برج آزادی، گرفتار تخریب به جای مرمت

حرف و حدیث‌های بسیاری در اقصی نقاط دنیا پیچیده است. اما تنها یک نفر، حرفش در مورد این برج، آخرین حرف است. "ایرج حقیقی"، مهندس ناظر اجرایی پروژه برج آزادی. مهندسی که بهترین دوران زندگی خود را شبانه روز صرف ساخت این برج کرده است. برج را فرزندش خطاب می‌کند و به نظر خودش حتی امروز با پیشرفت مصالح و علم معماری دیگر امکان دوباره اجرا کردن چنین پروژه‌ای را ندارد.

همراه با مهندس حقیقی راهی بازدید از برج آزادی شدیم. کارمندان بنیاد رودکی که خود نگران وضعیت برج بودند، از این بازدید استقبال کردند. آن‌ها همچون بسیاری از مردم ایران مرتب اظهار تاسف می‌کردند و بی صبرانه منتظر بودند که اظهار نظر مهندس ناظر برج را درباره وضعیت این بنای هویت بخش که خاطرات و زندگی‌شان با آن گره خورده بدانند.

با حقیقی، محوطه، سازه و تالار برج آزادی بازدید شد. بخش‌های بسیاری از تالار نم داده بود. در برخی از نقاط دیوارها حتی آب کاملا نشت و زمین را خیس کرده بود.

بخشی از نم و رطوبت در داخل برج آزادی تهران

این نشت آب در بخش تاسیسات و تمام طبقات برج مشهود بود. نه تنها این نشت‌ها تعمیرات دیگر برج، مثل سیم‌کشی رو کار که نمای داخل برج را تحت الشعاع قرار داده بود، مورد انتقاد مهندس حقیقی قرار گرفت.

در بالای برج یعنی آخرین طبقه آن نیز، به شدت آب نفوذ کرده، به طوریکه زمین کامل خیس شده و هرم مخروطی شکل بالای برج نیز که با کاشی‌های فیروزه‌ای تزیین شده، دچار آسیب دیدگی جدی شده است.

کاشی‌های ریخته در بخش مخروطی سقف برج

تعداد زیادی از این کاشی‌ها بر اثر نفوذ آب و گرم و سرد شدن هوا، ریخته بود. این بخش‌ها به اعتقاد حقیقی در صورت همکاری سازمان میراث فرهنگی می‌توانست به راحتی ترمیم شده و جلوی تخریب تدریجی آن گرفته شود.

محوطه برج اما شرایطی به مراتب بدتر از سازه آن داشت. هرچند این محوطه 6 سال پیش با اعتباری کلانی ازسوی شهرداری منطقه 9 و سازمان زیباسازی بازسازی شده بود، با این وجود بیشتر سنگ‌های آن شکسته و در آن‌ها آب جمع شده بود.

مهندس حقیقی پس از بازدید از محوطه و سازه گفت و گویی با chn در مورد وضعیت کنونی برج آزادی داشت:

سال 86 هم گفتم، این اقدامات شهرداری مرمت نیست، تخریب است

او در پاسخ به این سوال که آخرین نظر شما در مورد وضعیت برج آزادی پس از این بازدید چیست، گفت:« به نظر من در حال حاضر ضایعات و مشکلاتی در داخل برج است که البته قابل مرمت است ولی بازسازی که در خارج از برج انجام شده در محوطه سازی بسیار مشکل‌ساز است.»

به گفته او، ایزولاسیون سال 86، باعث شده به سقف‌های زیر برج صدمه وارد شود. نفوذ آب به داخل برج، بیشتر به دلیل صدمه دیدن این ایزولاسیون‌هاست. در غیر این صورت در حالت معمولی نباید در محوطه فرش شده، آب نفوذ می‌کرد. در این مرمت اخیر، سنگ‌های استفاده شده، سنگ‌های نامرغوبی است. محوطه دیگر شیب بندی مناسبی ندارد. در هر کجا هم باشد، حتی اگر ایزوله خوبی انجام نشود بعد از پنج سال به همین وضع دچار می‌شود.»

ساماندهی سال 1386 توسط شهرداری در برج آزادی تهران

او گفت: «این مرمت‌های بی‌جا بود. در همان سال 86 هم من عنوان کردم، این‌ها مرمت نیست تخریب است. این تخریب‌ها اکنون دارد خودش را نشان می‌دهد. اگر جلوی آن را گرفته نشود، مسلما به خود برج صدمه می‌زند. این محوطه باید سریع‌تر توسط کارشناسانی که تخصص دارند، ترمیم شود. اول عیوب را پیدا کنند و بعد اقدام کنند. نباید ظاهری اقدام کرد؛ سازه‌ها باید بررسی علمی شوند. این سازه، سازه‌ای نیست که به این سادگی ها نشست کند. بهترین متخصصان مرمت در سازمان میراث فرهنگی بیایند کمک کنند، و تا این ساختمان، وضعیت تخت جمشید و امثال هم را پیدا نکرده به داد آن برسند.»

حقیقی در پاسخ به این سوال که این روند به تدریج به سازه صدمه می‌زند یا نه؟، گفت: «سازه این برج حدود 40 سال است که ایستاده و مطمئن باشید که 400 سال دیگر هم روی پا خواهد می‌ایستد. ولی این سازه است که می‌ایستد؛ لباسی که تنش است باید مرتب اتو شود، ترمیم شود. سنگ حفاظ داخل این برج بتن است. اگر این سنگ شکسته شود، به بتن آرمه داخل آن هم صدمه وارد می‌شود و این یخ زدگی‌ها باعث می‌شود که آن هم از بین برود. اما اگر ترمیم صورت بگیرد، این برج سال‌های سال باقی می‌ماند. هرچه وقت صرف پیدا کردن عیوب کنند، بیشتر به صلاح برج قدم برداشته‌اند. امیدوارم برخی اشتباهات سال‌های قبل که به بهانه مرمت رخ داد، تکرار نشود.»

برج آزادی نماد ایران است نه برج میلاد

او در پاسخ به این سوال که برج آزادی آیا نماد ایران است یا برج میلاد گفت: «این‌ها هر دو سازه‌های ما و متعلق به ما هستند. اگر خوب دقت کنید، هر دو فرزندان ایران هستند. اگر از پدر مادری بپرسید، کدام بچه‌ات را دوست داری، به اکراه می‌تواند جواب دهد. ولی خوب ما حساسیتی که نسبت به این برج داریم، بسیار است.»

برج آزادی تهران

او ادامه داد: «جوانی‌مان صرف ساخت این برج شد؛ سه سال بی‌خوابی کشیدیم، و شاید علاقه ما به این پسر بیشتر از دیگر سازه‌ها باشد. اما یادمان نرود که برج میلاد نمونه‌هایی در سراسر دنیا دارد اما برج آزادی تنها همین نمونه است.»

حقیقی با تاکید بر این نکته که این برج آزاد است و برای همین این اسم روی آن گذاشته شده گفت: «این برج آزادی نام گرفت چون شناسنامه ملت ایران است. این برج نماد آزادی است و تا آزادی وجود دارد این برج هم آزادی خواهد ماند.»

فاطمه علی اصغر