پایان اختلافات بر سر میادین نفتی مشترک با عراق

تحریریه پارسینه: ۵ میدان نفتی مشترک در مرز ایران و عراق وجود دارند که از دیرباز تاکنون بحث‌های بسیاری را از سرگذرانده‌اند و به اختلافات بیشماری دامن زده است. به تازگی بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان با همتای عراقی خود یادداشت تفاهمی امضا کردند تا به اختلافات خود در این خصوص پایان دهند تا دو کشور بتوانند در حوزه توسعه و برداشت از ذخایر نفتی به طور یکسان بهره ببرند.

هنوز اتفاقی که برای میدان نفتی پارس جنوبی رقم خورد را به یاد داریم زمانی که قطر برای بهره برداری از این میدان پیش‌قدم شد و زودتر از ایران برداشت از ذخایر را آغاز کرد و توانست گاز بیشتری را برداشت کند. درصورت آنکه اگر در ابتدا با توافق طرفین و با مشارکت دو کشور این میدان توسعه می یافت امروز دیگر نگرانی در خصصو کاهش ذخایر گاز در سمت ایرانی و برخی از شایعات در خصوص کاهش ذخایر گازی در برخی از فازهای سمت ایران به دلیل گرایش میدان به سمت قطر و افزایش برداشت های بی رویه این کشور وجود نداشت.

گفتنی است که ۵ میدان نفتی عراق در امتداد مرز ایران قرار دارند: دهلران، شهر، پایدار غرب، آبان و النور. بغداد و تهران در میادین مجنون، ابوغریب، بازرکان، الفکه و خانا شریک هستند. این میادین دارای ذخایر عظیم نفت سبک نزدیک به سطح زمین هستند و حجم این ذخایر به بیش از ۹۵ میلیارد بشکه می رسد. این بالاترین میزان ذخایر هیدروکربنی در منطقه خاورمیانه است. انستیتوی مطالعات توسعه ای مستقر در لندن در گزارش سال ۲۰۱۲ خود اشاره کرده بود که ایران از ۴ میدان نفتی مشترک (دهلران، شهر، پایدار غرب و آبان) روزانه حدود ۱۳۰ هزار بشکه نفت استخراج می کند.

میدان نفتی یادآوران نیز یکی از میدان‌های مشترک بین ایران و عراق است. ایران در این میدان تقریبا روزانه حدود ۲۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند. این رقم قرار بود به ۳۰۰ هزار بشکه برسد که هنوز محقق نشده است.

همچنین آزادگان میدان شمالی و جنوبی هم یکی از بزرگ‌‌ترین میادین نفتی جهان بوده و در سال ١٣٧٦ کشف شده است. این میدان در محدوده ۲۰×۷۵ کیلومتری دشت آزادگان قرار دارد. بخشی از این میدان که در عراق است، مجنون نامیده می‌شود. اکنون میزان تقریبی تولید ما از این میدان ۵۰ هزار بشکه است.

اما اکنون با توافقی که ایران و عراق امضا کرده‌اند امید برای احتمال تکرار چنین وقایعی افزایش می‌یابد.

به همین خاطر توافق بین کشورها برای برداشت از میادین نفت و گاز بسیار حائز اهمیت است. ظاهرا زنگنه با مسئولین نفت عراق به توافق رسیده که این کار را انجام دهند. که البته به گفته کارشناسان توافق تعیین کننده و مهمی به نظر می‌رسد.

در این میان موضوع مورد توجه اهمیت توسعه دادن این میادین به صورت مشترک بین دو کشور است تا دو کشور بتوانند به صورت یکسان از این میادین بهره برداری‌ کنند. با توجه به اینکه نفتی که در این میادین ذخیره شده حق دو طرف و دو کشور است باید میان آنها تقسیم شود. بدین ترتیب وضعیت دیگر مانند گذشته پیش نمی‌رود که اگر یکی از دوطرف زودتر از دیگری شروع به برداشت از ذخایر و توسعه آن کند سود بیشتری را از آن ببرد.

بنابراین با انجام این توافق نامه می توان امید داشت که این میادین با همکاری دو کشور توسعه پیدا می‌کنند و در این حالت است که این میادین امکان پیشرفت خواهند داشت.

با توجه به وضعیتی که بر کشورهای نفت خیز حاکم است ایران در کنار این کشورها منفعل تر رفتار کرده است. کارشناسان می‌گویند که در همه ٢٨ میدان مشترک با دیگر کشورها از آنها عقب هستیم. عربستان ۴۵۰ هزار بشکه در روز و ایران ٤٢ هزار بشکه در روز تولید دارد؛ یعنی ۴۰۰ هزار بشکه اختلاف در روز به ارزش ۲۰ میلیون دلار که رقمی حدود هفت میلیارد دلار در سال می‌شود.

از سویی دیگر براساس آمار و ارقام سه کشور همسایه عربستان، عراق و قطر سالانه رقمی بالغ بر ١٧میلیارد دلار از ایران پیش افتاده اند. کشور عراقی که سالهاست در جنگ به سر می‌برد با وجود تمام مشکلات توانسته در حوزه نفتی موفق پیش برود و از ایران سبقت بگیرد.

اما حالا کارشناسان نفتی و مسئولان دو کشور امید به حل اختلافات بسته اند و وزارت نفت عراق نیز بر اهمیت توافق اخیر با ایران تاکید دارد. به گفته برخی کارشناسان نفتی فعالیت در این میادین باید در یک توافقنامه مشترک مشخص شود تا اجازه توسعه میادین به هر دو کشور داده شود.