چرا اقتصادهای یارانه ای ویران می شوند؟

فرید زکریا، مجری شبکه سی ان ان و نویسنده کتاب هایی مانند "جهان پسا آمریکایی" در یادداشتی به عوامل ناکامی اقتصادی ونزوئلا پرداخته و نوشته اگر قرار باشد دستورالعملی برای ویرانی یک اقتصاد نوشته شود، سیاست های اقتصادی در ونزوئلا الگوی بسیار خوبی برای این دستورالعمل خواهند بود.

در یادداشت زکریا آمده: "ما معمولا در مورد بهترین شیوه ها برای اداره اقتصاد بحث می‏کنیم اما شاید همچنین لازم باشد فهرستی از اقداماتی که باید از آن ها اجتناب کرد را نیز تهیه کرد- فهرستی که عنوان آن "چگونه می‏توانید اقتصاد خود را ویران کنید" باشد. البته این تنها یک فهرست نظری نیست چرا که ونزوئلا در واقع مشغول عملی ساختن همه موارد آن است."

زکریا از حمله به کسب و کارهای بزرگ در ونزوئلا به عنوان نخستین عامل ناکامی اقتصاد ونزوئلا نام برده و می نویسد: "حمله به کسب و کارهای بزرگ ونزوئلا با شرکت داکا (DAKA) - فروشگاه زنجیره ای محصولات الکترونیک- انجام داد.

رئیس جمهور، نیکولاس مادورو، اعتقاد دارد که مخالفان او دست در دست واشنگتن قصد دارند اقتصاد ونزوئلا را زمین بزنند و به همین خاطر است که بهای تلویزیون در ونزوئلا بسیار بالا رفته است. همانطور که در اواخر سال ۲۰۱۳ مشاهده کردیم، دولت راه حل ساده ای را برای حل این بحران به کار گرفته است: حمله نیروهای نظامی و اشغال فروشگاه های زنجیره ای. اقدامی به بیشتر به آخرین راه حل شباهت دارد."

فرید زکریا ابر تورم را نیز یکی از عوامل ویرانی اقتصاد می داند. در یادداشت او آمده: "در واقع تلویزیون فروشها در ونزوئلا تنها دزدهای این کشور نیستند.

حقیقت این است که بهای کالاها در ونزوئلا در سال ۲۰۱۳ به میزان ۵۴ درصد افزایش یافته است. بنابراین اگر هزینه خریدهای معمولی یک خانوار در ابتدای سال گذشته ۱۰۰ دلار در هفته بود، آن ها اکنون مجبورند که هفته ای ۱۵۴ دلار بپردازند. عواقب چنین روندی مشخص است: قیمت ها بالا می‏روند، پس دستمزدها باید افزایش بیابند و در نتیجه هزینه تولید تمام محصولات شما افزایش می‏یابد. ماموریت انجام شد، اقتصاد شما اکنون کمتر رقابت پذیر است."

بحران ارزی سومین عاملی است که می تواند به ویرانی اقتصاد منجر شو. به اعتقاد زکریا "آسان ترین راه برای مهار تورم، افزایش ارزش پول است که اساسا از طریق چاپ کمتر پول حاصل می‏شود. اما کاراکاس راهی در جهت مخالف را در پیش گرفته است.

در همین حال، بازار سیاه دلار آمریکا اوج گرفته است. طبق نرخ رسمی هر دلار آمریکا معادل ۶٫۳ بولیوار ونزوئلا ارزش دارد اما در جهان واقعی، نرخ بازار سیاه برای هر دلار آمریکا بین هفت تا ده برابر نرخ رسمی است. برای کشوری که ۷۰ درصد کالاهای اساسی مورد نیازش را از طریق واردات تامین می‏کند، این مشکل بزرگی محسوب می‏شود. شاید به یاد بیاورید که اخیرا ونزوئلا با قحطی کاغذ توالت مواجه شده بود. چرا؟ به این خاطر که این کشور با قحطی کاغذ دیگری دست به گریبان است، یعنی همان پولی که باید برای خرید کاغذ توالت پرداخت شود."

پرداخت بی حساب و کتاب یارانه نیز هزینه های بسیاری را به اقتصاد ونزوئلا تحمیل کرده است. زکریا می نویسد: "هرچند که کاراکاس روز به روز بی پول تر می‏شود اما گویا دولت ونزوئلا از این وضعیت بی خبر است. چند ماه پیش، رئیس جمهور مادورو دستمزدهای بخش عمومی در سرتاسر ونزوئلا را به میزان ۱۰ درصد افزایش است. این اقدام پس از برگزاری دو انتخابات بود که در آن ها نیز دولت یارانه ها را افزایش داده بود تا در انتخابات پیروز شود. گاز در ونزوئلا رایگان است. در واقع در کشور همسایه یعنی کوبا نیز گاز تقریبا رایگان است آن هم به خاطرات صادرات گاز یارانه ای از ونزوئلا به کوبا."

در کنار این عوامل اقتصادی، فرید زکریا از عملکرد سیاسی رئیس جمهور ونزوئلا را نیز زیر سوال می برد و می نویسد: "قوانین دیگری را نیز می‏توان برشمرد اما من می‏خواهم تنها به یک قانون دیگر اشاره کنم که آن تبدیل شدن به یک دیکتاتور است.

رئیس جمهور نیکولاس مادورو اخیرا موفق به تصویب قانون اختیارات ویژه رئیس جمهور شده است که توانایی وضع قوانین بدون نیاز به مشورت با کنگره را به او می‏دهد. مادورو می‏گوید که او برای بهبود اقتصاد و مبارزه با فساد، به چنین قدرتی نیاز دارد. از این ها گذشته، ونزوئلا در میان ۱۸۹ کشور فهرست شده از نظر فضای مناسب کسب و کار، در جایگاه ۱۸۱ قرار دارد و نهمین کشور جهان از نظر فساد اداری محسوب می‏شود. سال ها زمان لازم بود تا هوگو چاوز ونزوئلا را به وضعیت فعلی بکشاند و اکنون مادورو می‏خواهد با سیاست هایی مشابه، شرایط به دوچندان بدتر کند."

در انتها فرید زکریا نتیجه گیری می کند که ونزوئلا به سرعت به سوی ویرانی کامل پیش می‏رود. جهان مشاهده کرد که چاوز چگونه چنین وضعیتی را پدید آورد و امیدها برای بهبود وضعیت پس از مرگ او نیز رنگ باخته اند. حقیقت تلخ این است که ونزوئلا مشغول تلف کردن عظیم ترین ذخایر نفتی جهان است. این کشور می‏توانست به اندازه عربستان سعودی یا قطر ثروتمند باشد، می‏توانست از مکزیک و برزیل پیشی بگیرد اما به جای این ها، اکنون در حال شبیه شدن به کره شمالی است، آن هم به خاطر دنبال کردن ویران کننده ترین سیاست های اقتصادی در جهان.