ایران به دنبال احیای امپراتوری نیست

، موضوع ایرانشناسی در غرب، دستکم طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همواره یکی از مسائل مورد مناقشه میان محافل علمی در ایران و غرب بوده است.

«مایکل آکسورثی»، نویسنده بریتانیایی و رئیس اسبق میز ایران در دفتر امور خارجه و کشورهای مستقل مشترک المنافع بریتانیا بین سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰، در کتاب جدید خود با نام «ایران، آنچه همگان باید بدانند»، سعی کرده تا با اشاره به تاریخ ایران از دوران امپراطوری تا پس از انقلاب اسلامی، شمایی کلی از سیر تحولات سیاسی این کشور را معرفی کرده و اهمیت ایران را برای دیگران توضیح دهد.

در ادامه گفتگویی با این استاد برجسته تاریخ ایران داشته ایم که متن کامل آن در زیر آمده است:

*نسبت دادن برخی ویژگی و پیش داوری های خاص به ملت ها همواره به عنوان مانعی بر سر راه مطالعه صحیح تاریخ و فرهنگ آنها به حساب می آیند. چراکه بیشتر تحلیل ها بر اساس این پیش داوری ها انجام شده و در حقیقت بستر مطالعات تاریخی را تشکیل می دهند. به عنوان مثال، بسیاری از تحلیلگران و مقامات غربی و بعضا غیر غربی معتقدند ایرانیان روحیه امپراتوری داشته و به دنبال احیای امپراطوری باستانی خود هستند. آیا شما در تالیف کتاب خود از چنین رویکردی استفاده کرده اید؟

باید توجه داشت که استفاده از طبقه بندی «ملت» به طور اساسی مشکل زا است. اما به نظر من به لحاظ تاریخی موقعیت ایران به عنوان یک ملت بسیار مشخص تر از بسیاری کشورهاست. شخصا، من این روحیه را در ایران نمی بینم که به دنبال احیای امپراتوری گذشته خود باشد و فکر می کنم این موضوع در دیدگاه من که در کتابم آمده کاملا مشخص است. من هویت ایران را در قیاس با اروپای ویرانگر قرن ۱۹، و بر اساس موضوع فرهنگ، زبان و تاثیرگذاری این کشور به خصوص در مورد خون و سرزمین در هیبت یک ملت مورد بررسی قرار داده ام.

*تأثیرگذارترین مولفه سیاست خارجی ایران در منطقه را چه می دانید؟

قضاوت در مورد سیاست خارجی ایران واقعا کار من نیست. اما مایلم بگویم عقیده من این است که عمل کردن ایران به برجام و نتیجه موفقیت آمیز آن تاثیرات بسیار مطلوب تری بر منافع این کشور گذاشته است.

*برخی معتقدند که شناخت غرب از ایران، از کانال اطلاعات داده شده از سوی کشورهای عربی و یا اسرائیل صورت گرفته است. آیا شما چنین فرضیه ای را می پذیرید؟ رسانه های غربی تا چه حد بر انتقال اطلاعات درست از ایران به شهروندان خود نقش دارند؟

متاسفانه من این مطلب را می پذیرم که بسیاری از مردم در انگلیس، آمریکا و در کل جهان غرب، به جای اینکه خودشان با نگاهی منصفانه به آنچه در خاورمیانه می گذرد نگاه کنند، گوش به اطلاعات نادرست و گمراه کننده ای که در مورد ایران و تحرکات این کشور انجام می شود می دهند. این موضوع که بسیاری از تفکرات بشری ناشی از جهل، قدرت پول و آنچه گاها از آن به عنوان «تفکر جمعی» یاد می شود است، چندان هم ناشی از توهم نیست.

*مساله برجام و میزان موفقیت آن را چگونه ارزیابی می کنید؟

در این کتاب و کتاب های قبلی، من سعی کرده ام تا توازنی منطقی برای مخاطب انگلیسی زبان ایجاد کنم. اما هنوز افرادی هستند که به دنبال بهانه دادن به دست آن دسته از کسانی هستند که با استفاده از صدور بیانیه های محرک و آتش افروز، به دنبال ارائه تصویری بد از ایران هستند. من امیدوارم که برجام در نهایت باعث تجدید نظر در این افراد شود. اما به نظر می رسد این فرآیند کمی طول بکشد.