زمستان آمد؛ واکسن آنفلوآنزا نیامد

با آغاز سرما در فصل پاییز و آمدن زمستان حتما بازار بیماران سرما خورده و تب آنفلوآنزا داغ‌تر می شود با این حال عضو انجمن داروسازان ایران و مدیر داروخانه‌ای در تبریز درباره وضعیت واکسن‌ها و به طور خاص واکسن‌های آنفلوآنزا می‌گوید که وقت تزریق این واکسن گذشته است.با اینکه تلاش وزیر بهداشت نتیجه داد و ارز دارو آزاد شد اما بر اساس اعلام سازمان گمرک کشور در نیمه نخست سال 1390 واردات محصولات دارویی به ارزش 730 میلیون دلار به ثبت رسیده بود. این در حالی است که در نیمه نخست سال 1391 این رقم به حدود 114 میلیون دلار کاهش پیدا کرد. در حال حاضر حدود 70 کارخانه داروسازی در ایران فعالیت می‌کنند و نزدیک به 96 درصد داروی مصرفی بیماران ایرانی از سوی همین کارخانه‌های داخلی تولید می‌شود. این کارخانه‌ها برای واردات مواد اولیه و بسته‌بندی دارو 250 میلیون دلار، ارز هزینه می‌کنند. 4درصد داروهایی که در کشور تولید می‌شوند، داروهای وارداتی هستند. هزینه ارزی مورد نیاز این 4درصد، 450 میلیون دلار است.

بحران دارو از کجا آغاز شد

بحران دارو، داستان امروز و دیروز نیست، بحرانی است که تقریبا با آغاز دهه 90 شروع شد. در سال 1390 بازار دارو موج صعودی افزایش قیمت را تجربه کرد. با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، برخی از اقلام انگشت‌شمار دارویی از چتر حمایت دولت بیرون ریخته شدند و دیگر یارانه‌ای به این داروها تعلق نگرفت. همین موضوع سبب افزایش حدود 3 برابری قیمت این داروها شد. عموم این داروها، داروهای "مسکن" پر مصرف و ارزان قیمتی بودند که تولید آن‌ها به وفور در کشور انجام می‌شد، البته در این میان برخی داروهای خاص مانند داروهای تالاسمی، با این توجیه که قیمت اندکی دارند، بدون یارانه و حمایت دولتی، قیمت‌گذاری شدند. اندکی نگذشته بود که دولت در همان سال، پرداخت حق فنی داروخانه‌داران را هم بر دوش بیماران انداخت با این خیال که بخشی از مصائب داروخانه داران کاسته شود. کمی بعد در نیمه آذر ماه 1390، دکتر احمد شیبانی رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که چون صنایع دارویی کشور با مشکلات اقتصادی مواجه شده‌اند، از این پس هزینه بازاریابی و تحقیق و توسعه بر قیمت داروهای جدید لحاظ می‌شود و از افزایش نسبی قیمت داروها خبر داد. او به مصرف‌کنندگان اطمینان خاطر داد که این افزایش قیمت بیشتر از 2درصد نخواهد بود.

90 درصد مواد اولیه وارداتی است

بنابر اعلام صنایع دارویی کشور، بیشتر از 90 درصد مواد اولیه داروهای ساخت ایران، وارداتی است. دکتر بابک مصباحی، مشاور عالی هیات مدیره انجمن داروسازان، پیش از خبر ساز شدن وضعیت دارو در کشور به وزارت بهداشت پیشنهاد داد تا برای رسیدگی به وضعیت دارو «کمیته بحران» تشکیل دهند. کمیته‌ای که با جدیت مسائل انتقال پول و دریافت ارز را پیگیری کند. صنایع دارویی کشور پیش از افزایش صعودی نرخ ارز حدود پنج ماه پیاپی -از دی ماه 1390 تا اردیبهشت 1391- برای دریافت ارز مرجع با بانک‌های عامل دست‌و‌پنجه نرم کردند. در این میان وزیر بهداشت هم دائم نسبت به این مسئله هشدار می داد. تلاش سندیکاهای دارویی و تذکرهای مستقیم وزیر بهداشت هم بی‌نتیجه بود تا روال دریافت ارز در خرداد ماه تا حدودی به وضعیت پیشین بازگشت. برای دریافت «دلاری» که این روزها برای تمام تولیدکنندگان داخلی نیازمند مواد اولیه خارجی گردن درازی می‌کند و دست حدود 70 کارخانه تولید دارو در کشور را خالی گذاشته است. این در حالی است که اگرچه مبنای رسمی ارز تعلق گرفته به واردکنندگان مواد اولیه دارویی، «دلار» است اما واردات عموما به «یورو» وابسته است. بیشتر مواد اولیه دارویی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا تامین می شود. وارد کنندگان دارو که به گفته وزارت بهداشت تنها سهم 3 تا 4 درصدی از بازار دارویی کشور را در دست دارند، از مشکلات و ناهماهنگی‌های داخلی برای تامین داروها، رنج می برند. با یک نگاه ساده‌انگارانه می‌توان گفت که غیبت واردکنندگان دارو در بازار دارویی کشور، مشکل خاصی پدید نمی‌آورد چرا که 96 درصد داروهای مورد نیاز در کشور تامین می‌شوند و قرار است با رونمایی از داروهای نوترکیب به خودکفایی در تولید دارو برسیم. توجیهی که تا همین یک‌ ماه پیش از تریبون‌های مختلف شنیده می‌شد. اما همین چند درصد، داروهایی هستند که ارزششان به بهای جان بیماران خاص است، بیماران مبتلا به ام اس، بیماران هموفیلی و برخی سرطان‌ها که حال و روز این روزهایشان گفتن ندارد.

آیا دارو جیره‌بندی می‌شود؟

دکتر علی مدرسی، عضو هیات مدیره انجمن داروسازان است. او یکی از داروخانه‌دارانی است که این روزها باید چشم در چشم بیماران نیازمند دارو باشد. او مشکل وارد کنندگان مواد اولیه، واردکنندگان داروهای ساخته شده و داروسازان را در یک کلمه خلاصه می‌کند: «ارز. اگر مشکل ارز حل شود، مانعی برای واردات نداریم. ما اگر ماده اولیه نداشته باشیم، چطور می‌خواهیم دارو تولید کنیم؟ اگر ارز نداشته باشیم چطور ماده ساخته شده وارد کشور کنیم؟ در ماه‌های امسال برای واردات دارو، ارز قابل توجهی جذب نکردیم و این مشکل هنوز ادامه دارد. تهیه ارز دارو به هیچ وجه کار آسانی نیست. بعد هم اگر ارزی دریافت شود، مقادیر اندکی است که جوابگوی نیازها نیست.» او معتقد است که با اطلاعاتی که از شرکت‌های پخش دارو و تولید کننده‌ها رسیده‌است، اگر همین روال ادامه پیدا کند بحران دارو در راه است: «ما قطعا در آینده نزدیک مشکل خواهیم داشت. شک نکنید. علاوه بر این مواردی هم پیش آمده که برای ترخیص برخی داروها در گمرک با مشکل مواجه شده‌ایم. من اطلاعات دقیق و موردی از این موضوع دارم.» هنگامی که از او درباره عرضه محتاطانه برخی داروها، از سوی داروخانه‌ها می‌پرسم، می‌گوید:

« وقتی که مدت‌های متوالی یک دارو تولید یا وارد نشود، مسلم است که داروخانه‌ها جنبه احتیاط را درباره بعضی از داروها رعایت می کنند. البته بیشتر درباره داروهایی که به نظر مسئول داروخانه، به نظر می‌رسد مصرف زیاد از حد آن برای بیمار ضروری نیست و ممکن است بیمار با مقادیر کمتری درمان شود. البته استثنا هم داریم. بیماران قلبی و بیماران اعصاب باید مدام دارو مصرف کنند. اما در شرایط فعلی آیا صلاح است که یک بیمار همه داروهای یک داروخانه را در اختیار بگیرد و بیماران دیگر بی‌بهره بمانند؟ ناچاریم تعادلی بین نسخه‌ها ایجاد کنیم. اگر قرار باشد این وضعیت ادامه پیدا کند و داروها به تدریج به داروخانه‌ها برسد ما هم موظفیم که دارو را به طور نسبی به صورت عادلانه در اختیار بیمار بگذاریم تا یک بیمار، داروی یک‌سال خود را ذخیره نکند و بیمار دیگری با نداشتن دارو، لطمه بخورد.» با خودم فکر می‌کنم که آیا این نوعی هشدار غیر مستقیم برای آغاز نوعی از جیره بندی دارو است.

واکسن آنفلوآنزا و آمپول پنی‌سیلین هم نداریم

با آغاز سرما در فصل پاییز و آمدن زمستان حتما بازار بیماران سرما خورده و تب آنفلوآنزا داغ است. با این حال دکتر محمد باقر ضیاء عضو انجمن داروسازان ایران و مدیر داروخانه‌ای در تبریز درباره وضعیت واکسن‌ها و به طور خاص واکسن‌های آنفلوآنزا می‌گوید که وقت تزریق این واکسن گذشته است: «این واکسن‌ها باید در شهریور و نهایتا مهرماه به دست ما می‌رسید و توزیع می‌شد. حداقل در آذربایجان شرقی[و مناطق سردسیر کشور ]، دوره تزریق این واکسن‌ها سپری شده است اما واکسن آنفلوآنزا وضعیت مطلوبی نداشت.» اعتبار مورد نیاز برای خریداری واکسن آنفلوآنزا، امسال در حالی تامین نشد که استفاده از این واکسن‌ها برای افراد سالخورده، بیماران مبتلا به نقص سیستم ایمنی بدن، جانبازان و افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی حیاتی است. دکتر ضیاء درباره کمبود برخی داروهای عمومی فصل سرد و بیماران خاص هم خبرهای تازه‌ای دارد: «درباره داروهای عمومی اگر مدیریت منطقی انجام شود و پیش‌بینی‌ها در نظر گرفته شود، مشکل پیش آمده مقطعی و قابل حل است؛ نقش این پیش‌بینی‌ها برای داروهای بیماران خاص و داروهای شیمی‌درمانی بیماران سرطانی حیاتی است. البته کمبود داروهای عمومی‌تر مثل آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی و پنی‌سیلین هم کم‌کم دارد مشخص می‌شود.»

منبع:قانون آنلاین