اژدهای زرد و شوک بزرگ به نظام‌بین‌الملل؟

به گزارش پارسینه؛ مدت زمان زیادی از آغاز رسمی جنگ تعرفه ای-تجاری دونالد ترامپ علیه کشورهای مختلف جهان نمی گذرد. رویدادی که بسیاری از صاحب نظران و کارشناسان آن را رویدادی مهم برای نظام بین الملل و به طور خاص سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا ارزیابی می کنند.

تنها اندکی پس از آغاز جنگ تجاری مذکور، ترامپ در توئیتی مدعی شد که جراحی روی آمریکا و اقتصاد این کشور به خوبی انجام شده و حالِ این بیمار رو به بهبودی است. با این حال، واقعیت های میدانی که چنین پالسی را مخابره نمی کنند. به عنوان مثال، بازار سهام آمریکا تا به این لحظه حدودا 7 تریلیون دلار سقوط کرده و صاحب نظران اقتصادی پیش بینی می کنند که با توجه به شانس بالای مقابل به مثلِ کشورهای مختلف جهان در برابر جنگ تجاری آمریکا، انتظار می رود که نرخ تورم آمریکا و البته دیگر شاخص های اقتصادی این کشور شرایط تازه و البته منفی را تجربه کند.

با این همه، در بحبوحه تمامی تحلیل و تفسیرها در مورد جنگ تجاری ترامپ علیه دنیا و تبعات مختلف آن، برخی به طور خاص به این گزاره اشاره می کنند که این رویداد می تواند محرک یک اتفاق بزرگ در شرق آسیا و به طور خاص برای کشور چین باشد. اگر تعرفه های تحمیلی جدید دولت ترامپ علیه چین را در کنار برخی تعرفه های سابق واشینگتن علیه پکن در نظر گیریم، چینی ها اکنون هدفِ بیش از 50 درصد تعرفه تحمیلی از سوی آمریکا قرار گرفته اند.

باید توجه داشته باشیم که این تعرفه ها در شرایطی علیه چین اعمال می شوند که این کشور در طی سالهای گذشته به دلایلی نظیر پاندمی کرونا و البته جنگ های اوکراین و غزه و تشدید تنش ها در جنوب شرق آسیا، آنطور که باید و شاید نتوانسته چشم اندازهای مرتبط با رشد اقتصادی خود را محقق کند و کار حتی به جایی رسیده که در دو سال اخیر شاهد ورشکسته شدن برخی غول های اقتصادی چین نظیر شرکت های فعال آن در حوزه املاک و مستغلات نیز بوده ایم. معادله ابی که سبب شده تا برخی صاحب نظران نسبت به آینده اقتصاد چین هشدارهای جدی را بدهند.

در این میان، یک نکته مهم این است که بدانیم دولت چین تا حد زیادی مشروعیت خود نزد مردم این کشور و حتی محیط بین المللی را مدیون آمارهای خیره کننده رشد و توسعه اقتصادی کشور چین در طی بیش از سه دهه اخیر است. حال در وضعیت کنونی، محقق نشدن چشم اندازهای رشد اقتصادی چین و در عین حال تشدید جنگ تعرفه ای و تجاری آمریکا علیه چین، می تواند به معنای واقعی کلمه چین را با بحرانی بزرگ رو به رو سازد. در این میان، عده ای نظیر پروفسور "جان میرشایمر" استاد علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو معتقدند که هیچ بعید نیست چین برای سرپوش‌گذاشتن بر این نقطه ضعف خود، جنگی بزرگ را آغاز کند.

جنگی که احتمالا علیه تایوان خواهد بود و می تواند طیف متنوعی از بازیگران شرقی و غربی جهان را به خود درگیر کند. آغاز این جنگ می تواند تا حدی چشم اندازهای منفی مرتبط با ثبات سیاسی و امنیتی در چین را به سمت تشدید و تقویت وحدت ملی و احساسات ناسیونالیستی تغییر دهد. البته که یکچنین جنگی به معنای واقعی کلمه شوکی بزرگ به نظام بین الملل نیز ارزیابی می شود. شوکی که در بحبوحه تشدید تنش های ایدئولوژیکی و ژئوپلیتیکی در محیط بین المللی، می تواند زمینه سازِ طیفی از دیگر درگیری ها در سایر بخش های جهان نیز شود.

در این میان نباید از یاد ببریم که شی جین پینگ رئیس جمهور کنونی چین از جمله افرادی است که قویا معتقد است چینِ امروز باید اولویت های اقتصادی را که در طی سه دهه اخیر به سیاست خارجی چین جهت دهی می‌کردند را کمرنگ کند و در عوض، به مسائل سیاسی و ایدئولوژیک و امنیتی خود از منظر متغیرهای بین‌المللی توجه ویژه ای را معطوف کند. مسائلی که همه و همه از فراهم بودن بسترهای مساعد برای وارد آمدن یک شوک بزرگِ چینی به نظام بین الملل حکایت دارند.