افزایش نفوذ ایران در منطقه ارتباطی به برجام ندارد

سایت تحلیلی نشنال اینترست اخیرا مقاله ای با عنوان «برجام فرصتی برای تغییر و بهبود روابط» منتشر نموده است.نویسنده در این مقاله سعی نموده مزایای اساسی برجام را بیان کرده و معتقد است که منتقدان برجام در امریکا به افسانه پردازی در مورد این توافقنامه مهم پرداخته اند و «دونالد ترامپ» به عنوان رئیس جمهور باید از آنها اجتناب کند. ترجمه مقاله پیش روی شماست.

اخیرا «دونالد ترامپ» رئیس جمهور امریکا پایبندی ایران به برجام را مورد تایید قرار نداده و این موضوع را به کنگره محول نموده، این در حالی است که توافق هسته ای ایران (برجام) بهترین گزینه برای طرفین بوده و حاوی مزیت های اساسی است.

در پی اقدام ترامپ کنگره موظف است ظرف مدت ۶۰ روز در مورد اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران تصمیم گیری کند.این در حالی است که یکی از مخالفان اصلی برجام «سناتور باب کورکر» ماه گذشته بیانیه ای منتشر نموده و از طرفین خواست برجام را حفظ کنند.

ارزیابی های برجام بر دو افسانه متمرکز شده است: ۱. برجام باعث شده رفتار تجاوزگرانه ایران در منطقه بیشتر شود. ۲. بند «غروب آفتاب» ارزش توافق نامه را کاهش می دهد.در ارتباط با افسانه اول باید گفت که در واشنگتن این گونه استدلال می شود که برجام باعث آزادی عمل بیشتر ایران در منطقه خاورمیانه شده و بعد از اجرای آن رفتارهای تجاوزگرانه ایران در منطقه افزایش یافته است.

اما واقعیت این است که دولت اوباما قبل از آغاز مذاکرات هسته ای ایران، استراتژی بزرگ امریکا را تغییر داده و بر آسیا بیشتر از گذشته تمرکز نمود.علاوه بر این رئیس جمهور اوباما بیشتر علاقمند به اجتناب از وقوع جنگی دیگر در خاورمیانه و کاهش درگیری امریکا در این منطقه بحرانی بوده همانطور که مردم امریکا از دخالت بیش از حد امریکا در این منطقه خسته شده بودند. مذاکرات با ایران و انعقاد توافق هسته ای (برجام) در راستای این استراتژی دولت اوباما اتخاذ شد.

این در حالی است که «دونالد ترامپ» علی رغم سخنرانی های خود (عدم تمایل به ایجاد جنگی دیگر در خاورمیانه) متمایل به حضور هر چه بیشتر امریکا در منطقه خاورمیانه است.ضمنا با بررسی دقیق و موشکافانه می توان فهمید که تحولات منطقه ای اخیر در خاورمیانه و افزایش نفوذ ایران در امور منطقه به برجام هیچ ارتباطی ندارد.

در مورد افسانه دوم باید گفت که منتفدان توافق نامه از جمله اعضای کنگره استدلال می کنند که بند «غروب آفتاب» از معایب اصلی برجام بوده زیرا برخی محدودیت ها در مورد برنامه هسته ای ایران بعد از گذشت ده سال به تدریج حذف می شوند.این دسته از منتقدان بر این باور هستند که برجام به اندازه کافی عقلانی نبوده و مقررات و محدودیت های آن علیه برنامه هسته ای ایران باید دائمی باشد.

در پاسخ به منتقدان بند غروب آفتاب باید گفت که لغو محدودیت ها علیه ایران قریب الوقوع نبوده و در طی ده سال آینده امکان پذیر خواهد بود. در حال حاضر این سوال مطرح می شود که آیا توافقی که به طرفین فرصت می دهد در طی ده سال جهت ایجاد روابط بهتر و حل اختلافات تلاش کنند باید لغو شود؟

باید یادآوری کرد که برجام توافقی نیست که امنیت را برای همه در همه زمانها فراهم کند. این توافقنامه، توافق نامه حل و فصل مخاصمات و جنگ و یک توافقنامه مرزی نیست.در حقیقت برجام توافقنامه ای فنی، دقیق و مفصل است. در واقع یکی از اهداف اصلی برجام این است که به طرفین فرصت داده به یکدیگر اعتماد نموده و در مورد بهبود روابط مذاکره نمایند.

در این فرصت آنها می توانند در مورد نگرانی های جدید و قدیمی مذاکره نموده و در آینده توافقات احتمالی در زمینه ها ی گوناگون امضا کنند.اساس نظری برجام حمایت از تغییر و بهبود روابط است. با ایجاد اعتماد بین طرفین و بالا رفتن سطح اعتماد و درک متقابل گزینه های بیشتری ایجاد خواهند شد.

اما اگر بعد از گذشت دو سال از اجرای برجام، این توافقنامه بار دیگر مورد مذاکره قرار گیرد و اصطلاحات آن دوباره تعریف شود، هزینه هایی برای طرفین در پی خواهد داشت و حاکی از عدم ایجاد اعتماد بین طرفین در آینده خواهد بود.در نتیجه امکان ایجاد توافقات بیشتر در آینده و بهبود روابط بین دو کشور از بین خواهد رفت و طرفین هرگز به یکدیگر اعتماد نکرده و متقابل یکدیگر را درک نخواهند کرد.

واقعیت این است که اختلافات بین ایران و آمریکا در آینده ای نزدیک از بین نخواهد رفت و همچنان ادامه خواهد داشت، اما در بلندمدت سطح اختلافات می تواند کاهش یابد. از این رو باید گفت که مسیر همکاری و اعتماد متقابل بین امریکا و ایران بسیار سخت و طولانی خواهد بود اما طرفین چاره ای جز در پیش گرفتن این مسیر ندارند.در نهایت باید گفت که آمریکا و ایران باید مزایای برجام را مورد توجه قرار داده و دولت ترامپ به افسانه های این توافقنامه مهم بین المللی توجه نکند و پریشان خاطر نشود.