ورود سالانه ۱۵هزار دکتر به صف بیکاران

معضل بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه ها مدتی است که به عنوان معضل اصلی کشور مطرح است. جوانانی که ویژگی مشترک همه آنها داشتن تحصیلات دانشگاهی است، همه آنها در رده های مختلف کاردانی تا دکترا هستند و همگی نسبت به یافتن شغل طرز فکری شبیه هم دارند.

تا دهه ۶۰ و ۷۰ تقریباً مشکل خاصی با عنوان اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور وجود نداشت و حتی افراد دیپلمه نیز می توانستند به آسانی در مشاغل مختلف وارد شده و فعالیت کنند، اما امروز شرایط کاملاً تغییر یافته و افراد با مدارک کارشناسی تا دکترا نیز با چالش های فراوانی برای ورود به بازار کار مواجه اند.

کارشناسان عامل اصلی بیکاری در جامعه فارغ التحصیلان را در چند زمینه بازگو می کنند. جهش یکباره میزان تولدها در دهه ۶۰ و رسیدن آنها به سن کار در دهه های ۸۰ و ۹۰، رشد نامناسب و ضعیف بنگاه های شغل ساز، ورشکستگی، تعدیل نیرو، در برخی موارد ورود تکنولوژی های نوین در کار، افزایش چشمگیر تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی و تغییر ذائقه آنها نسبت به کار؛ می تواند در ایجاد شرایط فعلی بازار کار ایران تاثیر مستقیم داشته باشند.

برخی دیگر علت اصلی بیکاری فارغ التحصیلان را نداشتن مهارت می دانند. دانش آموختگانی که سال های زیاد را پشت میزهای دانشگاه سپری کرده اند اکنون چیزی برای عرضه در بازار کار ندارند. اما با وجود نداشتن مهارت لازم ذائقه آنها برای کار، یافتن شغلی اداری و پشت میز نشینی هست.

* بستر مناسب برای اشتغال فارغ التحصیلان دکتری نداریم

شاهد کلام ما اظهارات، مجتبی شریعتی نیاسر ،معاون آموزشی وزارت علوم است که می گوید: متاسفانه آمار می گوید وضعیت اشتغال ما متناسب با فارغ التحصیلان نیست. به طور طبیعی دانش آموختگان دکتری شغل خود را در دانشگاه می بینند در حالی که در بهترین حالت میان ۵ تا ۶ هزار نفر از ۲۰ هزار نفر شرکت کننده دارای مدرک دکتری، جذب دانشگاه می شوند و این موضوع به این معنا است که سالانه ۱۵ هزار فارغ التحصیل دکتری را تحویل جامعه می دهیم در شرایطی که جای مناسبی برای اشتغال آنها نداریم.

آمارهای ارائه شده از معاون آموزشی وزارت علوم به این معنی است که سالانه ۱۵ هزار دکتر بیکار به صف بیکاران فارغ التحصیل افزوده می شود.

اما جالب اینجاست که بحران بیکاری در حال حاضر گریبان گیر فارغ التحصیلان دانشگاهی است و متأسفانه دولت موفق به ایجاد رونقی در این زمینه نشده است. در حالی بازار کار فارغ التحصیل دانشگاهی گره کور خورده است که بازار مشاغل ساده بحرانی ندارد و در بسیاری از موارد رونق هم دارد. معضل بیکاری در حال حاضر متعلق به جمعیت میلیونی فارغ التحصیلان بیکار است.

برخی فارغ التحصیلان دانشگاهی نیز برای جلوگیری از زیان بیشتر به کسب و کارهایی غیر از تحصیلات خود دست زده اند و با وجود اینکه سال ها عمر و هزینه خود را صرف تحصیلات دانشگاهی کرده اند، امروز به دلیل نبود زمینه اشتغال در رشته های تخصصی، وارد مشاغل و حرفه های دیگری شده اند.

اکنون این سوال مطرح است اگر نظام آموزشی کشور این قابلیت و رسالت را داشت که از ابتدا استعداد و توانمندی های افراد را شناسایی و آنها را به سمت همان مشاغل هدایت کند، امروز با جوانانی مواجه می شدیم که با درجه تحصیلی کارشناسی تا دکترا مجبور شوند برای فرار از بیکاری به مشاغلی فرسنگ ها دورتر از تحصیلاتشان رو بیاورند؟

آیا کسی نمی تواند این مسئولیت را بر عهده بگیرد که به دانشگاه ها برنامه جذب سالیانه دانشجو بر اساس نیازهای روز بازار کار ارائه و از آنها در پایان هر سال تعدادی فارغ التحصیل تحویل بگیرد ؟ تا چه زمانی دانشگاه ها باید در رشته های مختلف دانشجو جذب کنند و مدرک بدهند، در حالی که سال هاست برای بسیاری از رشته ها در بازار کار جایی وجود ندارد، چه کسی پاسخگو است؟