چه کسی پادشاه عربستان خواهد شد؟

فارس به نقل از پایگاه خبری الراصد نوشت: اخبار و گزارش‌هایی که از وخامت وضعیت جسمانی ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان حکایت دارند، این سوال را مطرح می‌سازد که چه کسی جانشین پادشاه 89 ساله عربستان خواهد شد؟ مردی که علاوه بر عمل جراحی ماه گذشته در سال 2010 نیز چند بار زیر تیغ جراحی رفته بود.


از زمان شکل گیری عربستان در سال 1932 شش پادشاه از جمله ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود پایه گذار عربستان، بر این کشور حکومت کرده‌اند.


هرچه سن پادشاهان عربستان بالاتر می رود آنان با این سوال دشوار روبه رو می شوند که آیا باید قدرت از یک برادر به برادر دیگر منتقل شود؟ به عبارت دیگر آیا قدرت بین فرزندان عبدالعزیز درگردش باشد یا اینکه زمان آن رسیده که نسل جدیدی از پادشاهان در عربستان روی کار بیایند؟


بنا بر رسم عربستان تمام پادشاهان که پس از عبدالعزیز روی کارآمدند از جمله ملک عبدالله از فرزندان او بوده‌اند.


-پادشاهی کوتاه مدت


در پی مرگ ناگهانی امیر نایف بن عبدالعزیز ولیعهد عربستان در ژوئن گذشته، برادر 76 ساله او به نام سلمان به عنوان ولیعهد این کشور انتخاب شد، هرچند او نیز از نظر جسمی حال چندان خوبی ندارد اما برخی پیش بینی کرده‌اند که او پادشاه آینده کشور باشد.


امیر نایف بن عبدالعزیز


اکنون فقط چند برادر در این خاندان باقی مانده اند که حال چندان خوبی ندارند با این وجود برخی از سعودی‌ها همچنان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا از بین این چند نفر یکی توان در دست گرفتن قدرت را در عربستان دارد؟


سایمون اندرسون مدیر میز «خلیج فارس و انرژی» در موسسه مطالعات شرق نزدیک آمریکا در گفت‌وگو با صدای آمریکا در این رابطه گفت: پادشاهی در عربستان، زنجیره‌ای از پادشاهانی است که در مدتی کوتاه قدرت را در دست می‌گیرند.


وی افزود: مشکل این است که پادشاهان عربستان در دوران سالخوردگی به پادشاهی می‌رسند از همین رو توان کافی نداشته و نمی توانند امور کشور را مانند پادشاهی جوان و پر انرژی، اداره کنند در نتیجه احتمال بحران سیاسی در این کشور وجود دارد.


الراصد در ادامه این مطلب نوشت: برخی از تحلیلگران غربی مرتبط با مسائل عربستان بر این باورند که راه حل موضوع جانشینی در عربستان، تحویل پادشاهی به یک نسل دیگر است و این گامی است که سران عربستان تاکنون در قبال آن تردید داشته اند.


اندرسون در این مورد معتقد است که مشکل بزرگ در عربستان، هویت کسی است که به ولیعهدی انتخاب می‌شود به این معنی که انتخاب ولیعهد آینده به خودی خود به معنی دور کردن و نادیده گرفتن عده‌ای از فرزندان عبدالعزیز است.


به عقیده وی، هر گامی که در این خصوص برداشته شود می‌تواند رقابت در خاندان حاکم را به دنبال داشته باشد، وضعیتی که در عربستان بی سابقه نیست.


از سوی دیگر «کارین الوت هاوس» روزنامه نگار غربی که در طول 30 سال گذشته بارها به عربستان سفر کرده است گفت که در جریان این سفرها، با تعدادی از فرزندان خاندان حاکم سعودی دیدار داشت و دریافت که سعود پادشاه قبلی عربستان با برادرش فیصل یک دهه اختلاف داشتند.


وی که نویسنده کتاب "عربستان: مردم، گذشته، دین، آینده" است می‌گوید: "بنیانگذار عربستان پیش از فوت، فرزند بزرگش سعود را به جانشینی انتخاب و فیصل دومین پسرش را به عنوان ولیعهد معرفی کرد".


به گفته هاوس، ملک عبدالعزیز هنگامی که در بستر مرگ بود، به دو پسر خود گفت: "هر دو باهم دست خود را روی تن من گذاشته و سوگند بخورید که هرگز به طور علنی با هم اختلاف و دشمنی نداشته باشید".


ملک عبدالعزیز موسس خاندان آل‌سعود


هاوس می‌گوید: "این دو به مدت یک دهه با یکدیگر اختلاف داشته و به دشمنی با هم برخاستند تا اینکه فیصل برادر خود سعود را سرنگون کرده و خود را به پادشاهی رسید اما او نیز به دست برادر زاده اش به قتل رسید".


به گفته ناظران سیاسی، به نظر می‌رسد که رقابت بین "هفت سدیری‌ها" که به فرزندان عبدالعزیز از یک مادر به نام سدیری گفته می‌شود، از این پس بیش از پیش آشکار شود.


گفته می‌شود سدیری یکی از همسران محبوب ملک عبدالله بود.


اندرسون معتقد است که این هفت برادر همواره در پی قدرت بوده و در رسیدن به آن نیز موفق بوده اند اما با فوت ملک فهد و نایف و سلطان از هفت سدیری ها فقط چهار برادر باقی مانده اند و یکی از این چهار تن، ترکی است که در تبعید به سر می برد در حالی که سلمان نیز وضعیت جسمانی چندان خوبی ندارد و احمد نیز وزارت کشور را از دست داد و عبدالرحمن نیز ناراضی است زیرا احساس می‌کند در حاشیه گذاشته شده است.


وی پس از توضیحی در مورد هفت سدیری ها از تعبیر "دو سدیری و نصف" استفاده کرده و می گوید اکنون فقط دو سدیری و نصف باقی مانده‌اند.


- ساختن پادشاهان


به گفته هاوس، پس از اینکه وضعیت جسمانی ملک عبدالله رو به وخامت گذاشت این سوال بیش از پیش به ذهن می رسد که آیا قانونی برای انتخاب پادشاهان عربستان وجود دارد؟


وی می‌افزاید: "معمولا پادشاه به طور محرمانه با برخی از امیران با نفوذ ارتباط دارد تا از این طریق بتواند ولیعهد را انتخاب کند اما کسی به طور دقیق نمی‌داند که این اقدام به چه شکلی صورت می‌گیرد اما به هر حال موضوع سن و سال و اینکه چه کسی برای حکومت قدرت بیشتری دارد از مواردی است که در این خصوص به آن توجه می‌شود.


این در حالی است که ملک عبدالله در سال 2006 و به منظور اینکه روند معمول انتقال قدرت در عربستان محکم تر شود و از تغییر آن جلوگیری کند، هیئتی 35نفره را به نام هیئت بیعت تشکیل داد که اعضای آن همه از خاندان حاکم بودند.


پس از تشکیل هیئت مزبور قرار شد در صورت فوت یکی از اعضای آن، یا در صورتی که هر یک از اعضا نتواند به وظایف خود عمل کند، یکی از فرزندان جای او را بگیرد.


اما در صورت فوت پادشاه، هیئت مزبور پادشاه جدید را انتخاب خواهد کرد و پادشاه جدید نیز باید ظرف 10 روز ولیعهد را به این هیئت معرفی کند. همچنین پادشاه می تواند سه نفر را برای ولایتعهدی نامزد کند و در صورتی که هیئت بیعت با هیچ یک از این سه نفر موافقت نکند، اعضای آن می توانند یک نفر دیگر را جایگزین افراد پیشنهادی کنند.


امیر سلمان ولیعهد عربستان


اما مشکل این است که این هیئت به بوته آزمایش در نیامده است و به گفته اندرسون وضعیت عربستان به طور معمول به گونه‌ای است که پادشاه می‌تواند هر کاری که بخواهد انجام دهد به این معنی که امیر سلمان ولیعهد عربستان در صورتی که به پادشاهی برسد، اولویت را به خانواده خود می‌دهد.


- رقبای قدرت


به گفته ناظران سیاسی از 16 فرزند عبدالعزیز فقط دو نفر شایسته قدرت هستند یکی امیر احمد وزیر کشور سابق که 72 سال دارد و برادر سلمان و کوچکترین پسر هفت سدیری‌ها است.


احمد در نوامبر سال گذشته از وزارت کشور برکنار شده و برادر زاده اش امیر محمد بن نایف 53 ساله جانشین او شد.


هاوس نیز با بیان اینکه احتمال دارد که احمد به ولیعهدی عربستان انتخاب شود یاد آور شد که حضور دو برادر در منصب پادشاهی و ولی عهدی می تواند در خاندان حاکم سعودی مشکل آفرین شود.


اما نامزد احتمالی دیگر، امیر مقرن کوچکترین پسر ملک عبدالعزیز است که به عقیده اندرسون به احتمال زیاد وی برای ولیعهدی نامزد نخواهد شد زیرا مادرش خارجی است و این موضوع را نمی‌توان در جامعه سعودی نادیده گرفت زیرا در عربستان اصل و نسب، موضوعی بسیار مهم است.


هاوس و اندرسون هر دو بر این باورند که امیر محمد بن نایف که از نسل سوم خاندان حاکم سعودی است می‌تواند به عنوان معاون ولیعهد در نظر گرفته شود.


به گفته هاوس، محمد گزینه بسیار خوب و قابل توجهی است به ویژه اینکه به زبان انگلیسی مسلط بوده و مدیر خوبی است.


اندرسون نیز معتقد است که چند سال آینده عربستان، در ابهام قرار دارد زیرا مشکلات خاورمیانه و سایر نقاط جهان، تمامی ندارد و علاوه بر این نگرانی‌هایی در مورد منابع انرژی از جمله نفت و تغییرات در برخی کشورهای عربی وجود دارد.


الراصد در پایان نوشت: به گفته ناظران، تمام این مشکلات به احتمال زیاد در آینده شدیدتر خواهند شد و اگر به طور مداوم ادامه نداشته باشد در فواصل زمانی مختلف بروز خواهد یافت از همین رو هر کس بر تخت پادشاهی عربستان تکیه بزند، از این وضعیت دچار سردرگمی می‌شود.