راهکار عبور از سختی خانه‌نشینی کرونایی

کرونا، خانه نشینی و بروز اختلاف نظر میان اعضای خانواده، مثلث ناهمگون این روز‌ها شده تا آنجا که انتشار آمار از تماس‌های گرفته شده با اورژانس اجتماعی، زنگ خطر را به صدا درآورده است.


اختلافاتی که به باور کارشناسان، بیشتر از عدم شناخت فردی و ایجاد پیش زمینه ذهنی از دیگران و به دنبال آن، قضاوت درباره هر کلمه آنان بوجود می‌آید. حال آن که با فرصتی که کرونا در اختیار افراد قرار داده، می‌توان به یک خودکاوی و خودشناسی رسید؛ این که چه کسی هستیم، کجا هستیم و برای چه هستیم.

فرصتی که به اعتقاد یک روانشناس بالینی و مشاور، زمان تجزیه و تحلیل خود است، اینکه چرا من زود عصبانی می‌شوم یا ریشه یابی برخی از عادات خود و درصدد رفع برخی از اخلاق‌های نامناسب خود بودن.


عطیه سروش، با تاکید بر اینکه کرونا باعث شده افراد بیشتر در کنار و در تعامل با هم قرار گیرند، اظهار داشت: در این بازه زمانی، ضرورت دارد بر روی ارتباط موثر کار کنیم.

وی، یادآور شد: متاسفانه کمتر پیش آمده که افراد به رفتارها، احساسات، داشتن یا نداشتن مهارت برقراری ارتباط و همچنین وجود باور‌های غلطی که در درون خود دارند فکر کنند و بیشتر دنبال عوامل بیرونی هستند در حالی که در ایجاد ارتباط موثر و خوب این نکته بسیار مهم است.


خودشکن آیینه شکستن خطاست

سروش با تاکید بر این که اگر می‌خواهیم ارتباط خوب و موثر داشته باشیم باید بجای متهم کردن دیگران، از درون خود آغاز کنیم، تصریح کرد: شروع از خود، مقدمه‌ای است برای این که ببینیم چطور باید این ارتباط را به طور صحیح تعریف کنیم و بچینیم.
وی توضیح داد: در میان مراجعه کنندگان می‌بینم که والدین یک تفکر غالبی دارند مبنی بر اینکه کودکان باید شنونده محض باشند یا فرزندان غالبا این را تکرار می‌کنند که بزرگتر‌ها درکی از من ندارند. این که حق بدهیم به همه افراد که فرزند زمانه خود باشند درست است، اما مفهوم احترام باید در همه ادوار گنجانده شود؛ سال‌های دور هم این شکاف و تفاوت بوده است، اما محوریت اصلی همان مفهوم احترام بود.

این روانشناس با این توضیح که احترام به معنای پذیرش بدون قید و شرط است، توضیح داد: بین پذیرفتن و قبول کردن تفاوت وجود دارد من می‌توانم بشنوم یا شنونده خوب باشم، اما می‌توانم تایید و قبول نکنم. این از راه‌های داشتن ارتباط موثر است که بدون قید و شرط دیگران را بشنویم و واضح و روشن بدون این که طرف مقابل را قضاوت، ذهن خوانی یا جلو جلو مطالبی از او در ذهن بیاوریم، با او صحبت کنیم.


ضرورت نگاهی دوباره به باور‌ها

وی با تاکید بر این که نخست باید خود را شناخت و ارزش‌های شخصی را درک کرد، یادآور شد: باید به اینجا رسید که در شرایط غیرقابل کنترل، این ارزش‌ها بر روی همان منوال گذشته باشند و در ارتباط با دیگران احساس ارزشمندی و برابری را دریافت کرد. برای این امر، بهتر است بجای نشر اکاذیب یا استرس بیش از حد، به سراغ خودشناسی و رسیدن به اطلاعات درست درباره باور‌ها برویم و نگاهی دوباره به باور‌ها بیاندازیم.

سروش تصریح کرد: شاهد هستیم بسیاری از افراد خودآرامبخش‌هایی مانند خرید، میهمانی رفتن، پرسه زدن، دور دور کردن داشتند که حال از آنان گرفته شده، اما به دلیل این که باور‌های درستی برای خود چیده اند این دوران را می‌توانند با حال خوب بگذرانند. این یعنی تاب آوری یعنی در شرایط سخت اینقدر هوشمند باشم که نشکنم و منعطف باشم.


این روانشناس با ابراز خرسندی از این که تاب آوری اکتسابی است و می‌توان با مطالعه و تمرین بیشتر آن را بدست آورد و سطح تحمل و صبوری را بالا برد، اظهار داشت: ما نمی‌توانیم از مشکلات و شرایطی که غیرقابل کنترل است فرار کنیم. بپذیریم شرایط سختی وجود دارد و قرار نیست همیشه خوشحال و شادمان باشیم، اما باید به این درک برسیم که بعد از سختی رشد بوجود می‌آید.


وی تاکید کرد: افراد به شرطی رشد می‌کنند که درد بکشند و تحمل کنند. در این شرایط بحران هم که برای همه افراد دنیا اتفاق افتاده، افرادی رشد می‌کنند که نگاه وسیعی به درون خود داشته باشند. به عنوان مثال مراجعه کننده‌ای داشتم که می‌گفت: جلسات و تمرین‌هایی که این روز‌ها در خانه دارم عمیق‌تر از جلساتی است که حضوری انجام می‌شد.


سروش با بیان این مطلب که باید به سمتی برویم که باور‌ها را تغییر دهیم و آگاهی از خود داشته باشیم، تصریح کرد: گیاه نیستیم که یکجا ریشه بزنیم و تا آخر بمانیم. وقتی چیزی دلخواه ما نیست می‌توان آن را تغییر داد و راه علاج پیدا کرد و بدانیم که انسان‌ها نیاز به روابط صحیح دارند و این رابطه باید نخست از خود ما شروع شود.


با گوش دل و چشم باز، افراد را بشنویم

سروش در بخشی دیگر از این گفتگو، خاطرنشان کرد: آنچه در افراد می‌تواند فاصله ایجاد کند نیاز به تعلق برآورده نشده است. نیاز به تعلق و عشق نیازی اساسی در حوزه روانشناسی است که خدشه دار شدن آن به منزله ایجاد فاصله عمیق است.
وی توضیح داد: اگر در خانواده و ارتباطات بین فردی نیاز به تعلق به درستی برآورده و ارضاء نشود فاصله ایجاد می‌شود. این نیاز به تعلق در حوزه اجتماعی، شغلی، خانوادگی باید ارضا شود، اما در بازه زمانی کنونی که در بحران کرونا و در خانه ماندن، روزگار سپری می‌شود، نیاز به تعلق در حوزه شغلی و اجتماعی دستخوش تغییر شده و بیشترین تمرکز باید بر روی برداشت این نیاز در خانواده باشد. حال باید به این فکر کرد که چه کنیم این نیاز به تعلق آسیب کمتری ببیند و بخوبی ارضا شود.
راهکار برطرف کردن این نیاز از نگاه سروش، افزایش احترام و بالا بردن تاب آوری افراد است. ضمن این که نباید فراموش کرد نیاز به ارزشمندی به واسطه همدلی و انتظارات معقول بوجود می‌آید.