الگوی تغذیه‌ای ایرانی‌ها سالم نیست

بر اساس گزارش «تجارب برتر بهبود تغذیه جامعه در جهان و ایران»، یکی از برنامه‌های بهبود تغذیه جامعه در ایران، تعریف سبد غذایی مطلوب برای تمام گروه‌های سنی جامعه است. این سبد در حال حاضر برای همه گروه‌های سنی شامل کودکان یک تا دو سال، کودکان سه تا شش سال، افراد سه تا ۱۸ سال، گروه سنی ۱۸ تا ۶۰ سال و گروه سنی ۶۰ سال به بالا به صورت جداگانه تعریف شده‌ است. سبد غذایی جداگانه‌ای نیز برای گروه مادران باردار تنظیم شده است. براساس این سبدغذایی، هر فرد ایرانی باید روزانه ۳۲۰ گرم نان، ۱۰۰ گرم برنج، ۲۰ گرم ماکارونی، ۲۶ گرم حبوبات، ۷۰ گرم سیب زمینی، ۲۸۰ گرم سبزی، ۲۶۰ گرم میوه، ۴۸ گرم گوشت قرمز، ۵۰ گرم گوشت سفید، ۲۴ گرم تخم مرغ، بین ۲۲۵ تا ۲۴۰ گرم شیر یا لبنیات، ۳۵ تا ۴۰ گرم روغن و ۴۰ تا ۵۰ گرم قند و شکر مصرف کند.

سبدغذایی مطلوب ایرانیان حاوی میزان کالری و ریزمغذی‌های لازم وضروری برای هریک از گروه‌های سنی است که باید به صورت روزانه مصرف شود. وزارت بهداشت تعریف سبدغذایی مطلوب را مطابق قانون انجام می‌دهد و در صورتی که این سبد غذایی را تصویب کند، حتما دستگاه‌های مسئول برنامه‌هایی برای تامین حداقل نیازهای افراد آسیب پذیر خواهند داشت. در حال حاضر مهم‌ترین موضوعی که در الگوی مصرف مواد غذایی ایرانیان وجود دارد و بیشترین تفاوت را با الگوی موادغذایی مطلوب نشان می‌دهد، میزان بالای مصرف نان و غلات است، اما میزان مصرف گروه میوه‌ها و سبزی‌ها باید در کشور افزایش یابد.

براساس مطالعه آگاهی و عملکرد تغذیه‌ای کشور، ۸۲ درصد مردم روزانه از قند و شکر استفاده می‌کنند. ۱۵ درصد مردم نیز از نوشابه‌های گازدار و آبمیوده‌های صنعتی که دارای قند افزوده هستند استفاده می‌کنند. ۲۱ درصد مردم به عنوان میان وعده از کیک و بیسکوییت استفاده می‌کنند. ۱۰ درصد مردم نیز روزانه شکلات و شیرینی می‌خورند. شیوع دیابت در ایران حدود ۱۰ درصد گزارش شده است. ۴۹ درصد زنان و ۳۹ درصد مردان ۱۵ تا ۶۴ ساله در کشور نیز دچار اضافه وزن و چاقی هستند. مصرف روزانه شکر در ایران نیز روزانه ۶۶ گرم گزارش شده است. در حالی که بر اساس سبد مطلوب غذایی مصرف روزانه قند و شکر حداکثر ۴۰ گرم توصیه شده است.

کاهش میزان قند در صنایع غذایی از طریق بازنگری استاندارد میزان قند در محصولات غذایی، کاهش هزینه نوشیدنی‌های سالم از طریق جایگزین‌های شکر در نوشابه‌ها، نوشتن میزان قند و کالری در برچسب محصولات غذایی و ممنوعیت تبلیغات نوشابه‌ها، ‌ آبمیوه‌های دارای قند و سایر محصولاتی که دارای قند افزوده هستند، حذف نوشابه‌ها و مواد غذایی شیرین در بوفه‌های مدارس و محدود کردن استفاده از شیرین‌ کننده‌های مصنوعی و جایگزین‌های شکر در محصولات، جزو راهکارهایی هستند که وزارت بهداشت برای کنترل مصرف قند در کشور انجام داده است.

براساس برآوردهای انجام شده میزان مصرف نمک در کشور ما دو برابر بیشتر از میزان توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت است. این سازمان توصیه کرده است که روزانه کمتر از پنج گرم نمک در روز مصرف شود. بسته آموزشی و حمایت‌خواهی کاهش مصرف نمک در سطح ملی، طراحی مداخلات موثر کاهش مصرف نمک در مناطق تحت پوشش و تعیین میزان دریافت و الگوی مصرف نمک در جامعه بخشی از اقداماتی است که برای کاهش مصرف این ماده در کشور انجام شده است.

مطالعه‌ای که در این زمینه انجام شده نشان می‌دهد میزان مصرف روزانه میوه و سبزیجات در میان سالمندان تهرانی پایین بوده و میزان متوسط مصرف روزانه سبزیجات برای تمام نمونه‌ها ۱.۷۶ نوبت بوده است. ایران در تولید ۱۵ محصول اصلی باغی دنیا مقام نخست تا دهم را دارد و بیش از چهار درصد از میوه و مرکبات جهان را تولید می‌کند، اما مصرف آن در کشورمان کمتر از میزان استانداردهای جهانی است. این درحالی است که روزانه هر فرد باید حداقل ۴۰۰ گرم میوه و سبزیجات مصرف کند، اما سرانه مصرف این محصولات در کشور ۱۰۰ گرم است.