همه آدرسهای غلط زنگنه درباره تحریمهای نفتی آمریکا
پارسینه: اخیرا وزیر نفت در قالب مصاحبه با یکی از خبرگزاری ها و همچنین واکنش به توئیت یکی از اعضای شورای عالی امنیت ملی نکات مهمی درباره تحریم های نفتی آمریکا در سالهای اخیر مطرح کرده است که با واقعیت فاصله زیادی دارد.
اخیرا بیژن زنگنه وزیر نفت در قالب مصاحبه تفصیلی با خبرگزاری خانه ملت و همچنین واکنش به توئیت سعید جلیلی عضو شورای عالی امنیت ملی نکات مهمی درباره تحریمهای نفتی آمریکا در سالهای اخیر و همچنین عملکرد وزارت نفت در این زمینه ارائه داده است که در ادامه به نقد و بررسی آنها میپردازیم:
*نکات زنگنه درباره تحریمهای نفتی در دورههای قبلی و فعلی
زنگنه در مصاحبه با خبرگزاری خانه ملت با تاکید بر اینکه این دوره از تحریم حتی با تحریم دوره گذشته هم بسیار متفاوت است، گفت: «درواقع شدیدترین تحریمهای سازمان یافته تاریخ، علیه ملت ایران اعمال و تجربه میشود».
وزیر نفت در بخش دیگری از این مصاحبه در پاسخ به سوالی درباره فرق تحریمهای این دوره با دورههای قبلی چیست، گفت: «تحریم این دوره با دوره قبل تفاوت بسیار و تعیینکنندهای دارد، اولین نکته اینکه در دوره قبل میعانات گازی مشمول تحریم نبود و ۲۰ کشور از آسیا، اروپا و آفریقا شامل ژاپن، چین، هند، مالزی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سنگاپور، سریلانکا، ترکیه، تایوان، بلژیک، چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، انگلیس و اسپانیا دارای معافیت از سازمان ملل برای واردات نفت از ایران بودند و عدد و رقمی برای صادرات نفت ایران اعلام نکرده بودند، بلکه به این کشورها گفته بودند که تغییرات جدی در واردات نفت از ایران ندهید، اما در حال حاضر حتی یک کشور هم وجود ندارد که معافیت نفتی برای خرید نفت از ایران داشته باشد و حتی میعانات گازی نیز به لیست تحریمها اضافه شده و تحریمهای کشتیرانی و بانکی هم شدیدتر از دوره قبل شده است».
زنگنه در پاسخ به توئیت جلیلی درباره میزان فروش نفت خام و میعانات گازی در اوج تحریمهای دوره قبلی در دولت دهم (سالهای ۹۱ و ۹۲)، آمارهایی درباره این موضوع ارائه داد که عملا تایید کننده آمارهای جلیلی بود. وزیر نفت همچنین آمارهایی درباره میزان فروش نفت خام و میعانات گازی تا قبل از اجرای برجام ارائه و اعلام کرد: «عملکرد دولت یازدهم در صادرات نفت و میعانات گازی چه در هفت ماه پایانی سال ۹۲ و چه در سالهای ۹۳ و ۹۴ که تحریمها همچنان و حتی با شدت بیشتر ادامه داشته، تماما بیشتر و بهتر از عملکرد دولت دهم که بهطور مشخص مورد توجه جناب آقای دکتر جلیلی قرار گرفته، بوده است».
*دولت آمریکا معافیتهای خرید نفت از ایران را میداد
در ادامه به نقد و بررسی اظهارات زنگنه درباره تحریمهای نفتی در دورههای قبلی و فعلی میپردازیم:
۱- زنگنه مدعی است در دوره قبلی تحریمهای نفتی (سالهای ۹۱ و ۹۲)، ۲۰ کشور از آسیا، اروپا و آفریقا شامل ژاپن، چین، هند، مالزی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سنگاپور، سریلانکا، ترکیه، تایوان، بلژیک، چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، انگلیس و اسپانیا دارای معافیت از سازمان ملل برای واردات نفت از ایران بودند و عدد و رقمی برای صادرات نفت ایران اعلام نکرده بودند، بلکه به این کشورها گفته بودند که تغییرات جدی در واردات نفت از ایران ندهید.
این در حالی است که: الف- این معافیتها توسط دولت آمریکا به شرط کاهش چشمگیر واردات نفت از ایران و به مدت ۱۸۰ روز (شش ماه) داده میشد، ب- ۱۰ کشور از ۲۰ کشور دارای معافیت در ابتدای اعمال تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران، اروپایی بودند، ولی تحریم خرید نفت از ایران توسط اتحادیه اروپا از اواسط تیرماه ۹۱ اجرایی شد. به همین دلیل، کشورهای اتحادیه اروپا واردات نفت از ایران را به صفر رساندند. در نتیجه، آخرین تمدید معافیت این کشورها در اواخر شهریورماه ۹۱ بود و بعد از آن، این معافیت تمدید نشد.
*ذخیره سازی میلیونها بشکه میعانات گازی روی آب بخاطر تحریمها
۲-، اما یکی از مهمترین و عجیبترین اظهارات زنگنه، مبنی بر تحریم نبودن میعانات گازی در دوره قبلی تحریمها بوده است. همانطور که وزیر نفت بهتر میداند ایران برای فروش میعانات گازی در دوره قبلی تحریمها با مشکلات جدی مواجه شد، زیرا هرچند ظاهرا خرید این محصول در لیست تحریمهای آمریکا نبود، ولی عملا این تحریم اعمال میشد و تحریم شدن برخی افراد و شرکتهایی که در این زمینه فعال بودند و در شهریورماه ۹۳ صورت گرفت، از مصادیق این سیاست آمریکا بود. در نتیجه، عملا میعانات گازی ایران مشتری زیادی نداشت و ایران ناگزیر به ذخیره سازی دهها میلیون بشکه این محصول بر روی نفتکشهای بزرگ بر روی آب شد. در ادامه به برخی از اظهارات زنگنه درباره این موضوع اشاره میکنیم:
زنگنه در گفتگو با برنامه تلویزیونی «تیتر امشب» در تاریخ ۴ شهریورماه ۹۴ با اشاره به تحریمها گفت: «هم اکنون ۶۰ میلیون بشکه ذخیره میعانات گازی داریم، زیرا نمیتوانیم به دلیل تولید گاز، میعانات گازی تولید نکنیم واگر بخواهیم میعانات گازی تولید نکنیم باید گاز هم تولید نکنیم و ما ناچار به ذخیره شدیم».
همچنین وزیر نفت در حاشیه نشست هیئت دولت در تاریخ ۲۳ فروردین ماه ۹۶ درباره وضعیت این میعانات گازی ذخیره شده روی آب گفت: «در آغاز رفع تحریم ها، حدود ۷۰ میلیون بشکه میعانات گازی فروخته نشده روی آب ذخیره کرده بودیم که در اسفندماه نزدیک صفر شد».
همچنین در ابتدای فصل اول برنامه زنگنه برای تصدی پست وزارت نفت در دولت دوازدهم که در مردادماه ۹۶ به مجلس تقدیم شد، درباره شرایط صنعت نفت در مردادماه ۹۲ آمده است: «به علت اعمال تحریمهای ظالمانه، صادرات نفت خام و میعانات گازی به پایینترین میزان خود در طی دو دهه اخیر رسیده بود. میزان میعانات روی آب کشور اعداد بسیار غیرمتعارف و بالایی بود که هزینههای سنگینی را برای کرایه کشتی به شرکت ملی نفت ایران تحمیل میکرد. تنوع خریداران نفت و میعانات ایران به چند کشور محدود شده بود».
*تفاوت تحریمهای نفتی دوره قبل و تحریمهای اخیر
۳- زنگنه در حالی با زیر سوال بردن شدت تحریمهای دوره قبلی مدعی است که در دوره فعلی، شدیدترین تحریمهای سازمان یافته تاریخ علیه ملت ایران اعمال میشود که در دوره قبلی، در کنار تحریمهای آمریکا، تحریمهای سازمان ملل و اتحادیه اروپا هم وجود داشت و در حال حاضر، صرفا تحریمهای آمریکا بر علیه ملت ایران اعمال میشود. ضمنا در دوره فعلی برخلاف دوره قبلی، هر سه فاز پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس راه اندازی شده و کشورمان مشکلات کمتری در زمینه فروش این محصول علی رغم توسعه فازهای متعدد پارس جنوبی در سالهای اخیر دارد. علاوه بر این، کشورمان تجربه دوره قبلی تحریمها را دارد و میتواند از این تجربه ارزشمند برای دور زدن موثرتر تحریمها استفاده کند.
*تشدید تحریمهای نفتی آمریکا بعد از توافق ژنو؟!
۴- زنگنه مدعی است که در هفت ماه پایانی سال ۹۲ و چه در سالهای ۹۳ و ۹۴ تحریمها «همچنان و حتی با شدت بیشتر» ادامه داشته است. به عبارت دیگر، وزیر نفت مدعی است با اجرای توافق ژنو، شدت تحریمهای نفتی نه تنها کاهش نیافت بلکه تشدید هم شد. این در حالی است که در متن برنامه مشترک اقدام (توافق ژنو) آمده بود: «انجام وقفه در تلاشها برای کاهش بیشتر فروش نفت خام ایران، به نحوی که مشتریان فعلی ایران بتوانند میانگین میزان فعلی از نفت خام شان را خریداری نمایند». به عبارت دیگر، آمریکا بعد از توافق ژنو تلاشهای خود برای صفر کردن صادرات نفت ایران متوقف کرد -و عملا هم ناکام مانده بود- و با تداوم صادرات نفت ایران که حدود یک میلیون بشکه در روز بود، موافقت کرد؛ بنابراین مشخص نیست زنگنه چگونه میتواند ادعا کند از آذرماه ۹۲ تا دی ماه ۹۴ (دوره اجرای توافق ژنو)، تحریمها «همچنان و حتی با شدت بیشتر» ادامه داشته است؟! موضوع وقتی جالبتر میشود که بدانیم زنگنه اعتقاد داشت توافق ژنو تاثیر زیادی در کاهش آثار روانی تحریمها داشت (گفتگو با نشریه فایننشال تایمز در تاریخ ۱۰ آذرماه ۹۲) و بنابراین انتظار میرفت شاهد افزایش نسبی صادرات میعانات گازی در این دوره زمانی باشیم، اتفاقی که عملا هم رخ داد.
*تفاوت بسیار اندک کارنامه دولتهای دهم و یازدهم علی رغم توافق ژنو
۵- در حالی زنگنه مدعی است عملکرد دولت یازدهم در زمینه فروش نفت خام و میعانات گازی «تماما بیشتر و بهتر از عملکرد دولت دهم» بوده است که میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی کشورمان در دوره زمانی شهریورماه ۹۲ تا دی ماه ۹۴ علی رغم اجرای توافق ژنو، تفاوت چندانی با دوره زمانی تیرماه ۹۱ تا مردادماه ۹۲ نداشته است و به طور متوسط همواره حدود ۱.۲۸ تا ۱.۴ میلیون بشکه در روز بوده است.
*نکات زنگنه درباره تحریمهای نفتی در دورههای قبلی و فعلی
زنگنه در مصاحبه با خبرگزاری خانه ملت با تاکید بر اینکه این دوره از تحریم حتی با تحریم دوره گذشته هم بسیار متفاوت است، گفت: «درواقع شدیدترین تحریمهای سازمان یافته تاریخ، علیه ملت ایران اعمال و تجربه میشود».
وزیر نفت در بخش دیگری از این مصاحبه در پاسخ به سوالی درباره فرق تحریمهای این دوره با دورههای قبلی چیست، گفت: «تحریم این دوره با دوره قبل تفاوت بسیار و تعیینکنندهای دارد، اولین نکته اینکه در دوره قبل میعانات گازی مشمول تحریم نبود و ۲۰ کشور از آسیا، اروپا و آفریقا شامل ژاپن، چین، هند، مالزی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سنگاپور، سریلانکا، ترکیه، تایوان، بلژیک، چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، انگلیس و اسپانیا دارای معافیت از سازمان ملل برای واردات نفت از ایران بودند و عدد و رقمی برای صادرات نفت ایران اعلام نکرده بودند، بلکه به این کشورها گفته بودند که تغییرات جدی در واردات نفت از ایران ندهید، اما در حال حاضر حتی یک کشور هم وجود ندارد که معافیت نفتی برای خرید نفت از ایران داشته باشد و حتی میعانات گازی نیز به لیست تحریمها اضافه شده و تحریمهای کشتیرانی و بانکی هم شدیدتر از دوره قبل شده است».
زنگنه در پاسخ به توئیت جلیلی درباره میزان فروش نفت خام و میعانات گازی در اوج تحریمهای دوره قبلی در دولت دهم (سالهای ۹۱ و ۹۲)، آمارهایی درباره این موضوع ارائه داد که عملا تایید کننده آمارهای جلیلی بود. وزیر نفت همچنین آمارهایی درباره میزان فروش نفت خام و میعانات گازی تا قبل از اجرای برجام ارائه و اعلام کرد: «عملکرد دولت یازدهم در صادرات نفت و میعانات گازی چه در هفت ماه پایانی سال ۹۲ و چه در سالهای ۹۳ و ۹۴ که تحریمها همچنان و حتی با شدت بیشتر ادامه داشته، تماما بیشتر و بهتر از عملکرد دولت دهم که بهطور مشخص مورد توجه جناب آقای دکتر جلیلی قرار گرفته، بوده است».
*دولت آمریکا معافیتهای خرید نفت از ایران را میداد
در ادامه به نقد و بررسی اظهارات زنگنه درباره تحریمهای نفتی در دورههای قبلی و فعلی میپردازیم:
۱- زنگنه مدعی است در دوره قبلی تحریمهای نفتی (سالهای ۹۱ و ۹۲)، ۲۰ کشور از آسیا، اروپا و آفریقا شامل ژاپن، چین، هند، مالزی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، سنگاپور، سریلانکا، ترکیه، تایوان، بلژیک، چک، فرانسه، آلمان، یونان، ایتالیا، هلند، لهستان، انگلیس و اسپانیا دارای معافیت از سازمان ملل برای واردات نفت از ایران بودند و عدد و رقمی برای صادرات نفت ایران اعلام نکرده بودند، بلکه به این کشورها گفته بودند که تغییرات جدی در واردات نفت از ایران ندهید.
این در حالی است که: الف- این معافیتها توسط دولت آمریکا به شرط کاهش چشمگیر واردات نفت از ایران و به مدت ۱۸۰ روز (شش ماه) داده میشد، ب- ۱۰ کشور از ۲۰ کشور دارای معافیت در ابتدای اعمال تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران، اروپایی بودند، ولی تحریم خرید نفت از ایران توسط اتحادیه اروپا از اواسط تیرماه ۹۱ اجرایی شد. به همین دلیل، کشورهای اتحادیه اروپا واردات نفت از ایران را به صفر رساندند. در نتیجه، آخرین تمدید معافیت این کشورها در اواخر شهریورماه ۹۱ بود و بعد از آن، این معافیت تمدید نشد.
*ذخیره سازی میلیونها بشکه میعانات گازی روی آب بخاطر تحریمها
۲-، اما یکی از مهمترین و عجیبترین اظهارات زنگنه، مبنی بر تحریم نبودن میعانات گازی در دوره قبلی تحریمها بوده است. همانطور که وزیر نفت بهتر میداند ایران برای فروش میعانات گازی در دوره قبلی تحریمها با مشکلات جدی مواجه شد، زیرا هرچند ظاهرا خرید این محصول در لیست تحریمهای آمریکا نبود، ولی عملا این تحریم اعمال میشد و تحریم شدن برخی افراد و شرکتهایی که در این زمینه فعال بودند و در شهریورماه ۹۳ صورت گرفت، از مصادیق این سیاست آمریکا بود. در نتیجه، عملا میعانات گازی ایران مشتری زیادی نداشت و ایران ناگزیر به ذخیره سازی دهها میلیون بشکه این محصول بر روی نفتکشهای بزرگ بر روی آب شد. در ادامه به برخی از اظهارات زنگنه درباره این موضوع اشاره میکنیم:
زنگنه در گفتگو با برنامه تلویزیونی «تیتر امشب» در تاریخ ۴ شهریورماه ۹۴ با اشاره به تحریمها گفت: «هم اکنون ۶۰ میلیون بشکه ذخیره میعانات گازی داریم، زیرا نمیتوانیم به دلیل تولید گاز، میعانات گازی تولید نکنیم واگر بخواهیم میعانات گازی تولید نکنیم باید گاز هم تولید نکنیم و ما ناچار به ذخیره شدیم».
همچنین وزیر نفت در حاشیه نشست هیئت دولت در تاریخ ۲۳ فروردین ماه ۹۶ درباره وضعیت این میعانات گازی ذخیره شده روی آب گفت: «در آغاز رفع تحریم ها، حدود ۷۰ میلیون بشکه میعانات گازی فروخته نشده روی آب ذخیره کرده بودیم که در اسفندماه نزدیک صفر شد».
همچنین در ابتدای فصل اول برنامه زنگنه برای تصدی پست وزارت نفت در دولت دوازدهم که در مردادماه ۹۶ به مجلس تقدیم شد، درباره شرایط صنعت نفت در مردادماه ۹۲ آمده است: «به علت اعمال تحریمهای ظالمانه، صادرات نفت خام و میعانات گازی به پایینترین میزان خود در طی دو دهه اخیر رسیده بود. میزان میعانات روی آب کشور اعداد بسیار غیرمتعارف و بالایی بود که هزینههای سنگینی را برای کرایه کشتی به شرکت ملی نفت ایران تحمیل میکرد. تنوع خریداران نفت و میعانات ایران به چند کشور محدود شده بود».
*تفاوت تحریمهای نفتی دوره قبل و تحریمهای اخیر
۳- زنگنه در حالی با زیر سوال بردن شدت تحریمهای دوره قبلی مدعی است که در دوره فعلی، شدیدترین تحریمهای سازمان یافته تاریخ علیه ملت ایران اعمال میشود که در دوره قبلی، در کنار تحریمهای آمریکا، تحریمهای سازمان ملل و اتحادیه اروپا هم وجود داشت و در حال حاضر، صرفا تحریمهای آمریکا بر علیه ملت ایران اعمال میشود. ضمنا در دوره فعلی برخلاف دوره قبلی، هر سه فاز پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس راه اندازی شده و کشورمان مشکلات کمتری در زمینه فروش این محصول علی رغم توسعه فازهای متعدد پارس جنوبی در سالهای اخیر دارد. علاوه بر این، کشورمان تجربه دوره قبلی تحریمها را دارد و میتواند از این تجربه ارزشمند برای دور زدن موثرتر تحریمها استفاده کند.
*تشدید تحریمهای نفتی آمریکا بعد از توافق ژنو؟!
۴- زنگنه مدعی است که در هفت ماه پایانی سال ۹۲ و چه در سالهای ۹۳ و ۹۴ تحریمها «همچنان و حتی با شدت بیشتر» ادامه داشته است. به عبارت دیگر، وزیر نفت مدعی است با اجرای توافق ژنو، شدت تحریمهای نفتی نه تنها کاهش نیافت بلکه تشدید هم شد. این در حالی است که در متن برنامه مشترک اقدام (توافق ژنو) آمده بود: «انجام وقفه در تلاشها برای کاهش بیشتر فروش نفت خام ایران، به نحوی که مشتریان فعلی ایران بتوانند میانگین میزان فعلی از نفت خام شان را خریداری نمایند». به عبارت دیگر، آمریکا بعد از توافق ژنو تلاشهای خود برای صفر کردن صادرات نفت ایران متوقف کرد -و عملا هم ناکام مانده بود- و با تداوم صادرات نفت ایران که حدود یک میلیون بشکه در روز بود، موافقت کرد؛ بنابراین مشخص نیست زنگنه چگونه میتواند ادعا کند از آذرماه ۹۲ تا دی ماه ۹۴ (دوره اجرای توافق ژنو)، تحریمها «همچنان و حتی با شدت بیشتر» ادامه داشته است؟! موضوع وقتی جالبتر میشود که بدانیم زنگنه اعتقاد داشت توافق ژنو تاثیر زیادی در کاهش آثار روانی تحریمها داشت (گفتگو با نشریه فایننشال تایمز در تاریخ ۱۰ آذرماه ۹۲) و بنابراین انتظار میرفت شاهد افزایش نسبی صادرات میعانات گازی در این دوره زمانی باشیم، اتفاقی که عملا هم رخ داد.
*تفاوت بسیار اندک کارنامه دولتهای دهم و یازدهم علی رغم توافق ژنو
۵- در حالی زنگنه مدعی است عملکرد دولت یازدهم در زمینه فروش نفت خام و میعانات گازی «تماما بیشتر و بهتر از عملکرد دولت دهم» بوده است که میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی کشورمان در دوره زمانی شهریورماه ۹۲ تا دی ماه ۹۴ علی رغم اجرای توافق ژنو، تفاوت چندانی با دوره زمانی تیرماه ۹۱ تا مردادماه ۹۲ نداشته است و به طور متوسط همواره حدود ۱.۲۸ تا ۱.۴ میلیون بشکه در روز بوده است.
در همین راستا، میتوان به آمارهای موجود در ابتدای فصل دوم برنامه زنگنه برای تصدی پست وزارت نفت در دولت دوازدهم که در مردادماه ۹۶ به مجلس تقدیم شد، اشاره کرد. براساس این آمارها، میزان صادرات نفت خام در پنج ماه پایانی دولت دهم (فروردین تا مردادماه ۹۲) حدود ۹۷۰ هزار بشکه در روز بوده و این میزان در ده ماه ابتدایی ۹۴ (فروردین تا دی ماه ۹۴)، حدود ۱ میلیون و ۸۰ هزار بشکه در روز بوده است. علاوه بر این، براساس آمارهای اشاره شده در برنامه مذکور، میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در پنج ماه ابتدایی سال ۹۲، ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار شبکه در روز بوده است.
براساس این گزارش، با توجه به آمارهای موجود در ترازنامه هیدروکربوری کشور سال ۱۳۹۴ که توسط وزارت نفت منتشر شده است، میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در سالهای ۹۱ تا ۹۴ در جدول زیر آمده است:
۶- زنگنه در پاسخ توئیت جلیلی مبنی بر اینکه صادرات نفت خام و میعانات گازی کشورمان در سالهای ۹۱ و ۹۲ حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون بشکه در روز بوده، اعلام کرده است میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در شش ماه پایانی دولت دهم، کمتر از ۱.۲ میلیون بشکه در روز بوده است. در نتیجه، وزیر نفت که به دنبال تکذیب توئیت مذکور بوده، عملا این توئیت عضو شورای عالی امنیت ملی را تایید کرده است. با توجه به همین موضوع، این سوال مطرح است که زنگنه به چه دلیلی جلیلی را دعوت به مناظره کرده است؟
در مجموع، انتظار میرود وزیر نفت به جای تلاش برای تخفیف دادن غیرواقعی تحریمهای نفتی دوره قبل و عملکرد مسئولان وقت، بر روی وظیفه اصلی این وزارتخانه در شرایط فعلی یعنی مقابله با تحریمهای نفتی آمریکا با استفاده از تمامی ابزارهای موجود تمرکز نماید.
منبع:
خبرگزاری فارس
ارسال نظر