ترامپ بلندپروازیهای منطقه‌ای عربستان را محدود می‌کند

شاید در ابتدا، قرار گرفتن «دونالد ترامپ» به عنوان سرمایه دار و تاجری که هیچ گونه تجربه تصدی پست های دولتی را در کارنامه خود نداشت در برابر سیاستمدار کارکشته ای مانند «هیلاری کلینتون» تنها به یک شوخی شبیه بود که برای گرم کردن فضای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ به عنوان گزینه ای مهیج مطرح می شد. اما، پیروزی نامزد جمهوریخواه در این رقابت حساس با کشیدن خط بطلان بر نتایج بسیاری از نظرسنجی ها، گروه وسیعی از کارشناسان و تحلیلگران مسائل سیاسی آمریکا را در بهت و حیرت فرو برد.
اکنون، ترامپ جمهوریخواه که از لزوم ایجاد تغییر در ساختارهای موجود و توجه مجدد به خواست و نیاز اکثریت جامعه سخن می گوید، سکان دار کاخ سفید است؛ حال آنکه به دلیل عدم شفافیت و تناقض گویی های وی در عرصه سیاست خارجی، همچنان اغلب کشورها حتی متحدین کلیدی آمریکا، در بلاتکلیفی به سر می برند و سنگینی سایه ابهام را بر آینده رابطه خود با واشنگتن حس می کنند.
برای آشنایی بیشتر با رویکرد احتمالی رئیس جمهوری تازه کار آمریکا به ویژه در مواجهه با مسائل خاورمیانه و تعامل با بازیگران منطقه ای، خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «شیرین هانتر»، استاد دانشگاه «جورج تاون» آمریکا داشته است که در ادامه می آید.
* سیاست خارجی ترامپ به ویژه در خصوص خاورمیانه و سوریه چگونه خواهد بود؟
هنوز خیلی زود است که سیاست خارجی ایالات متحده را تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ، پیش بینی کنیم. به عنوان یک قانون کلی، روسای جمهور به زودی در می‌یابند که نمی توان گذشته و تلخی هایش را فراموش کرد و تمامی سیاست های قبلی را کنار گذاشت چراکه اتخاذ چنین شیوه ای هزینه های سنگینی را در پی خواهد داشت.
دونالد ترامپ نیز احتمالا در می‌یابد که کنار گذاشتن همه سیاست های پیشین آمریکا و تعهداتش مثل آنهایی که در قبال ناتو و متحدانی نظیر ژاپن دارد، کار ساده ای نخواهد بود. از برخی جهات این موضوع در قبال منطقه خاورمیانه نیز صدق می کند به ویژه وقتی پای اسرائیل در میان باشد. در خصوص سایر مسائل مربوط به خاورمیانه نیز، میل غریزی ترامپ به سمت کاهش مخاطره حضور نظامی آمریکا به ویژه وقتی به درخواست دولت های منطقه انجام گرفته باشد، پیش می رود. بنابراین، ترامپ تمایل کمتری به حمایت از بلندپروازی های عربستان در سطح منطقه خواهد داشت، اما این کشور را به حال خود هم رها نمی کند.
در رابطه با ایران باید بگویم که سیاست خارجی ترامپ بیشتر در گرو این است که چه کسی را به عنوان وزیر امور خارجه دولت خود انتخاب می کند. برخی از نام هایی که تا به اینجا مطرح شده است، نظیر سناتور «باب کروکر» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا، «نیوت گینگریچ» رئیس‌ سابق مجلس نمایندگان آمریکا و «جان بولتون» نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل، همگی مواضع بسیار ضد ایرانی دارند. به عنوان مثال، جان بولتون از اقدام نظامی علیه ایران حمایت کرد و مخالف «برجام» بود. وی همچین یکی از حامیان پر و پا قرص اسرائیل است. علاوه بر این، ترامپ دغدغه مبارزه با افراط گرایی را نیز دارد.
ترامپ از مذکره با ایران هم استقبال می کند به ویژه اگر نفع تجاری و اقتصادی آمریکا را در کنار آمدن با ایران ببیند.
*روابط ترامپ با عربستان چگونه خواهد بود؟ آیا ترامپ به برجام پایبند خواهد بود؟
من پیش بینی نمی کنم که شاهد تغییرات جدی در سیاست آمریکا نسبت به عربستان سعودی باشیم. هرچند، همانگونه که پیشتر اشاره کردم، ترامپ به دیدگاه های توسعه طلبانه عربستان سعودی در سطح منطقه تمایلی ندارد. چنانچه ترامپ رابطه با روسیه را بهبود ببخشد و با این کشور برای حل بحران سوریه همکاری کند، این موضوع می تواند به تضعیف موقعیت عربستان در خاورمیانه منجر شود. هرچند، این مسئله دایره نفوذ ایران در منطقه را نیز رو به تحلیل می برد. به طور کلی، همکاری آمریکا-روسیه در خاورمیانه به کاهش تاثیر بازیگران منطقه ای از جمله ایران منجر خواهد شد.
*ترامپ اعلام کرده بود که برجام را پاره خواهد کرد. بعدا اعلام کرده بود باید مذاکره مجددی با ایران در خصوص برجام داشت. با توجه به اظهارات وی آیا وی پایبند به برجام خواهد بود؟ آیا وی در لغو تحریمهای علیه ایران سختگیری های بیشتری خواهد داشت؟
رفتار ترامپ در قبال برجام به جهت گیری رابطه آمریکا و ایران بستگی خواهد داشت. وی گفته که حاضر به صحبت با هرکسی است که خواهان صحبت کردن با آمریکا باشد. اما بر اساس اظهارات وی تسامح کمتری در قبال برخی رفتارهای ایران نشان خواهد داد. این رویکرد در قبال تحریم ها هم صدق می کند. هرچند، تصمیم گیری در باره برخی از تحریم ها از قبیل آنهایی که تحت قانون تحریم های ایران-لیبی (ISLA) اعمال شده است، به کنگره بستگی دارد.
*در مجموع سیاست خارجی ترامپ را در خصوص ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
اصلی ترین مشکلاتی که بر رابطه واشنگتن-تهران سایه انداخته و مربوط به مواضع و شعارهای ضد آمریکایی ایران و همچنین خصومت بخش قابل توجهی از قشر سیاسی آمریکا از جمله جمهوریخواهان نسبت به این کشور است، به قوت خود باقی خواهد ماند. بنابراین، رابطه آمریکا-ایران در دوره ریاست جمهوری ترامپ بهبود نخواهد یافت. در این میان، دولت ترامپ نیز در مقایسه با اوباما، بردباری کمتری نسبت به برخی فعالیت های ایران خواهد داشت. در مجموع، مشکلات موجود در روابط آمریکا-ایران ساختاری هستند و با تغییر دولت آمریکا تغییری در آنها ایجاد نمی شود.