فرانسه در مالی به دنبال چیست؟

فرانسوا اولاند این روزها برای خود مشغولیتی فرامنطقه‌ای ایجاد کرده است. او که از مارس 2012 یعنی بعد از کودتا در مالی علیه «امادو تومانی توره»، رئیس جمهور سابق این کشور و تصرف شمال مالی به دست گروه‌های مسلح، کوشیده بود، جامعه بین‌المللی را برای عملیات نظامی علیه این گروه‌ها بسیج کند، اکنون بعد از 10 ماه به هدف خود رسیده است.

از این رو بود که فرانسوی‌ها از جمعه دو هفته قبل، با مجوز شورای امنیت، چراغ سبز آمریکا و پشتیبانی برخی کشورهای منطقه‌ای خاورمیانه از جمله امارات عربی متحده، جنگ در مالی را تحت عملیاتی موسوم به «یوزپلنگ» آغاز کرد آنهم به بهانه درخواست دولت این کشور و مهار گروه‌های افراطی و مبارزه با تروریسم!

به نظر می‌رسد برای توجیه مداخله نظامی فرانسه در مالی بود که فرانسوا اولاند در این رابطه گفت: « در حمله به مالی هیچ منفعتی را دنبال نمی‌کنیم... هدف فرانسه از حمله به مالی فقط و فقط به خاطر آزادی بخشیدن به انسان‌ها بوده و رسالت ما مبارزه با شبه نظامیان افراطی در مالی است».

این توجیهات به اولاند محدود نبود و «ژان ایو لودریان»، وزیر دفاع فرانسه نیز در اظهارنظری سه هدف را برای عملیات نظامی کشورش در مالی برشمرد؛ 1. جلوگیری از پیشروی گروه‌های تندرو، 2. جلوگیری از فروپاشی کامل نهادهای سیاسی مالی و 3. محافظت از اتباع و شهروندان فرانسوی و اروپایی حاضر در منطقه.

اما با توجه به بحران اقتصادی عمیقی که فرانسه با آن دست به گریبان است، به فراست می‌توان دریافت، حفاظت از جان شهروندان فرانسوی بهانه‌ای بیش نیست و اهداف سیاستمداران فرانسوی چیزی فراتر از این جملات ظاهری و فریبنده است چراکه واقعیت موجود چیز دیگری را نشان می‌دهد.

موضوع از این قرار است که همه این ماجراها بر سر «ثروت فقیرترین کشور دنیا»ست. مردمان مالی که نه زمین مساعدی برای کشت و زرع برنج و سبزیجات دارند و نه آب تمیزی برای نوشیدن، از ذخایر و منابع معدنی بسیاری چون نفت و گاز، طلا، الماس و مس برخوردارند اما خود از آنها بی‌بهره‌اند و در عوض شرکت‌های بین‌المللی در تلاشند از این منابع بهره بگیرند.

همین موضوع موجب شده کشورهای اروپایی به خصوص فرانسه چشم طمع به این ذخایر داشته باشند. این امتیاز بالقوه در کنار این موضوع که مالی زمانی مستعمره و حیاط خلوت فرانسه به شمار می‌آمده، دست به دست هم داده تا دولتمداران فرانسوی خود را محق به مداخله نظامی در این کشور آفریقایی ببینند، آنهم در حالی که چندی پیش، رئیس جمهور همین کشور یعنی اولاند به درخواست همتای آفریقای مرکزی خود، برای کمک به منظور مقابله با شورشیان این کشور، به بهانه عدم تمایل فرانسه برای مداخله در امور داخلی سایر کشورها، به این درخواست پاسخ منفی داده بود.

اما، تنها با گذشت چند هفته، ورق برگشت و فرانسه به درخواست مالی برای دخالت در امور داخلی این کشور لبیک گفت. علت این بود که پاریس به منابع اورانیوم مالی برای نیروگاه‌های اتمی خود نیاز فوری دارد. از قضا، این منابع در اطراف شمال مالی قرار دارند آنهم منابعی که توسط فرانسه مورد بهره برداری قرار گرفته است و اکنون با تصرف این منطقه توسط گروه‌های مسلح، منافع فرانسه به خطر افتاده‌اند. علاوه بر این، شرکت‌های اتمی دولتی فرانسه (آروا)، بخشی دیگری از اورانیوم مورد نیاز خود را از کشور همسایه مالی یعنی نیجریه که بزرگترین تولیدکننده اورانیوم در آفریقاست، استخراج می‌کنند.

از این رو بود که طی روزهای گذشته، منتقدان مداخله نظامی فرانسه در مالی اعتراض کردند که پاریس صرفا به دنبال مبارزه با تروریست‌ها نیست و بحث امنیت تامین انرژی خود از طریق اورانیوم با ارزش استخراج شده از مالی و نیجریه را در سر دارد.

علاوه بر این، فرانسه به عنوان کشوری که تمایل دارد در کسوت یک قدرت جهانی نقش آفرینی کند و نیز به عنوان کشوری که از قدرت‌های استعماری سابق به ویژه در قاره آفریقا به شمار می‌رود، هنوز قصد دارد نفوذ خود را در این منطقه حفظ کند و به عنوان یک بازیگر مهم جهانی در صحنه بین‌الملل تلقی شود. از این نظر، فرانسه خود را دارای این رسالت می‌داند که برای تحکیم نفوذ خود در این منطقه، گاهی اوقات دست به مداخلاتی در جهت تأمین منافع خود نیز بزند.

بنابراین، منافع سیاسی و ژئوپلیتیک و افزون بر آن منافع اقتصادی و تجاری، از جمله اهداف راهبردی است که فرانسه برای تحقق آنها، حمله نظامی به مالی را شروع کرده است.

با این حال، همان طور که گفته شد، آنچه به تشدید حضور فرانسه در مالی در قالب حمله نظامی، سرعت بخشیده، استفاده از منافع عمده اقتصادی است که در مالی وجود دارد و فرانسه به دنبال بهره برداری از آنهاست.

در واقع، پاریس می‌تواند در پوشش مداخله نظامی در مالی، از مواد اولیه و معادنی که در این کشور وجود دارد، استفاده و سرمایه گذاری های لازم را انجام دهد و همزمان خود را به عنوان حامی و متحد دولت‌های آفریقایی معرفی کند تا به این طریق بتواند، جای پایی در قاره سیاه برای خود باز کند.