مشاور فیلم: "یک خانواده محترم" فیلم بسیار بدی است/از اعتمادم سوءاستفاده شد

به گزارش خبرنگار مهر اکبر نبوی در نشستی با اشاره به این که "یک خانواده محترم" به دلیل وجود چند سکانس فیلم بسیار بدی است گفت: من هیچ نقش قانونی در این فیلم نداشته‌ ام و آنطور که عنوان شده است نه ناظر کیفی بوده ام نه مشاور.

وی افزود: قضیه نقش من در این فیلم از آنجا آغاز شد که مسعود بخشی؛ کارگردان فیلم که از شاگردان قدیم من بود و در سال‌های بعد هم نقش فرزند معنوی من را پیدا کرد و معتقدم از استعدادهای آینده سینماست در سفری که با هم به ایتالیا داشتیم قصه فیلمنامه اولیه این فیلم را که شباهت زیادی به فیلم فعلی ندارد مطرح کرد و من از داستان آن خوشم آمد.

چگونگی تولد فیلمنامه

نبوی اضافه کرد: با توجه به رابطه دوستانه من با بخشی و از آنجا که حکم شاگرد مرا داشت بعدها که فیلمنامه نوشته می‌شد با من مشورت می کرد و من نکات مختلفی را به وی می گفتم تا در آن لحاظ کند. فیلمنامه اولیه به سیمافیلم داده شد اگرچه اسلامی؛ مدیر سیمافیلم شناخت اجمالی از بخشی داشت من وی را تشویق به پذیرفتن این فرد برای کارگردانی کار کردم و به وی گفتم که بخشی از استعدادهای سینما به لحاظ درک فرهنگی و سینمایی است. قبلا هم بخشی دو فیلمنامه دفاع مقدس با عناوین آفاق و زخم خون را به چاپ رسانده بود که نگاه وی را برای ساخت این فیلم تایید می‌کرد.

این منتقد سینما ادامه داد: پس از آن دیگر هیچ ارتباطی با فیلم نداشتم تا زمانی که آفریده؛ تهیه کننده فیلم در آذرماه سال 90 راف‌کات فیلم را که البته بخشی از آن نیز صداگذاری شده بود و 120 دقیقه بود آورد و همراه با بخشی و آفریده فیلم را دیدیم. آنجا بود که متوجه شدم هیچ یک از نکاتی که به کارگردان گفته بودم انجام نشده است.

فیلمی مغایر با فیلمنامه اولیه

نبوی با اشاره به این موضوع که قرار این بود که آرش تداوم شخصیت برادر شهیدش باشد و به نوعی نماینده وی در زمان حال باشد گفت: مادر فیلم هم طبق قرار باید نماینده مام وطن به نمایش در می آمد. زهره را هم انتظار داشتم بازتولید شخصیت مادر آرش و یک زن اجتماعی فعال مثل یک استاد دانشگاه ببینیم نه یک زن منفعل وسواسی. همینطور هدی قرار بود نقطه مقابل حامد در فیلم باشد و اهل شعر. حتی خود بخشی پیشنهاد داده بود که هدی یکی از مثنوی هایی که من در سال 82 در ویژه نامه دفاع مقدس همشهری به چاپ رسانده بودم را در فیلم بخواند.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر آرش در کلاس قرار بود اهمیت دفاع مقدس را برای دانشجویان تشریح کند و روی این موضوع که پس از هشت سال دفاع مقدس یک وجب از خاک ایران تجزیه نشد مانور بدهد نه این که به این صورت به نمایش در آید. همینطور پس از ربودن آرش دانشجویان و مادر و زهره باید برای پیگیری وضع وی می رفتند و پلیس به عنوان نماد حاکمیت موضوع را پیگیری می کرد.

این کارشناس سینما گفت: وقتی این نکات را تذکر دادم بخشی گفت که احساس کرده فیلم به آن صورتی که قرار بود انجام شود شعاری در می‌آمده و حس کرده اینطوری واقعی تر به نظر می رسد.

وی افزود: غیر از اینها موارد دیگری بود که من از بخشی خواستم تا اصلاح کند. برای مثال ربودن آرش توسط اراذل طوری درآمده که احساس می شود اینها نیروهای امنیتی هستند در حالی که در فیلمنامه اولیه آرش را به انبار می برند و این تصویر ارائه شده انبار را تداعی نمی کرد. مورد دیگر سخنرانی امام(ره) بود که از خوبی های ملت می گفتند اما پای این صحبتها یک محتکر نشسته بود و این تعارض تعبیر خوبی را به دنبال نداشت.

این منتقد سینما اضافه کرد: همین طور سخنرانی امام(ره) در حالی که نوجوانان گریه می کردند اگر چه برای من و بخشی معنای خودش را داشت اما برای نسل جوان ممکن بود تاثیر عکس داشته باشد برای همین خواستم تا این مورد را هم لحاظ کند. عنوان جزوه نیز که تاکید بر خشونت بود ایراد دیگری بود که در کنار برخورد نامناسب رییس و معاون دانشگاه به بخشی تذکر دادم. سکانس پایانی هم به 25 خرداد 88 منتهی می شد که اصلا ارتباطی با اهداف فیلمنامه و موضوع آن نداشت.

نبوی با اشاره به این که ناراحتی مادر هنگام آزادسازی خرمشهر، آتش زدن گربه، استفاده بیش از حد از نوحه آهنگران و نامناسب بودن نوحه "کربلا کربلا ما داریم می آییم" با صحنه ای که مردم در صف ارزاق کوپنی هستند نیز موارد دیگری بودند که تذکر داده است اصلاح شوند افزود: هر چند همه اینها دوستانه بود و من نقش قانونی در این فیلم نداشتم. آنها نیز موارد را پذیرفتند و قرار شد اصلاح کنند. پس از آن من با اسلامی و رحیمیان تماس گرفتم و گفتم که موارد فیلمنامه لحاظ نشده و قرار است پس از اصلاح به سیمافیلم ارائه شود.

نگرانی برای حفظ آبروی مملکت

وی تصریح کرد: بهمن ماه سال گذشته آفریده خبر داد که فیلم را آماده کرده و نکات مورد نظر تصحیح شده است. من فرصت نکردم فیلم را ببینم تا اردیبهشت امسال که فیلم برای جشنواره کن معرفی شده بود و آفریده تماس گرفت. فیلم را دیدم و آنجا بود که متوجه شدم هیچ تغییری نکرده است! به آفریده گفتم مگر قرار نبود اصلاح شود گفت بخشی گفته که اصلاح کرده است. گفتم این را کن نفرستد و به خاطر آبروی مملکت این کار را انجام دهد اما وی گفت که با پخش کننده خارجی قرارداد بسته و هیچ کاری نمی توان برای جلوگیری از نمایش آن در کن کرد. پس از نمایش در کن بود که موضوع رسانه ای شد و برخی از افراد یا رسانه ها فکر کردند که مخفی کاری انجام شده در حالی که سیمافیلم از همان اردیبهشت قرارداد را فسخ کرده بود چرا که فیلم شباهتی به فیلمنامه اولیه نداشت و از سویی اسلامی عنوان کرده بود که بیست دقیقه از فیلم در جبهه جنگ باشد و هزینه آن را نیز سیمافیلم می پردازد که انجام نشده بود.

نبوی با گله از بخشی و این که توقع داشته به حرمت معلم بودنش یا دستکم دوستی قدیمی نظراتش را در فیلم لحاظ می کرد گفت: مطمئنم که بخشی حب امام(ره) و بچه های جنگ را دارد و این مسئله برای من محرز است. حتی در سکانسی که تشییع جنازه را فیلمبرداری کرده بود از این که برخی عوامل فرعی زمان فیلمبرداری می خندیدند به من با بغض از این افراد گله کرده بود که نشانه تاثرش بود. بخشی کارش را با نقد فیلم در روزنامه رسالت شروع کرده بود و فیلمنامه ای هم درباره جنایات امریکا در جنگ عراق دارد و اصلاحات را هم قبول کرد اما بعد انجام نشد و به نظر می رسد که عده ای وی را دوره کردند و از حساسیتش نسبت به صحنه های فیلم کاستند که این تغییرات انجام نشد.

این ناظر کیفی سیمافیلم افزود: نکته ای که وجود دارد نظراتی است که گاه غیر کارشناسانه نسبت به موضوع عنوان می شود و از آن جمله می توان به درخواست استعفای اسلامی و قانع نشدن به استعفای رحیمیان اشاره کرد. سیمافیلم کارنامه مقبولی دارد و این فیلم نیز بر پایه اعتمادی بوده که کار فرهنگی بدون آن امکان پذیر نیست. نگاه کنید چقدر فیلم سینمایی داریم که در گاوصندوق ها هستند و هیچ وقت اکران نخواهند شد چون مطابق فیلمنامه ساخته نشده اند. انگار بگوییم وزیری که برکنار می شود رای اعتماد نمایندگان را داشته و حالا باید همه نماینده ها را اخراج کرد!

نبوی توضیح داد: بالای هشتاد درصد اعتماد سیمافیلم به بخشی از ناحیه من بوده و این اعتماد هم بر پایه عملکرد این فیلمساز بوده که از اتفاق نسخه تصحیح شده ای از فیلم را ارائه کرده که اگر چه با آنچه در تصاویر ذهنی من از فیلمنامه اولیه است تفاوت زیادی دارد اما برای ارائه در داخل کشور مقبول است. مشکلی که در ناحیه فیلم پیش آمد نمایش آن در خارج از کشور است که به خاطر اشتباه آفریده به وجود آمد چرا که وی قبل از عقد قرارداد با طرف خارجی باید سیمافیلم را در جریان می گذاشت. همان موقع هم اسلامی به شمقدری خبر داد که فیلم دارد بدون اجازه به کن می رود و لغو مشارکت سیمافیلم با آن را اعلام کرد.

وی در پایان با اشاره به این که حرف اصلی فیلم تقبیح حرام خواری بود اما سکانس‌هایی در فیلم آمده که این موضوع اصلا دیده نمی شود و تقبیح ریاکاری نیز از مباحث دیگر فیلم بود که به دلیل کم توجهی به اصل فیلمنامه در نیامده است گفت: اشتباه بزرگ دیگر تهیه کننده تدوین فیلم در آنسوی آب بود چرا که در تدوین می توان چهل پنجاه درصد یک فیلم را ساخت. من قرارداد را همین امروز دیدم در آن همه حقوق پخش فیلم "یک خانواده محترم" برای سیمافیلم است اما حقوق دیگر پنجاه پنجاه بیان شده و البته پخش بین المللی بر عهده آفریده بوده که طبق قانون قبل از قرارداد باید موافقت سیمافیلم را می گرفته اما نگرفته است. پیشنهاد می کنم برای جلوگیری از روی دادن این اتفاق در آینده سهم تهیه کننده ایرانی 51 درصد در قرارداد بیاید تا پخش کنندگان یا تهیه کنندگان خارجی نتوانند از فیلم ها سوء استفاده کنند.