افزایش نقش پنهان اسرائیل در منطقه

«امیرهوشنگ میرکوشش» تحلیلگر مسائل آمریکا در تشریح میزان موفقیت طرح آتش‌بس در مناطق جنوب غربی سوریه در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: آمریکا و روسیه به دنبال توافق کلی‌تر در نظام بین‌الملل هستند و سوریه تنها بخشی از این توافق به حساب می‌آید. بحران اوکراین، کنترل تسلیحات، ناتو و حفظ ساختار و قواعد نظام بین‌الملل از مباحثی است که دو کشور در آن به صورت مستقیم حضور دارند. از این جهت باید دانست که سوریه به عنوان یک موضوع مشترک میان دو کشور، می‌تواند آغازی برای نزدیک شدن آمریکا و روسیه و در فاز بعد ترامپ و پوتین به یکدیگر باشد.

وی ادامه داد: در دوران اوباما شاهد خلق چنین وضعیتی نبودیم اما توافقی که در حاشیه اجلاس گروه بیست میان روسیه و آمریکا و اختصاصاً در بحث آتش‌بس در مناطق جنوب غرب سوریه صورت گرفت، اولین رویارویی مسکو و واشنگتن به حساب می‌آید که براساس داده‌ها و تحلیل‌ها یک موفقیت نسبی به حساب می‌آید. در اینجا باید به این نکته توجه شود که اولویت اول ایالت متحده روسیه نخواهد بود؛ بلکه چین و ایران در فهرست اولویت‌های ایالات متحده قرار گرفته‌اند. اما این بدان معنا نیست که روسیه از دایره رصد و نگاه آمریکا به صورت کامل حذف شود، بلکه مدل برخورد تفاوت پیدا خواهد کرد.

اگر توافق آتش‌بس اخیر میان واشنگتن و مسکو به نتیجه برسد و تمرکز دو طرف روی جبهه النصره و داعش صورت بگیرد، نشان می‌دهد که روسیه و آمریکا به دستاورد‌ها و منافعی که در پرونده سوریه کسب کرده‌اند قانع و راضی هستند و تنها بر حفظ آن تاکید دارند. به صورتی که که آمریکا رقه را در اختیار دارد روسیه هم لاذقیه را؛ البته ترکیه هم در این بین منافع خود را به نوعی تامین می‌کند. لذا در نگاه کلی می‌بینیم که منافع بازیگران اصلی در این پرونده حفظ شده و تنها برای تثبیت آن تلاش می‌کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به پیام‌های این توافق برای ایران عنوان کرد: با توجه به وضعیت میدانی و سیاسی در پرونده سوریه باید بگوییم که سه محور به عنوان راه‌حل این پرونده در نظر آمریکایی‌ها برجسته شده است؛ نخست تجزیه سوریه، دوم استفاده از الگوی لبنان برای این کشور و سوم فدرالی شدن سوریه. اما در خصوص این توافق باید دانست که اجرایی شدن آن، پیامی غیر‌مستقیم به ایران است. به گونه‌ای که اگر خروجی این توافق به صورت عملی و صحیح مورد اجرا قرار بگیرد و به صحنه‌های دیگر سوریه سرایت داده شود؛ می‌تواند فشار جدی علیه ایران به وجود بیاورد که اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و همه جانبه‌گرایی باید در دستور کار قرار بگیرد. از این جهت ما نباید تنها با برنامه روسیه جلو برویم و باید با کشورهایی که در سوریه دارای منافع هستند مذاکره کنیم، چراکه مجموع وقایعی که در عربستان، خلیج‌فارس، عراق و سوریه به وقوع پیوسته‌اند این معنا و مفهوم را مخابره می‌کند که وضعیت منطقه همانند گذشته نخواهد بود.

وی در پاسخ به این پرسش که در توافق آتش‌بس میان روسیه و آمریکا منافع اسرائیل تا چه حد تامین خواهد شد؛ بیان کرد: در زمان جنگ سرد سه راهبرد اصلی از سوی ایالات متحده پیگیری می‌شد: نخست تامین امنیت اسرائیل، دوم تامین امنیت ترانزیت نفت و انرژی و سوم طراحی معادلات و سناریوهای مختلف برای رویارویی با اتحاد جماهیر شوروی. در حالت فعلی که شوروی وجود خارجی ندارد، دو محور اصلی یعنی تامین امنیت اسرائیل و تامین امنیت ترانزیت نفت و انرژی همچنان توسط روسای‌جمهوری مختلف ایالات متحده پیگری شده و هیچ تغییری در آن صورت نداده است. لذا باید بگوییم که توافق روسیه و آمریکا بر سر آتش‌بس نواحی جنوب غربی سوریه به نوعی امنیت اسرائیل را به ارمغان خواهد آورد؛ مضاف بر اینکه اسرائیل در تمامی درگیری‌های منطقه به صورت پنهان حضور دارد.

میرکوشش در پایان خاطرنشان کرد: مسایل ژئوپلیتیک در این پرونده اهمیت بسیار زیادی برای اسرائیل دارد و تثبیت این آتش‌بس می‌تواند مسائل دیگری را در جغرافیای سوریه عملیاتی کند. چراکه بدون تردید نیروهای منطقه‌ای وارد سناریو و مناطقی نخواهد شد یک طرف آن اسرائیل قرار دارد. از سوی دیگر شرایط در کاخ‌سفید به گونه‌ای است که استراتژی ایالات متحده به صورت واضح مشخص نیست و نمی‌توان آن را پیش‌بینی کرد. لذا به نظر می‌رسد که ایران می‌تواند در حالت فعلی آغازگر و پیشنهاد دهنده طرح صلح منطقه‌ای باشد.