.svg)
"تعیین چگونگی نطق رییس جمهور با قانون است"
پارسینه: بعداً رییس جمهور اعلام کرد که یک ساعت و نیم بیشتر وقت نمی خواهد و بعد از سخنرانی اش فرصتی برای شنیدن نظرات نمایندگان نخواهد داشت. البته باید اذعان کرد که قانون هیچ الزامی برای رییس جمهور فراهم نمی سازد که حتماً بعد از سخنرانی بنشیند و به حرف های نمایندگان گوش دهد. در عین حال که تأکید می شد آقای رییس جمهور برای تفاهم به مجلس می رود!
در روزهای اخیر بحث حضور و نطق رییس جمهور در مجلس، همه جا رواج دارد. رییس جمهور به استناد اصل ۷۰ قانون اساسی و ماده ۱۱۰ قانون آیین نامه مجلس، تقاضای ۴ ساعت وقت در روز چهارشنبه ۲۷ دی ماه را کرد. هیأت رییسه مجلس برای زمینه سازی تفاهم بر سر مسایل، برنامه را دو ساعت به رییس جمهور و ۲ ساعت به نمایندگان به شکل یک ساعت رییس جمهور، یک ساعت نمایندگان، مجدداً یک ساعت رییس جمهور و یک ساعت نمایندگان تنظیم و به ریاست جمهوری اعلام کرد.
بعداً رییس جمهور اعلام کرد که یک ساعت و نیم بیشتر وقت نمی خواهد و بعد از سخنرانی اش فرصتی برای شنیدن نظرات نمایندگان نخواهد داشت. البته باید اذعان کرد که قانون هیچ الزامی برای رییس جمهور فراهم نمی سازد که حتماً بعد از سخنرانی بنشیند و به حرف های نمایندگان گوش دهد. در عین حال که تأکید می شد آقای رییس جمهور برای تفاهم به مجلس می رود!
قانون چه می گوید و اصل تفاهم جویی چه اقتضاء می کند؟
اصل ۷۰ قانون اساسی چنین مقرر می دارد: " رئيس جمهور و معاونان او و وزيران به اجتماع يا به انفراد حق شركت در جلسات علني مجلس را دارند و مي توانند مشاوران خود را همراه داشته باشند و در صورتي كه نمايندگان لازم بدانند، وزرا مكلف به حضورند و هرگاه تقاضا كنند مطالبشان استماع مي شود."
این اصل به رییس جمهور حق حضور در مجلس را به صلاحدید خودش می دهد و هرگاه هم تقاضا کند، مجلس باید مطالبش را گوش دهد. در سال ۱۳۶۶ همین موضوع مطرح شد. رییس وقت مجلس آقای هاشمی رفسنجانی از شورای نگهبان پرسید:
"شماره ۲۵۰/۲۹۹۸۸ / د.هـ تاريخ ۲۲/۴/۱۳۶۶
شوراي محترم نگهبان
لطفاً نظر آن شورا را در تفسير اصل ۷۰ قانون اساسي كه به رئيس جمهوري و نخست‌وزير و وزرا حق داده مطالبشان را در جلسات مجلس شوراي اسلامي اظهار نمايند، بفرمائيد كه آيا اين حق مطلق است و در هر مورد كه مطلبي دارند در محدوده آئين‌نامه مجلس حق دارند بگويند؟ يا اينكه حق محدود به مطالب و موضوعات در دستور است؟
و در فرض محدوديت، آيا اين حق شامل مواردي از قبيل گزارش كميسيونهاي اصل ۹۰ و سئوالات و اصل ۷۶ و اظهارات نمايندگان در نطقهاي پيش از دستور مي‌شود يا محدود به لوايح و طرحها است؟
و در هر صورت اين حق اظهار نظر محدود به زمان انجام دستور است يا اينكه ممكن است قبل يا بعد از آن انجام شود و اطلاق اصول فوق الذكر با اطلاق اصل ۷۰ قانون اساسي چگونه قابل جمع است؟
رئيس مجلس شوراي اسلامي _ اكبر هاشمي رفسنجاني"
پاسخ شورای نگهبان چنین بود:
"شماره ۸۸۴۶ تاريخ ۸/۷/۱۳۶۶
رياست محترم مجلس شوراي اسلامي
عطف به شماره ۲۵۰/۲۹۹۸۸/ د.هـ مورخ ۲۲/۴/۱۳۶۶ :
موضوع سئوال در جلسه شوراي نگهبان مطرح و مورد بحث و بررسي قرار گرفت اينك نظريه اكثريت اعضاي شورا به شرح ذيل اعلام مي‌شود:
«آنچه از اصل ۷۰ قانون اساسي استفاده مي‌شود اين است كه مقامات مذكور در اين اصل حق شركت در جلسات مجلس شوراي اسلامي را دارند و مطالبشان را در ارتباط با دستور مجلس بيان مي‌نمايند. زايد بر اين چنانچه در آئين‌نامه حقي براي آنها مقرر شود گرچه به موجب قانون اساسي نيست با قانون اساسي مغايرت ندارد.»
دبير شوراي نگهبان _ لطف‌الله صافي"
بنابراین چون نطق رییس جمهور در ارتباط با دستور روز چهارشنبه نیست، استناد به اصل ۷۰ برای نطق رییس جمهور وجهی ندارد. اما ماده ۱۱۰ قانون آیین نامه داخلی مجلس چه می گوید؟
"ماده ۱۱۰- در هر جلسه، قبل از ورود در دستور، رئيس مىتواند در مورد گزارش حوادث مهم و مسائل فورى روز مطالبى را كه آگاهى مجلس از آن ضرورى باشد به اطلاع نمايندگان برساند. حداكثر مدت براى اين مطالب پانزده دقيقه خواهد بود.
تبصره- رؤساي قواي مجريه و قضائيه مي‌توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علني مجلس نطق نمايند. اين نطق پس از وصول تقاضاي آنان و اعلام موضوع نطق به رئيس مجلس پس از موافقت هيأت رئيسه در اولين فرصت انجام مي‌شود. ساعت و مدت نطق قبل از شروع جلسه بايد به اطلاع نمايندگان برسد."
بر اساس این ماده قانونی ، رییس جمهور می تواند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علنی مجلس نطق نماید، به چند شرط؛
۱- وصول تقاضای رییس جمهور به مجلس
۲- اعلام موضوع نطق به رییس مجلس
۳- موافقت هیأت رییسه با انجام نطق
۴- تعیین تاریخ نطق (اولین فرصت) به تشخیص هیأت رییسه
۵- اعلام ساعت نطق قبل از شروع جلسه
۶- اعلام مدت نطق قبل از شروع جلسه
تاکنون شرط دوم هنوز انجام نشده، یعنی رییس جمهور موضوع نطق خود را به رییس مجلس اعلام نکرده است. وظیفه هیأت رییسه بود که برای تحقق این شرط پیش از اجازه به رییس جمهور برای انجام نطق، اقدام کند، هنوز هم دیر نشده است. درباره زمان و مدت نطق هم حق قانونی در اختیار هیأت رییسه است، نه رییس جمهور. آقای احمدی نژاد نیز که سوگند خورده است "از هرگونه خودکامگی" بپرهیزد. (اصل یکصد و بیست ویکم) طبعاً به برنامه ریزی قانونی هیأت رییسه مجلس احترام خواهد گذاشت.
در جلسه غیر علنی امروز صبح، پیش از رسمی شدن جلسه، یکی از نمایندگان حامی دولت تذکر داد که بعد از رییس جمهور حقی برای سخن گفتن نمایندگان خارج از دستور جلسه وجود ندارد. در حالی که تبصره های ماده ۱۱۱ آین نامه مجلس به هیأت رییسه حق می دهد که تمام یا بخشی از یک جلسه را به مسایل مهم اختصاص دهد و طرز اداره جلسه را نیز مشخص نماید:
"ماده ۱۱۱- درصورتى كه نمايندگان لازم بدانند بنا به پيشنهاد رئيس مجلس و يا پانزده نفر از نمايندگان و تصويب مجلس شوراى اسلامى، وزرا مكلف به حضور در مجلس مىباشند و هرگاه تقاضا كنند و مطلبى داشته باشند، مطالب آنان استماع مىشود.
تبصره ۱- هيأت رئيسه مجلس مي‌تواند تمام يا بخشي از يك جلسه مجلس را براي رسيدگي به امور مهم و اساسي كشور اختصاص دهد.
تبصره ۲- دستور اين جلسات و چگونگي اداره آن توسط هيأت رئيسه تعيين خواهد شد."
بنابراین هیأت رییسه می تواند حسب مورد به برخی نمایندگان فرصت دهد تا اگر پاسخی یا توضیحی پس از سخنان رییس جمهور لازم بود ارایه کنند.
... اما تفاهم!
تفاهم امری دو طرفه است. یعنی دو طرف فهم خویش از یک مسئله را با یکدیگر تبادل کنند تا فهم واحدی حاصل شود. این که رییس جمهور متکلم وحده شود و حرفش را بزند و برود، دیگر تفاهم نام نخواهد داشت. این یک ابلاغ نظر است. نه تنها تفاهمی نخواهد بود بلکه چون نوعی بی احترامی به نمایندگان مردم است، بر دلخوری ها می افزاید و جا دارد چنین نباشد.
این ها همه مسایل شکلی است. اگر چه در جای خود بسیار مهم است ولی مهمتر از آن، این است که رییس جمهور چه می گوید. آیا مانند گذشته بر نظر خویش اصرار می ورزد و خود را عقل اول و آخر می شمارد؟ یا جایی برای استماع نظر دیگران هم باقی می گذارد؟
بعداً رییس جمهور اعلام کرد که یک ساعت و نیم بیشتر وقت نمی خواهد و بعد از سخنرانی اش فرصتی برای شنیدن نظرات نمایندگان نخواهد داشت. البته باید اذعان کرد که قانون هیچ الزامی برای رییس جمهور فراهم نمی سازد که حتماً بعد از سخنرانی بنشیند و به حرف های نمایندگان گوش دهد. در عین حال که تأکید می شد آقای رییس جمهور برای تفاهم به مجلس می رود!
قانون چه می گوید و اصل تفاهم جویی چه اقتضاء می کند؟
اصل ۷۰ قانون اساسی چنین مقرر می دارد: " رئيس جمهور و معاونان او و وزيران به اجتماع يا به انفراد حق شركت در جلسات علني مجلس را دارند و مي توانند مشاوران خود را همراه داشته باشند و در صورتي كه نمايندگان لازم بدانند، وزرا مكلف به حضورند و هرگاه تقاضا كنند مطالبشان استماع مي شود."
این اصل به رییس جمهور حق حضور در مجلس را به صلاحدید خودش می دهد و هرگاه هم تقاضا کند، مجلس باید مطالبش را گوش دهد. در سال ۱۳۶۶ همین موضوع مطرح شد. رییس وقت مجلس آقای هاشمی رفسنجانی از شورای نگهبان پرسید:
"شماره ۲۵۰/۲۹۹۸۸ / د.هـ تاريخ ۲۲/۴/۱۳۶۶
شوراي محترم نگهبان
لطفاً نظر آن شورا را در تفسير اصل ۷۰ قانون اساسي كه به رئيس جمهوري و نخست‌وزير و وزرا حق داده مطالبشان را در جلسات مجلس شوراي اسلامي اظهار نمايند، بفرمائيد كه آيا اين حق مطلق است و در هر مورد كه مطلبي دارند در محدوده آئين‌نامه مجلس حق دارند بگويند؟ يا اينكه حق محدود به مطالب و موضوعات در دستور است؟
و در فرض محدوديت، آيا اين حق شامل مواردي از قبيل گزارش كميسيونهاي اصل ۹۰ و سئوالات و اصل ۷۶ و اظهارات نمايندگان در نطقهاي پيش از دستور مي‌شود يا محدود به لوايح و طرحها است؟
و در هر صورت اين حق اظهار نظر محدود به زمان انجام دستور است يا اينكه ممكن است قبل يا بعد از آن انجام شود و اطلاق اصول فوق الذكر با اطلاق اصل ۷۰ قانون اساسي چگونه قابل جمع است؟
رئيس مجلس شوراي اسلامي _ اكبر هاشمي رفسنجاني"
پاسخ شورای نگهبان چنین بود:
"شماره ۸۸۴۶ تاريخ ۸/۷/۱۳۶۶
رياست محترم مجلس شوراي اسلامي
عطف به شماره ۲۵۰/۲۹۹۸۸/ د.هـ مورخ ۲۲/۴/۱۳۶۶ :
موضوع سئوال در جلسه شوراي نگهبان مطرح و مورد بحث و بررسي قرار گرفت اينك نظريه اكثريت اعضاي شورا به شرح ذيل اعلام مي‌شود:
«آنچه از اصل ۷۰ قانون اساسي استفاده مي‌شود اين است كه مقامات مذكور در اين اصل حق شركت در جلسات مجلس شوراي اسلامي را دارند و مطالبشان را در ارتباط با دستور مجلس بيان مي‌نمايند. زايد بر اين چنانچه در آئين‌نامه حقي براي آنها مقرر شود گرچه به موجب قانون اساسي نيست با قانون اساسي مغايرت ندارد.»
دبير شوراي نگهبان _ لطف‌الله صافي"
بنابراین چون نطق رییس جمهور در ارتباط با دستور روز چهارشنبه نیست، استناد به اصل ۷۰ برای نطق رییس جمهور وجهی ندارد. اما ماده ۱۱۰ قانون آیین نامه داخلی مجلس چه می گوید؟
"ماده ۱۱۰- در هر جلسه، قبل از ورود در دستور، رئيس مىتواند در مورد گزارش حوادث مهم و مسائل فورى روز مطالبى را كه آگاهى مجلس از آن ضرورى باشد به اطلاع نمايندگان برساند. حداكثر مدت براى اين مطالب پانزده دقيقه خواهد بود.
تبصره- رؤساي قواي مجريه و قضائيه مي‌توانند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علني مجلس نطق نمايند. اين نطق پس از وصول تقاضاي آنان و اعلام موضوع نطق به رئيس مجلس پس از موافقت هيأت رئيسه در اولين فرصت انجام مي‌شود. ساعت و مدت نطق قبل از شروع جلسه بايد به اطلاع نمايندگان برسد."
بر اساس این ماده قانونی ، رییس جمهور می تواند خارج از موضوع دستور جلسه در صحن علنی مجلس نطق نماید، به چند شرط؛
۱- وصول تقاضای رییس جمهور به مجلس
۲- اعلام موضوع نطق به رییس مجلس
۳- موافقت هیأت رییسه با انجام نطق
۴- تعیین تاریخ نطق (اولین فرصت) به تشخیص هیأت رییسه
۵- اعلام ساعت نطق قبل از شروع جلسه
۶- اعلام مدت نطق قبل از شروع جلسه
تاکنون شرط دوم هنوز انجام نشده، یعنی رییس جمهور موضوع نطق خود را به رییس مجلس اعلام نکرده است. وظیفه هیأت رییسه بود که برای تحقق این شرط پیش از اجازه به رییس جمهور برای انجام نطق، اقدام کند، هنوز هم دیر نشده است. درباره زمان و مدت نطق هم حق قانونی در اختیار هیأت رییسه است، نه رییس جمهور. آقای احمدی نژاد نیز که سوگند خورده است "از هرگونه خودکامگی" بپرهیزد. (اصل یکصد و بیست ویکم) طبعاً به برنامه ریزی قانونی هیأت رییسه مجلس احترام خواهد گذاشت.
در جلسه غیر علنی امروز صبح، پیش از رسمی شدن جلسه، یکی از نمایندگان حامی دولت تذکر داد که بعد از رییس جمهور حقی برای سخن گفتن نمایندگان خارج از دستور جلسه وجود ندارد. در حالی که تبصره های ماده ۱۱۱ آین نامه مجلس به هیأت رییسه حق می دهد که تمام یا بخشی از یک جلسه را به مسایل مهم اختصاص دهد و طرز اداره جلسه را نیز مشخص نماید:
"ماده ۱۱۱- درصورتى كه نمايندگان لازم بدانند بنا به پيشنهاد رئيس مجلس و يا پانزده نفر از نمايندگان و تصويب مجلس شوراى اسلامى، وزرا مكلف به حضور در مجلس مىباشند و هرگاه تقاضا كنند و مطلبى داشته باشند، مطالب آنان استماع مىشود.
تبصره ۱- هيأت رئيسه مجلس مي‌تواند تمام يا بخشي از يك جلسه مجلس را براي رسيدگي به امور مهم و اساسي كشور اختصاص دهد.
تبصره ۲- دستور اين جلسات و چگونگي اداره آن توسط هيأت رئيسه تعيين خواهد شد."
بنابراین هیأت رییسه می تواند حسب مورد به برخی نمایندگان فرصت دهد تا اگر پاسخی یا توضیحی پس از سخنان رییس جمهور لازم بود ارایه کنند.
... اما تفاهم!
تفاهم امری دو طرفه است. یعنی دو طرف فهم خویش از یک مسئله را با یکدیگر تبادل کنند تا فهم واحدی حاصل شود. این که رییس جمهور متکلم وحده شود و حرفش را بزند و برود، دیگر تفاهم نام نخواهد داشت. این یک ابلاغ نظر است. نه تنها تفاهمی نخواهد بود بلکه چون نوعی بی احترامی به نمایندگان مردم است، بر دلخوری ها می افزاید و جا دارد چنین نباشد.
این ها همه مسایل شکلی است. اگر چه در جای خود بسیار مهم است ولی مهمتر از آن، این است که رییس جمهور چه می گوید. آیا مانند گذشته بر نظر خویش اصرار می ورزد و خود را عقل اول و آخر می شمارد؟ یا جایی برای استماع نظر دیگران هم باقی می گذارد؟
منبع:
الف نیوز
ارسال نظر