پشت پرده تغییر موضع ناگهانی بن سلمان درباره ایران

به گزارش پارسینه به نقل از شبکه تلویزیونی الجزیره عربی، برنامه «آن سوی خبر» خود را به تناقض گویی‌های محمد بن سلمان درباره ایران اختصاص داد.

این شبکه درباره این موضوع که چرا کسی که با صلح با ایران مخالفت می‌کرد هم اکنون برای صلح با ایران ابراز آمادگی می‌کند به بحث و بررسی پرداخت.

زیاد برکات گزارشگر شبکه الجزیره در ابتدای گزارش خود بخشی از سخنان محمد بن سلمان را پخش کرد که می‌گفت: می‌دانیم هدف اصلی رژیم ایران رسیدن به قبله مسلمانان است. ما منتظر نمی‌مانیم که جنگ در سعودی رخ دهد بلکه تلاش می‌کنیم جنگ در خاک ایران باشد نه سعودی.

مدت خیلی زیادی نگذشته است که محمد بن سلمان قاطعانه گفت: «منتظر نمی‌مانیم» و عده‌ای نیز که گویی منتظر چنین سخنانی بودند پیام ولیعهد سعودی را خیلی زود دریافت کردند و برای او جنگی (انیمیشنی) ساختند که وی پیروز میدان آن بود و دشمن را نابود می‌کرد و حتی مردم ایران را نشان می‌داد که نام او را فریاد می‌زدند‏، اما همه این‌ها در جهان مجازی رخ می‌داد و از طریق فناوری پیشرفته انیمیشن سازی و با زبان‌های متعددی و از جمله عبری درست شده بود.

با این حال شبیه سازی جنگی که ولیعهد سعودی در سر می‌پروراند نمی‌توانست واقعیت امر را نشان دهد، واقعیت آن بود که سعودی بار‌ها و بار‌ها هدف قرار گرفت و برخی از فرودگاه‌های آن پی در پی با موشک و پهپاد هدف قرار می‌گرفت و خطوط انتقال نفت نیز به دقت مورد اصابت واقع می‌شد و این مساله در منطقه ریاض یعنی پایتخت عربستان رخ می‌داد. عامل این حملات نیز پوشیده نبود، عاملان این حملات انصارلله بودند که محمد بن سلمان به خوبی آن‌ها را می‌شناخت.

این مساله به معنای آن بود که معادله‌ای که مرد قدرتمند عربستان مطرح کرده و گفته بود جنگ را به ایران می‌کشاند کاملاً برعکس شده و حال آتش سرانگشتان خود او را می‌سوزاند. این در حالی بود که ایران -هرچند در محاصره قرار داشت-، اما قدرتمند بود و دستکم امکان آزار رساندن به دشمنان را داشت.

با وجود چنین وضعیتی شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد و وزیر دفاع عربستان چه می‌گوید؟ در وهله نخست این گمان می‌رود که در چنین شرایطی او سخنان تنش آفرینی بر زبان می‌راند و بر دامنه تنش با ایران می‌افزاید و‌ای بسا لباس نظامی می‌پوشد و بر خطوط دفاعی و خطوط حمله نظارت می‌کند، اما وی گزینه کاهش تنش را برگزیده است.

یکی از روزنامه‌های مورد حمایت مالی عربستان با او مصاحبه‌ای انجام داده و از وی سوالی می‌پرسد و محمد بن سلمان در پاسخ می‌گوید عربستان نمی‌خواهد در منطقه جنگی رخ دهد با این حال در برخورد با هرگونه تهدیدی علیه ملت‏، حاکمیت و منافع حیاتی مان تردید نمی‌کنیم.

این به معنای آن است که ولیعهد سعودی که خود را شاهزاده قاطعیت می‌داند موضع قاطعی اتخاذ نکرده است. شاید سخن قاطع وی در این بخش از مصاحبه باشد که گفته است جامعه جهانی باید موضع قاطعی در قبال ایران اتخاذ کند.

آیا محمد بن سلمان با این اظهارات توپ را در زمین دیگران و به طور مشخص آمریکا می‌اندازد. معمولاً رویکرد ولیعهد سعودی و همپیمانان منطقه ایش همین است و آن‌ها به دنبال آن هستند که با آتش آمریکا از قدرت نظامی ایران رهایی یابند و کشور‌های منطقه و بویژه آن کشور‌هایی که در چارچوب راهبرد آمریکا خود را گنجانده اند صرفاً تصاویری در پس زمینه این درگیری باشند.‌ای بسا آن‌ها هزینه نبرد را بدهند، اما نمی‌خواهند در عرصه جنگی خونین و فاجعه بار خود را جلو بیندازند.

به گفته بسیاری این مساله نشان دهنده آن است که عربستان از درگیری نظامی ناتوان است هرچند که خود را تا بن دندان مسلح کرده است. سعودی که برخی آن را سعودی بزرگ می‌نامند در بدترین وضعیت خود قرار دارد و انصارلله که گروهی شبه نظامی و با امکانات محدود هستند وارد خاک سعودی می‌شوند و تجهیزات سنگین ارتش سعودی را به غنیمت می‌گیرند و فرودگاه‌ها و شهر‌های سعودی را هدف قرار می‌دهند و این در حالی است که ویرانگرترین سلاحی که علیه ریاض به کار رفته‏، در سفر ولیعهد سعودی به مرز‌های جنوبی عربستان و دیدار با نظامیان این کشور به کار گرفته شده است چرا که در مرز‌های جنوبی‏، نظامیان عربستانی با مبارزانی مواجه هستند که بیش از آنچه باید آن‌ها را دستکم می‌گرفتند و از آن‌ها لطمه‌ای بیش از آنچه انتظار می‌رفت خورده اند.

شاهزاده محمد بن سلمان در دیدار خود با این نظامیان هیچ راه حلی در چنته نداشت و فقط سخنانی برای بالا بردن روحیه نظامیان سعودی بیان کرد و این در حالی است که اگر تهران نیز به انصارلله افزوده شود اوضاع برای عربستان بسیار بدتر و پیچیده‌تر از آن چیزی که هست می‌شود؛ بنابراین باید پرسید اگر ریاض روزی بخواهد به تهدید‌های خود جامه عمل بپوشاند برای مقابله با ایران چه راهبردی در پیش خواهد گرفت.

هنوز مشخص نیست که برنامه‌ای برای این کار طرح ریزی شده یا نه و تنها چیزی که دیده می‌شود اظهارات رسانه‌ای است که با فناوری انیمیشن سازی از واقعیت‌های ماجرا گریزان است. این در حالی است که شکست‌های سعودی بر هم انباشته شده و به هیچ پیروزی قابل ذکری دست نیافته است.

در ادامه شبکه الجزیره با توفیق شومان تحلیلگر سیاسی لبنانی و صباح الخزاعی تحلیلگر عراقی و عمر عیاصره تحلیلگر اردنی گفتگو کرد.

عمر عیاصره در گفتگو با این شبکه درباره ایجاد تغییر بنیادین در اظهارات محمد بن سلمان و کاهش لحن تند وی در قبال ایران گفت: مصاحبه‌ای که محمد بن سلمان (با روزنامه الشرق الاوسط) انجام داده است مصاحبه‌ای بوده که مصرف داخلی داشته و برای عربستانی‌ها گفته شده است و درصدد بوده که افکار عمومی عربستانی‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. دولت عربستان تحت فشار افکار عمومی قرار دارد، زیرا انصارلله امنیت عربستان را بر هم زده اند‏ و نفتکش‌ها (در دریای عمان) هدف قرار گرفته اند و چنین مسائلی باعث شده است که محمد بن سلمان با شهروندان سعودی گفتگو کند که در سخنان وی تناقض‌های بسیاری وجود داشت.

این فرد که روزی گفته بود ما جنگ را به داخل ایران منتقل می‌کنیم امروز دیگر اینگونه سخن نمی‌گوید بلکه خود را در پشت آمریکا پنهان کرده است و هماهنگ با آمریکا صحبت می‌کند. محمد بن سلمان در تعامل با افکار عمومی سعودی با بحران مواجه است. طرح‌های متعدد محمد بن سلمان در برهه اخیر با شکست مواجه شده است.

او در مصاحبه خود از کلیات سخن گفته و وارد جزئیات نشده است. به عنوان مثال وقتی وی از نبرد با انصارلله سخن گفته است خود را به عنوان پیروز میدان نشان داده و دیگر به سراغ سوال‌های بسیاری که بی پاسخ مانده نرفته است. او از ده‌ها میلیارد دلاری که خرج تسلیحات کرده، اما باز هم موفقیتی نداشته سخن نگفته است.

وی درباره علت کاسته شدن از تندی لحن محمد بن سلمان در قبال ایران گفت: این مساله به خاطر این است که سعودی‌ها همچون گذشته روی آمریکا نمی‌توانند حساب کنند و پیام‌هایی که ترامپ برای حل و فصل امور با تهران فرستاده است در این نوع نگاه سعودی‌ها تاثیر داشته است. از همین رو امروز دیگر آن‌ها از اینکه نبرد را به ایران می‌کشانند یا برای مقابله با ایران از سلاح بهره می‌گیرند سخنی نمی‌گویند بلکه از جامعه جهانی یاری می‌طلبند و می‌گویند بیایید به ما کمک کنید.

مصاحبه روز یکشنبه محمد بن سلمان با روزنامه الشرق الاوسط نشان داده که ولیعهد سعودی مضطرب و مشوش است.

توفیق شومان تحلیلگر لبنانی درباره لحن جدید محمد بن سلمان ولیعهد سعودی گفت: تحول بزرگی در سخنان محمد بن سلمان ایجاد شده و این اعلام ضعف عربستان در مقابله با ایران است و این کاملاً روشن است. اگر بخواهیم سخنان هجومی محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ را با سخنان این روز‌های وی مقایسه کنیم می‌بینیم که وی زمانی از انتقال جنگ به داخل ایران دم می‌زده و امروز دست صلح دراز کرده و از جامعه جهان کمک می‌طلبد. محمد بن سلمان که می‌گفت، جنگ را به درون ایران منتقل می‌کند هم اکنون شاهد آن است که جنگ به درون سعودی منتقل شده است. دستکم در دو ماه گذشته ما شاهد هدف قرار گرفتن بندر ینبع و هدف قرار گرفتن فرودگاه‌ها بودیم. از این رو عملیات انتقال جنگ به داخل ایران به انتقال جنگ به داخل عربستان تبدیل شده است.

محمد بن سلمان با این اظهارات، اعلام می‌کند که عربستان از انتقال جنگ به خاک ایران عاجز است در نتیجه از جامعه جهانی می‌خواهد که تصمیم‌های قاطعی در قبال ایران اتخاذ کند. ولیعهد سعودی در سال ۲۰۱۷ از توان ذاتی و داخلی سعودی دم می‌زد، اما امروز او می‌گوید که ما از نیرو‌های بین المللی کمک می‌خواهیم. محمد بن سلمان برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران از آمریکا دنباله روی می‌کند که در این زمینه به غیر از آمریکا و سعودی تنها انگلیس با آن‌ها همراه شده است.

عمر عیاصره تحلیلگر اردنی تصریح کرد: بخواهیم یا نخواهیم محمد بن سلمان وابسته به آمریکا است. او استقلالی از خود ندارد. حتی زمانی که محمد بن سلمان ایران را تهدید کرد و گفت جنگ را به خاک ایران می‌کشیم برای بیان این سخن از ترامپ چراغ سبز گرفته بود. تغییر لحن و سیاست محمد بن سلمان نیز به مزاج آمریکایی‌ها بستگی دارد.

محمد بن سلمان در ابتدای کار تجربه چندانی نداشت و تصور می‌کرد دولت آمریکا تحت سیطره آن‌ها است و از همین رو تهدید کرد که جنگ را به داخل ایران منتقل می‌کند، اما هم اکنون تجربه ولیعهد سعودی بالا رفته و داستان تغییر کرده است چرا که او می‌بیند که ترامپ به دنبال حل و فصل اختلافات خود با ایران است بنابراین بن سلمان پی برده است که ترامپ فرد غیرمنتظره‌ای است و نمی‌شود روی او حساب کرد و وی به دنبال گفتگو با ایرانی‌ها است از همین رو دولتمردان سعودی از تندی لحن خود کاسته اند.

به هر حال همه رفتار‌ها و سخنان محمد بن سلمان درباره ایران به آمریکا ارتباط پیدا می‌کند. سعودی نمی‌تواند خود را از قید و بند آمریکا رها کند. سعودی بدون اجازه آمریکا نمی‌تواند از تسلیحات خود استفاده کند حتی نمی‌تواند خارج از چارچوبی که آمریکا مجاز می‌داند زبان به تهدید بگشاید. به نظر من سعودی به لحاظ عقلانیت از امارات متحده عربی نیز در سطح پایین تری است، زیرا امارات تاکنون اشاره‌ای به نام ایران نکرده و ایران را با اسم مسئول حوادث اخیر ندانسته است.

توفیق شومان تحلیلگر لبنانی گفت: عربستان نمی‌تواند با گذاشتن پیش شرط به مذاکره با ایران بپردازد. به عنوان مثال ولیعهد سعودی می‌گوید ایران باید از سوریه خارج شود. این در حالی است که ایران با درخواست دولت سوریه به این کشور آمده است دولتی که سازمان ملل متحد و تمامی کشور‌های جهان آن را به رسمیت می‌شناسند. در عراق نیز دستکم نیمی از عراقی‌ها اگر نگوییم بیشتر خواهان نقش آفرینی ایران در کشورشان هستند بنابراین ریاض نمی‌تواند ایران را از عراق خارج کند. در یمن نیز یک بافت اجتماعی معروف به جنبش انصارالله حضور دارند از همین رو عربستان نمی‌تواند ایران را وادار به خروج از یمن کند.