش اصلی ادب که معیار محاسبه قرار می گیرد بخش ملموس آن یعنی رفتار اجتماعی و نوع کنش و واکنش مردم با یکدیگر است.
رفتار اجتماعی از جمله پدیده هایی است که از متغیرهای فراوانی تاثیر می گیرد و تنها پیشینه فرهنگی در جهت دهی آن موثر نیست.
گاه حتی پیشینه فرهنگی باعث ایجاد غرور و نخوت نژادی می شود که در عرصه رفتار به بی ادبی با دیگر مردم منجر می شود. که مردمی که وارث تمدنهای بزرگ هستند گاه در خود این انگیزش را احساس می کنندکه از دیگران برتر باشند.
مورد فرانسوی ها از مواردی است که معمولا در اروپا به عنوان مثال به کار می رود که فرانسوی ها نسبت به دیگر ملل بسیار گستاخ هستند و از بالا به آنها نگاه می کنند.
قوم مداری با تعریف بالا از عوامل اصلی بی ادب تلقی شدن توسط دیگر ملل است.
در ایران ما با این مقوله با واژه غریب نوازی مواجه می شویم که دو مفهوم متفاوت دارند یکی این است که ما ایرانیان در برخورد با بیگانگان دست و پای خود را گم کرده زیادی به آنها محبت می کنیم . مفهوم بعدی این است که اگر بیگانه ای را در میان خود ببینیم آنقدر آزارش می دهیم و سرش کلاه می گذاریم که طرف از آمدنش پشیمان شود.
نظیر این اتفاقات را ممکن است بسیاری از ما در سفر به بعضی از شهرستانها ببینیم.
اما نکته دیگر، رفتار پاره فرهنگها در درون شهرهای بزرگ است.مثال عمده ای که با آن ما ایرانیان را به بی ادبی متهم می کنند رانندگی ماست.
حقیقت این است که ما ایرانیان در رانندگی دچار تاخر فرهنگی هستیم .در شهر تهران رانندگی، آوردگاه برخورد پاره فرهنگهای متفاوت با یکدیگر است . موتوری ها ، رانندگان تاکسی، رانندگان ون و مینی بوس ، وانت سواران، رانندگان کامیون و جوانان مرفه مدل بالا سوار و....... از جمله پاره فرهنگهای متفاوتی هستند که هر کدام روش خود را در رانندگی دارندو این برخورد اثرات تاسف باری در عرصه فرهنگی شهر دارد.
نکته جالب تسری این آوردگاه فرهنگی در مکانهای شلوغ مثل آپارتمانها است که باعث می شود رفتارهای ما ایرانیان به بی ادبی یا بی فرهنگی تعبیر شود.
اما جنبه دیگری که از طرف ما ایرانیان به بی ادبی تلقی می شود وجود ادبیات و شوخی های جنسی و قومی است. که اتفاقا در پیشینه فرهنگی , و تاریخ ادبیات ما هم حضور پر رنگی دارد.
حقیقت این است که موضوعاتی از این دست همواره در فرهنگهای گوناگون موضوعی برای شوخی و تفریح بوده است و فرهنگ ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.
اما تفاوت ما و دنیای غرب (فارغ از ارزش گذاری ) در مفهوم آزادی های جنسی است که به دلیل تفاوتهای فرهنگی این مقوله را در غرب تا حدودی از شکل تابوهای موجب ایجاد خنده به امری معمولی تبدیل کرده اما در فرهنگهای شرقی و شرق دور حتی هنوز به عنوان امری خنده دار تلقی می شود که حرف زدن در مورد آن بی ادبیست.
این موضوع سبب ایجاد و کثرت جوکها و حکایتهای جنسی میشود که گرچه در گوشی روایت می شود اما بسیاری از ما ایرانیان آن را نشانه بی ادبی خود می دانیم .
مفهوم بعدی آستانه تحمل است که ارتباط تنگاتنگی با رفاه اقتصادی - اجتماعی دارد . بارها در برنامه های دوربین مخفی دیده ایم که در بعضی از کشورهای غربی شوخی های بسیار ناجور توسط مردم با یک خنده رو به روی دوربین به پایان می رسد اما بدون شک همان شوخی ها در تهران خودمان ممکن است با کتک و فحش خوردن عوامل برنامه به پایان برسد.
آستانه تحمل دربرخوردهای اجتماعی از معیارهای مهم ادب محسوب می شود که متاسفانه هرچه وضعیت اقتصادی مردم بدتر شود آستانه تحمل آنان در رفتارهای اجتماعی پایین تر آمده و باعث ایجاد محیط غیر مودبانه در برخوردهای اجتماعی می شود.
اما نکته آخر معیارهای اندازه گیری ادب است که به نظر می رسد بسیار نسبی است چون فرهنگها با هم متفاوت است گاه عملی که در یک جا بی ادبیست در جای دیگر عین ادب است. لذا با تمام این توصیفات در مورد ادب باید دانست که طبقه بندی هایی این چنین چندان محلی از اعراب ندارند. مهم این است که به عنوان مثال ما ایرانیان در عرصه زندگی اجتماعی، خود را در محیط مودبانه ای احساس کنیم یا نسبت به دیگران مودب باشیم وگرنه این خبر که ما از فلان ملت مودب تر یا بی ادب تریم چندان معیار مشخصی برای اندازه گیری چیز دیگری نیست.