مقتدا صدر در امارات، آیا عراق جایگزین قطر می شود؟

حضور مقتدا صدر در دو کشور مهم شورای همکاری خلیج فارس و همزمان ورود وزیر خارجه بحرین به بغداد، درست در برهه ای که این کشورها آبستن تحولات داخلی و خارجی هستند، این سوال را مطرح کرده است که عراق در این بازی امیرنشین های حوزه خلیج فارس، کجای معادله قرار دارد و چه نقشی می تواند ایفا کند؟

بعد از گذشت دو هفته از سفر مقتدا صدر به عربستان سعودی که در هاله ای بزرگ از تبلیغات رسانه های محور سعودی قرار گرفت تا جایی که از او به عنوان 'جوان قریشی' یاد کردند، وی دیروز یکشنبه با هواپیمای اختصاصی اماراتی ها، راهی ابوظبی شد تا با محمد بن زاید ولی عهد امارت ابوظبی دیدار کند.

بیانیه ای که از این دیدار منتشر شده، بسیار مختصر است و گفته شده که دو طرف مسائل مورد اهتمام مشترک را بحث و بررسی کردند و محمد بن زاید برای عراق، آینده ای خوش و باثبات آرزو کرده است.

آنچه در سفر مقتدا صدر به امارات حائز اهمیت است اینکه این سفر مقارن با گزارش هایی از وقوع نوعی کودتا در امارات شده که محمد بن زاید فرزند سوم شیخ زاید بنیانگذار امارات متحده عربی متهم به مهندسی آن علیه برادر بزرگتر شده است.

طبق گزارش های رسانه های خلیجی و اظهارات برخی مسوولان بلند پایه امارات همانند 'بهیان بن مبارک آل نهیان' وزیر فرهنگ امارات، بالگرد نظامی اماراتی که شنبه گذشته (۱۲ اوت ۲۰۱۷) در جنوب یمن سقوط کرده، و چهار افسر و سرباز اماراتی در آن کشته شدند، حادثه ای ناشی از اشکال فنی نبوده بلکه نتیجه اصابت یک موشک به این بالگرد بوده است.

متعاقب این گزارش مشخص شد که در این بالگرد 'شیخ زاید بن حمدان بن زاید آل نهیان' فرزند دوم شیخ زاید بنیانگذار دولت امارات متحده عربی حضور داشته که از او به عنوان رقیب جدی محمد بن زاید برای کرسی قدرت در امارات یاد می شود.

جالب اینکه سفر سابق مقتدا صدر به عربستان سعودی در ۳۰ ژولای ۲۰۱۷ نیز مقارن با تحولات مهم داخلی در عربستان بود و محمد بن نایف از ولایت عهدی کنار زده شد و همزمان با حضور مقتدا صدر در امارات در روز گذشته، گزارش هایی از قصد برکناری عادل الجبیر از دستگاه دیپلماسی سعودی ها حکایت دارد و گفته می شود محمد بن سلمان، می خواهد برادرش خالد بن سلمان را جایگزین الجبیر کند.

خاطر نشان می شود که محمد بن سلمان ولی عهد عربستان سعودی و محمد بن زاید ولی عهد امارت ابوظبی، مهندسان اصلی طرح محاصره قطر و ایجاد بحران جاری در حوزه خلیج فارس به شمار می روند.

گرچه در بحرین دنباله روی رژیم آل خلیفه از سیاست های محمد بن سلمان در منطقه، محل اجماع در هیات حاکمه است ولی با اعتراضات شدید مردمی همراه است اما در امارات دنباله روی محمد بن زاید از سیاست های محمد بن سلمان، در هیات حاکمه امارات متحده عربی نیز مورد انتقاد است.

طبق گزارش رسانه های حوزه خلیج فارس، محمد بن راشد آل مکتوم حاکم قدرتمند امارت دبی حتی نسبت به دنباله روی محمد بن زاید از سیاست های محمد بن سلمان در منطقه هشدار داده است.

جدا از تحولات داخلی که سه کشور عربستان، بحرین و امارات آبستن آن هستند، در بعد خارجی نیز بحران جاری با قطر بر خلاف محاسبات محور سعودی، سمت و سویی منافی انتظارات آنها پیدا کرده است.

کویت تهدید کرده است که اگر محور سعودی به بحران جاری با قطر ادامه دهد، کویت در کنار سلطنت عمان و قطر قرار خواهد گرفت و فعالیت سازمان شورای همکاری خلیج فارس را متوقف می کند.

طبق گزارش ها، محور سعودی اکنون به دنبال جایگزینی برای قطر در شورای همکاری خلیج فارس می گردد و می خواهد به کویت اطمینان دهد که عراق می تواند این نقش را بهتر از قطر ایفا کند هرچند کویت همچنان نسبت به عراق به خاطر اشغال ۱۹۹۰ کدورت دارد.

کارشناسان معتقدند، علاوه بر این که سه کشور محور سعودی در شورای همکاری خلیج فارس در صدد تبدیل کردن عراق به اسب تروادای جنگ قدرت داخلی خود در کشورهایشان هستند، در عین حال می کوشند که از عراق مرکبی برای پیشبرد سیاست های منطقه ای خود بسازند.

وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی در صفحه شخصی خود به صراحت به این موضوع اشاره کرده است و گفته است که تحرکی که محمد بن سلمان ولی عهد عربستان سعودی با مشارکت بحرین و امارات در عادی سازی روابط با عراق آغاز کرده اند، تحرکی جمعی است.

'انور قرقاش' امروز یکشنبه افزوده است که استقبال از مقتدا صدر توسط شیخ محمد بن زاید ولی عهد امارات ابوظبی از تلاش خلیجی ها (محور سعودی) برای تحرک گروهی برای ارتباط با عراق و ایجاد پل های ارتباطی با آن حکایت دارد.

به ادعای او، دیدار مقتدا صدر و محمد بن زاید حامل پیام های مهمی است که به اعتقاد او مهمترین این پیام ها شکوفایی و ثبات در عراق است هرچند به اعتقاد قرقاش، 'چالش های بزرگی پیش رو است' اما تاکید کرده است که 'جایزه آن، بزرگتر خواهد بود.'

گرچه عراق در سطح دولتی، سیاسی و افکار عمومی موافق پیوستن به سازمان شورای همکاری خلیج فارس است اما درعین حال این نگرانی را هم دارند که عضویت آنها نیز مانند یمن باشد که به دلیل سیاست های دیگر اعضا، هرگز قادر به اجرای طرح های توسعه ای نشد و درعوض آلوده جنگ ویرانگری شد که برخی جریان های سیاسی داخلی یمن، به دلیل وابستگی هایی سیاسی خارجی، در آن سهم بسزایی داشتند.