كیسه‌های خون وارداتی دردسرساز شد

علیرضا صحراگرد، رئیس اداره امور بیماری‌های خاص دانشگاه علوم پزشكی شیراز در این باره به مهر، توضیح داد: این كیسه‌ها در شیراز و بندرعباس مورد استفاده قرار گرفت و شیراز نخستین جایی بود كه بیماران به آن واكنش دادند البته این محصولات، با فناوری روز دنیا تهیه شده بود، اما در برخی از بیماران واكنش‌هایی ایجاد كرده است.

البته همه مسئولان موضوع حساسیت بیماران تالاسمی به این كیسه‌های خونی را به آسانی صحراگرد نپذیرفتند، برای مثال علیرضا توسلی مدیر انتقال خون استان فارس ابتدا در گفت‌وگوی رسانه‌ای ابراز كرد كه واكنش پوستی و خونی ممكن است در بیشتر بیماران تالاسمی به وجود بیاید، اما سر‌انجام گفت: ممكن است برخی محصولاتی كه وارد كشور می‌شود مشكلاتی نیز داشته باشد و اگر گزارشی در اختیار ما قرار گیرد ما نیز گزارش‌ها را به ستاد مركزی انتقال خون كشور منعكس می‌كنیم و آنها نیز سیاست‌های خرید خود را عوض می‌كنند.

بر اساس ادعای این مسئول شمار واكنش‌ها 12 مورد بوده كه فقط سه موردش شدید بوده و در همه موارد كنترل شده است، محمد فرانوش معاون فنی و فناوری‌های نوین سازمان انتقال خون در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد كه شمار این كیسه‌های خون، 3000 عدد بوده است كه پس از بروز علائم حساسیت در بیماران بسرعت جمع‌آوری شده است.

فروشنده قدیمی، سرمان كلاه گذاشت یا ...

به گفته معاون فنی و فناوری‌های نوین سازمان انتقال خون، تصور بیماران مبنی بر این كه تولیدكننده اصلی كیسه‌ها، كشور سنگاپور بوده درست نیست و آنها در حقیقت تولید شركت جی. ام. اس ژاپن است كه سنگاپور امتیاز تولیدش را گرفته است و ایران از حدود یك دهه پیش این كیسه‌ها را از سنگاپور می‌خریده و در این مدت، كیسه‌ها هرگز اشكالی نداشته است.

او درباره شیوه نظارت بر كیفیت كیسه‌های خون می‌گوید: كیفیت این كیسه‌ها در دوره‌ای هشت تا ده روزه در آزمایشگاه كنترل كیفی سازمان انتقال خون سنجیده می‌شود. كیسه‌های خونی كه ایجاد حساسیت كرده است نیز در این آزمایشگاه بررسی شده بود و از نظر كارشناسان مشكلی نداشت.

فرانوش توجیهی ندارد كه چگونه ممكن است كیسه‌های خونی كه از نظر كیفی در آزمایشگاه كنترل كیفی سازمان انتقال خون تائید شده، برای بیماران عوارض ایجاد كند و فقط اطمینان می‌دهد به دستور سازمان انتقال خون، همه كیسه‌ها جمع‌آوری شده و دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و ایران فعلا خرید كیسه‌های خونی از شركت سنگاپوری را نیز قطع كرده است تا نتیجه پژوهش‌ها درباره علت حساسیت‌زا بودن كیسه‌ها مشخص شود.

مجید آراسته، رئیس هیات مدیره انجمن تالاسمی ایران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تائید می‌كند: شركتی كه سازمان انتقال خون، كیسه‌ها را از آن خریده، جزو بزرگ‌ترین شركت‌های تولیدكننده كیسه‌های خون در دنیاست.

او در زمینه شیوه كنترل كیفیت كیسه‌های خون شرح می‌دهد: از میان چند هزار كیسه‌ای كه وارد كشور شده است، شماری از آنها به شكل تصادفی برای سنجش كیفیت انتخاب می‌شود و ممكن نیست همه آنها، از نظر كیفی در آزمایشگاه قابل سنجش باشد و ظاهرا كیسه‌های حساسیت‌زا جزو همان‌هایی بوده كه از نظر كیفی سنجش نشده است.

دست‌هایی آلوده، به كیسه‌های خون رسید

حالا دیگر 3000 كیسه‌ وارداتی از سنگاپور جمع‌آوری شده است، اما هیچ اطمینانی وجود ندارد كه حادثه‌هایی از این دست بار دیگر تكرار نشود. از سوی دیگر معمای ماجرا این است كه اگر سازمان انتقال خون تاكید دارد كیفیت كیسه‌های خون در آزمایشگاه كنترل كیفی‌اش سنجیده شد و مورد تائید قرار گرفته است، چرا كیسه‌ها حساسیت‌زا از آب درآمده است؟

پاسخ این پرسش را منبعی آگاه و متخصص می‌داند كه مایل نیست نامش فاش شود. او می‌گوید: آزمایشگاه‌ها برای كنترل كیفی محصولی مانند كیسه خون، به تجهیزاتی نیاز دارند كه آنها را از كشورهای عربی می‌آورند. كشورهای عربی به خریداران ایرانی تضمین می‌دهند كه این محصولات را از كشورهای توسعه یافته خریداری كرده‌اند، اما گاهی واسطه‌های عرب، بلوف می‌زنند.

او می‌افزاید: برخی واسطه‌های عرب، در ازای پول كلانی كه برای تحویل محصولات باكیفیت از ایرانی‌ها می‌گیرند، محصولات بی‌كیفیت را از كشورهایی همچون چین با مارك كارخانه‌های كشورهای توسعه یافته تحویل می‌دهند.

كلاهبرداری این واسطه‌ها باعث می‌شود كیفیت كار آزمایشگاه‌های كنترل كیفی پایین بیاید و به همین علت میزان خطای آزمایش‌های بسیار حساس در آزمایشگاه‌ها بالا می‌رود و ممكن است در ماجرای كیسه‌های خون حساسیت‌زا نیز همین اتفاق افتاده باشد.

2.5 میلیون كیسه خون، نیاز سالانه كشور

در حالی كه كشورمان حداقل به 2.5 میلیون كیسه خون در سال نیاز دارد، تنها كارخانه تولید كننده كیسه خون كشورمان حداكثر دو میلیون كیسه خون در سال تولید می‌كند، این درحالی است كه بخشی از این محصولات به خارج از كشور نیز صادر می‌شود.

تنها كارخانه تولیدكننده كیسه خون در كشور مجتمع صنعتی بعثت قم متعلق به سازمان صنایع دفاع از سال 74 محصولات خود را روانه بازار كرده است كه با توجه به بی‌مهری و رقابت تولیدكنندگان خارجی با تولیدات داخلی، نتوانسته است آن طور كه باید و شاید نیازهای كشور را پوشش دهد.

این در حالی است كه محصولات این كارخانه به عراق، سودان، لبنان وبرخی كشورهای آفریقایی و حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود و این روزها هم بحث صادرات تولیدات مجتمع صنعتی بعثت به تركیه مطرح شده است. از این گذشته هشت ماه از زمانی كه بخش خصوصی همكاری خود را با این كارخانه شروع كرده، می‌گذرد. به نظر می‌رسد در این مدت حجم تولیدات افزایش پیدا كرده است زیرا تا مدتی پیش مجتمع صنعتی بعثت یك میلیون كیسه خون در سال تولید می‌كرد، اما این روزها با ورود نیروی خصوصی تولید كیسه خون به دو میلیون كیسه رسیده است.

كیسه خون تنها به سازمان انتقال خون داده می‌شود، اما كیسه‌هایی كه مصرف درمانی دیگری دارد در اختیار بخش‌های دیگر قرار می‌گیرد. این مجتمع در نظر دارد در سال‌های آینده با راه‌اندازی خط تولید جدید، تولیدات خود را به پنج میلیون كیسه خون در سال برساند زیرا نیاز كشور به كیسه خون 2.5 میلیون كیسه در سال است و هم‌اكنون از دومیلیون كیسه‌ای كه در مجتمع صنعتی بعثت تولید می‌شود 600 هزار كیسه به عراق صادر می‌شود.

علاوه بر این، در مناقصه‌ای كه در ماه‌های پایانی سال گذشته انجام شد قرار خرید دو میلیون كیسه خون گذاشته شده، اما هنوز این كیسه‌های خون به كشور وارد نشده است. این درحالی است كه شركت‌های ساخت كیسه خون «جی. ام.‌اس» سنگاپور یا «ماكوفارما»ی فرانسه به علت این‌كه سود بیشتری به دست بیاورند تنها از برند خود استفاده كرده و تولیدات خود را در كشورهای چین و هند تولید می‌كنند كه از كیفیت پایین‌تری برخوردار است،به همین علت باید مسئولان هنگام خرید و تهیه كیسه خون دقت بیشتری داشته باشند تا حوادث تلخی مانند آنچه برای كودكان تالاسمی شیراز رخ داد، دوباره روی ندهد.