سبک های ارتباطی بین زوجین

به عبارتی آگاهی از هر يک از سبک ها كه در زير آمده ، به شما كمک می كند تا سبک ارتباطی معمول خود را با همسرتان مشخص كرده و بتوانيد كارهايی را انجام دهيد تا به تعاملی جرئت مندانه با يكديگر برسيد. در این مقاله به بیان انواع سبک ارتباطی بین زوجین و تاثیر آنها در روابط همسران می پردازیم:

سبک و شیوه ارتباط شما چگونه است؟

ما با هر شخصی با روش خاصی ارتباط برقرار می کنیم و با این شیوه ارتباطمان با دیگران را تفسیر می کنیم.
چهار شیوه مهم ایجاد رابطه به این شرح می باشند:
انفعالی [1]؛
تهاجمی یا پرخاشگرانه [2]؛
انفعالی - تهاجمی [3] ؛
قاطعانه یا جرات مندانه (توام با اظهار وجود).[4]

سالم ترین شیوه روش قاطعانه می باشد. توضیحاتی که در ادامه در مورد هر یک از این شیوه ها ارائه می شود به شما کمک می کند تا سبک ارتباطی خود و همسرتان را شناسایی کنید و در عین حال انگیزه ای بدست می آورید که سبک قاطعانه را تمرین کنید و یاد بگیرید.

سبک ارتباط انفعالی

این سبک ارتباطی را می توان با خصوصیاتی مثل تماس چشمی ضعیف، برخورد باملاحظه با دیگران، نادیده گرفتن خود، خندیدن در هنگام ابراز خشم، تمایل به نرم صحبت کردن یا عذرخواهی و عقب نشینی از موضع خود در گفتگوها شناخت. در يک گفتگوی منفعلانه، فرد نسبت به بيان افكار، احساسات و تمايلاتش و رو راست و صادق بودن بی ميل است و در واقع اين افكار و احساسات را نزد خودش نگه می دارد.

اين روش ممكن است به دلیل اعتماد به نفس پايين باشد و به منظور اجتناب از جريحه دار كردن احساسات زن یا شوهر و يا جلوگيری از سرزنش به كار گرفته شود . با وجود اين كه ممكن است اين روش با قصد و نيت خوبي به كار رود ( من قصد ندارم ديگران را اذيت كنم يا می ترسم كه اشتباه بگويم ) ولي عمدتاً باعث احساس رنجش خاطر، سردرگمی و بدگمانی در فرد مقابل می شود. گفتگوی منفعلانه ، سدی در راه ايجاد صميميت در روابط است.

شخصی که در روابط خود از این شیوه استفاده می کند، احساسات و آرزوهای خود را صادقانه بیان نمی کند. او به جای اینکه نظرات خود را به زبان بیاورد بیشتر تسلیم نظرات و عقاید دیگران می شود و از این جملات استفاده می کند: «من اهمیت نمی دهم»؛ «برای من مهم نیست»؛ تو تصمیم بگیر» و ....افراد منفعل از درگیری و تضاد اجتناب می کنند و باور دارند که حقوق آنها به اندازه حق و حقوق دیگران حائز اهمیت نیست.


ریشه اصلی رابطه انفعالی عزت نفس[5] پایین است و اغلب برای اجتناب از صدمه زدن به دیگران؛ اجتناب از درگیری و ناراحتی و با اجتناب از در معرض انتقاد قرار گرفتن، مورد استفاده قرار می گیرد. رفتار انفعالی اغلب با حسن نیت همراه است («من نمی خواستم ناراحتشان کنم »؛ «می ترسیدم حرف نادرستی بزنم»، و ...). رابطه انفعالی هم به خود فرد صدمه می زند و هم به رابطه ای که بر قرار می کند آسیب می رساند. یک فرد منفعل ممکن است اجازه دهد تا حقوقش مورد تعرض قرار گیرد و نهایتا باعث می شود تا حس کند که او را درک نمی کنند و قدر او را نمی دانند.

سبک ارتباط تهاجمی یا پرخاشگرانه

شخصی که شیوه ارتباطش تهاجمی می باشد دقیقا بر عکس یک فرد منفعل عمل می کند. فردی که برای برآورده شدن خواسته ها، نظرات، امیال، و نیازهایش از این روش استفاده می کند اغلب حقوق دیگران را پایمال می کند. این افراد به ندرت تسلیم دیگران می شوند و اغلب پیام آنها این است: «آنچه را که من می خواهم از آنچه تو می خواهی مهم تر است».

این سبک ارتباطی در تعامل زن و شوهر را می توان با خصوصیاتی چون پریدن در حرف دیگران ، تحمل کم ناکامی ، پاسخ تهاجمی در هنگام تهدید، تلاش در ترک مکالمه ، از کوره در رفتن ، صحبت کردن با صدای بلند یا فریاد زدن، گرفتن انگشت اشاره به سمت طرف مقابل و سرزنش کردن شناخت.

در میان انواع سبک های تعامل زن و شوهر ، فرد دارای چنين سبكی هميشه طرف مقابل را سرزنش و متهم می كند و اغلب از جملاتی از قبيل " تو هميشه " یا " تو هرگز " استفاده می كند. اغلب اين روش هنگامی به كار می رود كه يكی از طرفين احساس تهديد می كند و يا افكار و احساسات منفی دارد . سبک ارتباطی پرخاشگرانه بيشتر بر ويژگی های منفی شخص تا بر موقعيت متمركز است . اين شيوه در چگونگی تعامل بین زن و شوهر ، معمولاً منجر به جریحه دار شدن احساسات زوجين می شود و صميميت بين آنها را از بین می برد. دو روش گفتگوی منفعل و مهاجم ، برای ادامه ازدواج مضرند . با تلاش جهت كسب رفتار جرئت مندانه ، زوجين می توانند گفتگوی خود را موثرتر کرده و لذا ازدواج خود را بهبود بخشند.

ارتباط تهاجمی مانند ارتباط انفعالی ریشه در عزت نفس پایین دارد و از این شیوه برای برنده شدن و یا به کرسی نشاندن حرف خود به هر قیمتی استفاده می گردد. کسی که ارتباط تهاجمی را مورد استفاده قرار می دهد سعی می کند تا با انتقاد کردن و مقصر شمردن دیگران بر آنها تسلط یابد. این افراد آستانه تحمل شان بسیار پایین است و تحمل ناکامی را ندارند و صحبت دیگران را دائما قطع می کنند و به حرف دیگران گوش نمی کنند. زمانی که افراد ارتباط تهاجمی برقرار می کنند اغلب سعی می کنند دیگران را مسئول احساسات خود بدانند. ارتباط تهاجمی به احساسات فرد صدمه می زند و او را ناتوان می کند. فرد مهاجم ممکن است به قیمت تخریب اطمینان و صمیمیت سرانجام به هدف مورد نظر خود دست یابد.

سبک ارتباط انفعالی - تهاجمی(منفعل-پرخاشگر)

کسی که از این شیوه استفاده می کند، در ابتدا از حقوق و امیال و آرزوهای خود چشم پوشی می کند و کوتاه می آید اما بعدا بدنبال کینه جویی و انتقال خشم خود می باشد. انفعالی - تهاجمی ها مانند انفعالی ها هدفشان اجتناب از درگیری و تضاد است، اما پس از گذشت مدتی از روش هایی استفاده می کنند که فرد مقابلشان را وادار کنند تا مانند او به موضوع نگاه کنند. الگوی رایجی که در رفتار این قبیل افراد به چشم می خورد این است که جلوی افراد انفعالی برخورد می کنند اما زمانی که فرد حضور ندارد ژست های تهاجمی به خود می گیرند. پیام آنها این است: «من سعی می کنم همکاری کنم، اما تو باید دقیقا به گونه ای رفتار کنی که من می گویم». رفتار انفعالی۔ تهاجمی ها ریشه در عزت نفس پایین دارد. افرادی که از این شیوه استفاده می کنند اغلب کنایه می زنند و طعنه آمیز سخن می گویند و به سختی می پذیرند که شیوه ارتباطی شان انفعالی - تهاجمی است.

این سبک ارتباطی دارای چنین خصوصیاتی است: شرمنده کردن، سرزنش کردن، انتقاد، نگرش خصمانه، گرفتن موضع برتری، طعنه زدن، بی ارزش کردن تجربه شخص دیگر و رنجش. افراد دارای اين سبک به صورت نامشخص پرخاشگری می كنند، يعنی به صورت غيرمستقيم خشم خود را نسبت به ديگری بيان مي كنند و انتظار دارند دیگری بداند كه برای چه اين كار را می كنند. كله شقی، اشكال تراشی، مسامحه كاری و پشت گوش اندازی، ويژگی های اين دسته از افراد است. به عنوان مثال، همسری از استراحت بعد از ظهر شوهرش در حالی كه خودش بعد از كارِ بيرون، بايد كارهای خانه را انجام دهد، ناراحت است. او به جای بيان صريح اين احساس، با سر و صدا كردن و كوبيدن ظروف به يكديگر مانع استراحت همسرش می شود.

سبک قاطعانه یا جرات مندانه(توام با اظهار وجود)

همیشه در بین زوجین با این سوال روبرو هستیم که چگونه با همسرم حرف بزنم و پاسخ در سبک ارتباطی جرات مندانه است. فرد دارای اين سبک بدون احساس ترس يا رفتار پرخاشگرانه، احساسات، خواسته ها و افكار خود را بيان می كنند. هنگامی كه در شيوه گفتگوی خود جراتمند باشيم، هم از حق و خواسته خود نگذشته ايم و هم احترام طرف مقابل را به جا آورده ايم.

فردی که از این سبک استفاده می کند، احساسات، حقوق، امیال و آرزوهای خود را بدون تعرض به حقوق دیگران بیان می کند. ارتباط همراه با اظهار وجود حد وسط بین انفعالی و تهاجمی می باشد. با استفاده از این شیوه شما می توانید به وضوح درخواست خود را مطرح کنید و در عین حال به فکر دیگران نیز باشید.

سبک ارتباطی جرات مندانه، اين امكان را فراهم می سازد كه افراد خود را به روش سالم، غيرتواضعی و بدون سماجت، نشان دهند و اين به معنای عنوان كردن شفاف و مستقيم خواسته و مثبت و مؤدب بودن در گفتگو است. در مثال مورد قبل زن می تواند با صراحت به شوهرش بگويد: " از اين كه كارای خونه رو به تنهايی انجام میدم احساس خستگی می كنم، دوست دارم تو هم توی اينكار با من مشاركت كنی ". وقتی يكی از زوجين به طور صريح صحبت می كند، مخاطب خود را نيز به دادن پاسخ مثبت و صريح تشويق می کند.

هدف این شیوه این است که راه حلی بیابید تا ارتباط محترمانه ای برقرار شود. پیام این است: «نیازها و آرزوهای هر دوی ما مهم است، پس اجازه دهید تا راهی برای برآورده ساختن هر دوی آنها بیابیم.» ارتباط با این شیوه ریشه در عزت نفس بالا دارد و مسئولیت پذیر بوده و به خود و دیگران احترام می گذارد. این شیوه ارتباطی وسیله ای است برای ارتباط یافتن با دیگران از روی اعتماد و حسن نیت است که نهایتا حس نزدیکی و ارتباط با دیگران را پرورش می دهد.

در خصوص چگونگی تعامل بین زن و شوهر، استفاده از سبک ارتباطی جرات مندانه، به هر دو همسر اجازه می دهد برنده باشند، صميميت خود را افزايش دهند و رشد و سرزندگی در روابطشان ايجاد كنند. اما مهم است كه هر دو طرف اين شيوه را اجرا كنند.

اگر یک همسر جراتمند و ديگری منفعل باشد، ارتباط برای هر دو با ناكامی و حداقل صميميت خواهد بود. اگر يكی جراتمند و ديگری پرخاشگر باشد، ممكن است ارتباط بسيار متخاصم با حداقل صميميت باشد.

سبک ارتباطی جرات مندانه به ما امکان می دهد در چگونگی تعامل خود،مسئولیت پذیر باشیم ، نیازها و خواسته های خود را بیان کنیم، صحبت های طرف مقابل را گوش کنیم و در حالت ایده آل در رابطه زناشویی به مرحله سازش، تفاهم و دلسوزی برسیم. اگر این سبک ارتباطی برای شما ناآشنا باشد احتمالاً به این دلیل است که الگویی برای آن نداشته اید.

سبک برقراری ارتباط چگونه روی روابط شما تأثیر می گذارد

سبک ارتباطی زوج ها بر میزان صمیمیت و نزدیکی آنها تأثیر می گذارد. معمولا همسران به خواسته های خود نمی رسند و نتیجه آن برقراری یک رابطه ناتوان و ضعیف همراه با سطح پایینی از صمیمیت می باشد.

هنگامی که یکی از زوج ها منفعل و دیگری تهاجمی است، زوج تهاجمی بر رابطه تسلط می یابد و منجر به ایجاد سطح پایین صمیمیت می گردد. هنگامیکه زن و شوهر از شیوه تهاجمی استفاده می کنند، رابطه آنها احتمالا همراه با درگیری و تضاد و نهایتا با سطح پایین صمیمیت همراه خواهد بود.

بر عکس، ایجاد ارتباط توام با اعتماد به نفس همسران این امکان را برای آنها فراهم می کند را که به آنچه که می خواهند دست یابند و شادکامی، اعتماد، و صمیمیت را در رابطه شان افزایش دهند. با این وجود بسیار مهم است که هر دو زوج این شیوه ارتباطی را بکار ببرند. اگر یکی از همسران با این شیوه رفتار کند و دیگری منفعل باشد در نتیجه رابطه آنها مایوس کننده و دلسرد کننده خواهد بود و به سطح پایین صمیمیت می انجامد و اگر یکی از دو زوج به این شیوه رفتار کند و طرف دیگر تهاجمی باشد، رابطه آنها ممکن است که با مقابله همراه باشد که در نهایت باز هم منجر به سطح پایین صمیمیت می گردد.

منبع : راسخون