نقدی که برای تسویه حساب باشد،به جامعه آسیب وارد می کند

غلامرضا ظریفیان با اشاره به اینکه نقد مهمترین عامل اصلاح جوامع مدنی است، اظهار کرد: در نقد ابتدا باید یک پدیده به درستی دیده شده و نقاط ضعف و قوت آن بر اساس جغرافیای مفهمومی و زمانه‌اش، شناخته شود و سپس با رویکرد عالمانه، مشفقانه و مصلحانه آن پدیده اصلاح شود. اساس نقد از یک التزام اجتماعی حاصل می‌شود تا جامعه ضعف‌های خود را شناسایی کرده و نسبت به رفع و اصلاح آن‌ها اقدام کند.

وی ادامه داد: برای نهادینه شدن نقد در جامعه باید این مساله در لیست تربیتی و آموزشی جامعه قرار گیرد و خانواده، مهدکودک، مدرسه و آموزش عالی به آموزش فرهنگ نقد بپردازد. هر جامعه‌ای که به شهروندان خود آموزش دهد که نسبت به محیط اطراف خود بی تفاوت نبوده و برای اصلاح امور تلاش کنند، سرمایه اجتماعی بزرگی بدست می‌آورد.

این فعال سیاسی همچنین با بیان اینکه نقد به اصلاح جامعه کمک می‌کند، خاطرنشان کرد: جامعه‌ای که ظرفیت برای نقد فراهم نمی‌کند، با انباشت ضعف‌ها و نارسایی‌ها مواجه می‌شود. جامعه‌ای که نقد نمی‌شود در معرض فروپاشی و اضمحلال قرار می‌گیرد.

ظریفیان تصریح کرد: خوب دیده شدن پدیده، رویکرد عالمانه و مشفقانه برای اصلاح و رعایت اخلاق از مهم‌ترین شاخص‌های نقد است. نقد دنبال تخریب نیست بلکه تلاش می‌کند با رویکرد عالمانه و مشفقانه دنبال اصلاح‌گری باشد و با رعایت اخلاق دنبال این نیست که بی‌جهت یک بخشی از پدیده را بزرگ و بخش دیگری را کوچک جلوه دهد.

این استاد دانشگاه همچنین افزود: امام علی (ع) به عنوان حاکم اسلامی منتظر نمی‌ماند که دیگران به سمت او رفته و حکومت را نقد کنند بلکه ایشان خود به سمت جامعه رفته و اعلام می‌کند که جامعه او را از مشورت و نقد محروم نکند در واقع امیرمومنان افکار عمومی را در اختیار حکومت قرار می‌دهد تا حکومت بتواند برای اداره جامعه چشم‌های مراقب بیشتری داشته باشد. حکومت‌ها باید عرصه را برای بیان نقد درست و اصولی و همچنین پذیرش آن فراهم کنند. حکومت‌ها برای قوام خود باید از افکار عمومی بهره برده و سازوکار مناسبی برای بیان نقد فراهم کنند.

وی با بیان اینکه نقدی که عالمانه و مشفقانه نبوده و اصول اخلاقی را رعایت نکند، برای جامه مشکل ایجاد می‌کند، گفت: چنین نقدی که از مسیر اصلی خود خارج شده است به جای حل مشکلات منجر به تزاحم نهادها، افراد و جریان‌ها شده و نوعی عداوت و دشمنی را رقم می‌زند. اگر نقد ابزاری برای تسویه حساب باشد، می‌تواند به جامعه آسیب جدی بزند.

این عضو شورای مرکزی حزب مجمع ایثارگران در پایان با اشاره به اینکه در گذشته دانشگاه کانون مناسبی برای نقد اجتماعی بود، خاطرنشان کرد: البته ممکن است در برخی موارد هم دانشگاه دچار افراط و تفریط شده بود، اما در مجموع دانشگاه کانون بسیار خوبی برای نقد اجتماعی بود، زیرا پایبندی به قدرت نداشت. اما به دلیل برخی رویه‌های اشتباه که در قبال دانشگاه دنبال شد، اکنون شاهد سکوت و خمودگی در دانشگاه هستیم و اکنون ضروری است که فضای مناسبی برای نقد عالمانه و مشفقانه در دانشگاه فراهم شود. صد‌ها و هزاران استاد دانشگاه با توجه به اینکه با روش‌های گفتگو و برخورد با مساله آشنایی دارند، می‌توانند اصول نقد صحیح را آموزش دهند. دانشگاه این ظرفیت را دارد و باید از نقد عالمانه و مشفقانه در دانشگاه حمایت و استقبال کرد.