با کودک عصبانی و پرخاشگر چگونه برخورد کنیم؟

مریم کرمی اظهار کرد: علی‌رغم این‌که پرخاشگری نوجوانان و یا کودکان برای والدین ناخوشایند بوده، اما این امر در فرایند رشد کودک ۵ ساله کاملاً عادی‌ست. در حقیقت، تقریباً هر کودکی در این سن اسباب‌بازی دوست خود را می‌دزدد، لگد می‌زند، مشت می‌زند، یا گاه به گاه داد می‌زند که برخی اوقات دلیل این امر یک ترس ساده است.

وی ادامه داد: برای مثال اگر کودک شما احساس می‌کند که از جانب کس دیگری به حاشیه رانده می‌شود ممکن است از کوره در برود. دیگر محرک‌ها بیشتر به شرایط پیش‌آمده بستگی دارند تا به غریزه. در نهایت، کودک مهدکودکی شما در حال تنظیم خود با یک برنامه‌ی جدید استرس زا و یادگیری مهارت‌های جدید است.

وی ممکن است به راحتی از هرچه که سعی می‌کند انجام دهد عصبانی شود و عصبانیت خود را سر هم‌کلاسی‌اش خالی کند و برخی اوقات کودک شما فقط خسته و گرسنه است، دقیقاً نمی‌داند چه‌کار باید کند، لذا با فریاد، دعوا یا خشم به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد.

کرمی با اشاره به این‌که کودک پنج ساله به زودی بر قسمت عمده رفتار پرخاشگرانه خود غلبه خواهد کرد، بیان کرد: در پنج سالگی، مهارت‌های زبانی کودک تا حد زیادی توسعه یافته است و می‌آموزد که می‌تواند به جای مشت و لگد از کلمات برای حل مسائل خود استفاده کند، همچنین به واسطه آزمون و خطا و کمک شما می‌آموزد که از حرف زدن و بحث در مورد یک مسئله نتیجه بهتری می‌گیرد تا از نزاع و درگیری فیزیکی، در این حین همچنان لازم است که کودک خود را به سمت رویکردی عاری از پرخاش به زندگی راهنمایی کنید و چشم به راه مسائل عمیق‌تری باشید که رخ می‌دهند.

این روانشناس با اشاره به این‌که برای مقابله با پرخاش‌گری کودکان راهکار‌های مختلفی وجود دارد، ادامه داد: پاسخ دادن سریع یکی از راه‌کارهاست، سعی کنید وقتی کودک‌تان پرخاشگری می‌کند سریعاً پاسخ دهید، تا همان لحظه بداند که کار نادرستی انجام داده است، او را به مدت کوتاهی از وضعیت پرخاشگری خارج کنید - برای یک کودک مهدکودکی ۵ دقیقه کافی‌ست تا در رفتارش بازنگری کند.

همچنین می‌توانید در واکنش به پرخاشگری او مجوز کاری را از او بگیرید: مثلاً ۱۵ دقیقه کمتر تماشای تلویزیون یا پول‌توجیبی کمتر. بهتر است که این کار را هر دفعه انجام دهید، تا کودک شما به طور کامل بداند که این کاهش‌ها به رفتار او بستگی دارد.

وی با اشاره به این‌که در برخورد با کودکان باید با برنامه یکسان برخورد کرد، بیان کرد: تا جای ممکن به طریقی یکسان به پرخاشگری‌های او پاسخ دهید پاسخ کسل‌کننده و قابل پیش‌بینی شما الگویی پدید خواهد آورد که کودک شما آن‌را تشخیص داده و انتظارش را خواهد داشت، در نهایت، پیش از اینکه مرتکب عملی اشتباه شود پیامد‌های آن را پیش‌بینی خواهد کرد.

کرمی با اشاره به این‌که در برخورد با کودکان باید مثال بیاورید، عنوان کرد: مهم نیست که چقدر از دست او عصبانی باشید، سعی کنید از داد زدن، برخورد فیزیکی، و بَد نامیدن وی خودداری کنید، این کار به جای اینکه رفتار وی را تغییر دهد، به وی می‌آموزد که پرخاشگری کلامی و فیزیکی راهی برای برخورد در زمان عصبانیت است، در مقابل با کنترل خشم خود و برخورد خون‌سردانه در مواقعی که پایش را از خط بیرون می‌گذارد، به وی مثالی خوب از نحوه‌ی برخورد ارائه دهید.

این روانشناس با بیان این‌که در اولین قدم باید رفتار کودک کنترل شود، ادامه داد: حتی اگر در ملاء عام کاری کند که شما را آزار دهد، به برنامه جریمه خود وفادار بمانید، اغلب بزرگ‌تر‌ها وضعیت شما را درک می‌کنند، در نهایت، همه چنین وضعیتی را تجربه کرده‌ایم، اگر مردم به شما خیره شدند، سخنی کنایه‌آمیز بگویید، چون «چه سن دوست‌داشتنی‌ای؟!» و بعد آنطور که خود تشخیص می‌دهید وضعیت را اداره کنید، در این زمان می‌توانید به او بیاموزید از شرایط و افرادی که موجب بروز پرخاش‌گری می‌شوند اجتناب کند، تا زمانی‌که راهی بهتر از مشت و لگدپرانی برای اداره مسئله بیابد.

وی با اشاره به این‌که پرخاشگری کودکان علل و در مقابل راه درمانی دارد، عنوان کرد: هنگامی‌که کودک عصبانیت و خشم خود را کنترل می‌کند او را تشویق و حس مسئولیت را در او تقویت کنید، اگر پرخاشگری کودک شما به دارایی‌های دیگری صدمه بزند یا خرابی به بار آورد، باید خودش آن را درست کند، او می‌تواند یک اسباب‌بازی شکسته را با چسب بچسباند یا اشیایی را که در زمان عصبانیت پرت کرده است جمع کند، حتی ممکن است لازم باشد که از پول توجیبی خود برای جایگزینی یا تعمیر شیء مورد نظر استفاده کند، این کار را به عنوان یک تنبیه بروز ندهید، بلکه آن‌را نتیجه‌ای طبیعی از عملی پرخاشگرانه بدانید، کاری که هرکسی که چیزی را شکسته باشد باید انجام دهد.

کرمی ادامه داد: مطمئن شوید که کودکتان وقتی پایش را از حدود فراتر می‌گذارد حتما عذرخواهی کند، حتی اگر مجبور باشید خودتان وی را نزد فرد آسیب‌دیده ببرید و تا زمانی‌که عذرخواهی کند صبر کنید، این کار او ممکن است در وهله‌ی اول ریاکارانه به نظر بیاید، اما درس مورد نظر را در نهایت خواهد آموخت.

این روانشناس با اشاره به این‌که باید وقت تماشای تلویزیون کودکتان را کاهش دهید، عنوان کرد: کارتون‌ها و دیگر برنامه‌های به ظاهر معصومانه کودکان گاه سرشار از داد و فریاد، تهدیدها، هل دادن‌ها، یا برخورد‌های فیزیکی هستند، پس سعی کنید به برنامه‌هایی که تماشا می‌کند نظارت داشته باشید، مخصوصاً اگر پرخاشگر شده باشد.

وی ادامه داد: اگر در یک برنامه اتفاقی می‌افتد که شما نمی‌پسندید، در موردش با او حرف بزنید: «دیدی چطور پسره اون یکی رو هل داد تا چیزی رو که می‌خواست بگیره؟ این اصلا کار خوبی نیست، هست؟» این درحالی است که امروزه کودکان ما در جلوی تلویزیون رها می‌شوند.

کرمی با بیان این‌که حل پرخاشگری در کودک کاری پیچیده است و به صبر و حوصله نیاز دارد، افزود: به جای این‌که تنها وقتی که وی کار بدی می‌کند به وی توجه نشان دهید، سعی کنید وقتی کار خوبی می‌کند نیز او را تشویق کنید، بهعنوان مثال وقتی از او می‌خواهند نوبت بازی را به دیگری بدهد، به جای اینکه موس را از جایش بکند جای خود را به کودک دیگری که منتظر است می‌دهد، بگویید که چقدر به او افتخار می‌کنید، به او نشان دهید که کنترل نفس و حل دعوا رضایت‌بخش‌تر از برخورد فیزیکی با دیگر کودکان است و نتایج بهتری در پی دارد.

این روانشناس با اشاره به این‌که برخی کودکان در مقایسه با دیگران مشکل پرخاشگری بیشتری دارند، افزود: اگر رفتار کودک مهد کودکی شما مداوم و شدید است، در کار‌های مدرسه و دیگر فعالیت‌های گروهی مزاحمت ایجاد می‌کند، یا به حمله‌های فیزیکی به کودکان یا بزرگسالان دیگر می‌پردازد، با دکتر او مشورت کنید، به کمک هم می‌توانید به ریشه‌ی مشکل پی ببرید و تصمیم بگیرید که آیا مراجعه به یک روان‌شناس یا روان‌پزشک لازم است یا نه، برخی اوقات یک مشکل یادگیری تشخیص داده نشده یا اختلال رفتاری پشت این عصبانیت و خشم قرار دارد؛ برخی اوقات هم مشکل به خانواده یا مسائل عاطفی بازمی‌گردد، منبع مشکل هرچه باشد، مشاور می‌تواند به کودک شما در مدیرت احساساتی که به پرخاشگری می‌انجامد کمک و به او یاد دهد که چگونه آن احساسات را در آینده کنترل کند.

وی تأکید کرد: حل مشکل پرخاشگری در کودک کاری پیچیده است و به صبر و حوصله زیاد نیاز دارد، اما با کمک گرفتن می‌توانید به نحو بهتری به هدایت عاطفی مورد نیاز او بپردازید تا رفتار ناشایست خود را پشت سر بگذارد.