سرنوشت نامشخص ۱۹۱ فروند هواپيما پس از سخنان ترامپ

تحریریه پارسینه: اگرچه مسئولان امیدوار بودند که هواپیماهای تازه نفس از سه شركت بزرگ هواپيمايي بويينگ، ايرباس و ATR در آينده به ايران راه پيدا مي‌كند اما حالا با صحبت‌هاي اخير رييس جمهور آمريكا اين نااميدي در دل‌ها ريشه دوانده و اين سوال مطرح مي‌شود كه سرنوشت قراردادهاي اين شركت‌ها چه خواهد شد؟ ترامپ روز جمعه در یک سخنرانی، ضمن تشریح راهبرد جدید دولتش در قبال ایران، اعلام کرد که پایبندی ایران به برجام را تایید نمی‌کند. به این ترتیب، شرکت‌های هواپیماسازی که با ایران قرارداد دارند از یک سو به بازار بکر ایران در حوزه صنعت هوانوردی نیاز دارد و از سوی دیگر به دلیل نفوذ بالای دولت آمریکا در این شرکت، امکان تخطی از دستورالعمل‌ها و تصمیمات مقامات آمریکایی را ندارد.

قراردادهایی که بسته شد

تاريخ انعقاد قراردادهاي هواپيمايي براي نوسازي ناوگان هوايي ايران در پسابرجام به سال ۹۵ برمي‌گردد؛ آذر سال گذشته، قرارداد خرید ۸۰فروند هواپیما از شرکت هواپیماسازی آمریکایی بويینگ و دی همين سال قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیما از شرکت هواپیماسازی ایرباس منعقد شد. اواخر اسفند نيز قرارداد خرید۲۰ فروند هواپیمای کوتاه‌برد از شرکت هواپیماسازی ایتالیایی- فرانسوی «ای. تی. آر» نهایی شد. به اين ترتيب سه قرارداد مهم در سال‌هاي گذشته به امضا رسيده است كه بر اساس آن ۲۰۰ هواپيماي تازه نفس به ناوگان هوايي كشورمان اضافه خواهد كرد. ضمن اينكه تاكنون ۹ هواپيما كه حاصل اين قراردادها بوده به ايران فرستاده شده است. اما حالا مشخص نيست مابقي اين هواپيماها به داخل كشور راه پيدا مي‌كنند يا خير؟

زیان ۸ میلیارد دلاری بوئینگ

اما در پی اظهارات ضد ایرانی ترامپ و تلاش‌هایش برای لغو قراردادهای بین المللی ایران، شرکت بوئینگ که یکی از مهم‌ترین شرکت‌های آمریکایی و نماد توسعه یافتگی این کشور به حساب می‌آید، بزرگترین متضرر تصمیمات و مواضع نامعقول ترامپ است که حدود ۸ میلیارد دلار زیان می‌بیند. البته این شرکت اعلام کرده قراردادش برای فروش ۵۰ هواپیمای ۷۳۷ (باریک پیکر) و ۳۰ هواپیمای ۷۷۷ (پهن پیکر) خود به ایران ایر از تصمیمات سیاسی دولت آمریکا در امان خواهد بود. در این میان کارشناسان صنعت هوانوردی می‌گویند اگر بوئینگ قرارداد خود با ایران را لغو کند، با تغییر در استراتژی صنعت هوانوردی می‌توانیم روش های دیگری برای تأمین ناوگان، جایگزین کنیم.

بیکاری ۱۰۰ هزار آمریکایی

بر اساس اعلام شرکت بوئینگ در آخرین روزهای سال ۲۰۱۶، قرارداد این شرکت با ایران برای ۱۰۰ هزار آمریکایی شغل مستقیم ایجاد می کند؛ بنابراین لغو یکجانبه قرارداد این شرکت با ایران می تواند این تعداد فرصت های شغلی را از شهروندان آمریکایی سلب کند. از طرفی در صورت انصراف از اجرای قرارداد به ایران خسارت بدهد که این موضوع نیز یکی دیگر از خساراتی است که ترامپ به مالیات دهندگان آمریکایی وارد خواهد کرد.

امیدهایی که رنگ می‌گیرد

در اين ميان هر كدام از رسانه‌ها تحليل خاصي را در خصوص سرنوشت قراردادهاي ايران در پسابرجام ارائه داده‌اند. براي مثال آسوشیتدپرس نوشت كه قراردادهای ایران با بويینگ و ایرباس درحال حاضرپابرجا هستند و تصمیم ترامپ برای بازنگرداندن تحریم‌ها باعث می‌شود که شرکت‌های بويینگ و ایرباس بتوانند به تجارت با ایران ادامه بدهند.

از سوی دیگر رسانه سیاتل تایمز در واكنش به صحبت‌هاي ترامپ مي‌نويسد: رویکرد تهاجمی جدید دونالد ترامپ، قرارداد هشت میلیارد دلاری ایران را با بويینگ به خطر می‌اندازد و بیش از همه تولید بويینگ‌های ۷۷۷ تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. همچنين جان کری، وزير امور خارجه سابق آمريكا در واکنش به صحبت‌های ترامپ گفته است كه ترامپ باعث آغاز یک بحران بین‌المللی می‌شود. امیدوارم ۶ عضو ديگر برجام اثبات کنند که رفتار مسئولانه چگونه است و به این توافق پایبند بمانند.

از طرفي موگرینی، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا با بیان اینکه توافق هسته‌ای همچنان نتیجه‌بخش است، گفته است: این توافق بر اساس اعتماد بنا نهاده شده است و هیچ ريیس‌جمهور کشوری، نمی‌تواند برجام را لغو کند. اتحادیه اروپا و جامعه جهانی متعهدند تا توافق هسته‌ای را حفظ کنند.

پيش‌تر نيز مدیر فروش هواپیمای ATR در خصوص احتمال خروج آمریکا از برجام گفته بود: از ابتدای عقد قرارداد با جمهوری اسلامی ایران با چالش مجوز خزانه داری آمریکا مواجه بودیم اما پارامترهای شفافی وجود دارد که مي‌دانیم چگونه حرکت کنیم. تا سال ٢٠١٨ از خزانه داری آمریکا مجوز فروش داریم؛ بنابراین فرصت خوبی برای تحويل تمام هواپیماهای مورد معامله با ایران است و تمام تلاش خود را به کار می‌بندیم تا ٢٠ فروند هواپیما را تا زمان تعیین شده، تحویل دهیم.

با این تفاسیر هنوز مشخص نیست که ترامپ چه تصمیمی برای قردادهای هواپیمایی و سایر قرادادهای دیگر که کشورهای اروپایی با ایران به امضا رسانده‌اند بگیرد اما با توجه به صحبت‌های مدیران شرکت‌های هواپیمایی و سیاستمداران اتحادیه اروپا به نظر می‌رسد این امید وجود دارد که هیچ خللی در قراردادهای بزرگ هواپیمایی ایجاد نشود.