عصب کِشی یا عصب کُشی؟

هرگاه دردی به سراغمان بیاید، به فکر مراجعه به پزشک می‌افتیم تا مشکل‌‌مان هر چه زودتر حل شود، اما وقتی صحبت از بیماری‌های دهان و دندان به میان می‌آید، خیلی چنین کاری را انجام نمی‌دهند.

عده ای می گویند چون نگران درد و هزینه درمان هستند، به دندانپزشک مراجعه نمی کنند و برخی هم تصور می کنند عوارض درمان های دهان و دندان بیشتر از فوایدش است و بخصوص زمانی که قرار باشد درمان ریشه دندان را انجام دهند، به کلی از این کار پشیمان می شوند. در صورتی که دندانپزشکان همگی بر اهمیت حفظ دندان های طبیعی تاکید می کنند و می گویند داشتن دندان طبیعی حتی پس از درمان های متعدد هم بهتر از کشیدن آن است.

همه چیز از پلاک ها شروع می شود

عده ای به اشتباه تصور می کنند برای محافظت از ریشه دندان ها و مقابله با بیماری های ریشه باید اقداماتی عجیب و غیرمعمول انجام داد. از نظر چنین افرادی، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان فقط برای حفظ سلامت سطح دندان هاست و اگر بخواهند ریشه دندان ها را در وضعیتی مناسب نگه دارند، به روش های دیگری فکر می کنند.

دکتر محمد اثنی عشری اما می گوید: از بین بردن پلاک های میکروبی به کمک مسواک زدن صحیح و منظم بهترین راه پیشگیری از بروز بیماری های دهان و دندان است.

این متخصص درمان ریشه دندان در گفت وگو با جام جم ادامه می دهد: پلاک میکروبی، لایه ای بیرنگ و چسبنده است که می تواند روی سطوح جونده، نقاط تماس دندان ها با یکدیگر و ناحیه تماس لثه و دندان ها تشکیل شود. با توجه به بیرنگ و چسبنده بودنشان هم براحتی نمی توان آنها را برداشت، اما در صورتی که به طور منظم و به شیوه صحیح مسواک زده شود، پلاک ها جابه جا شده و از تشکیل شدن پیشگیری می شود.

وی می افزاید: اگر به هر دلیلی این پلاک ها باقی بماند و روی سطوح دندان شکل بگیرد، با مصرف مواد غذایی و تجزیه مواد قندی، اسید تولید می کند. این اسید نیز در مجاورت سطوح ضعیف قرار می گیرد و می تواند بخشی از مینای دندان را حل کند. در طولانی مدت، حلالیت اسیدها هم بیشتر می شود و در نتیجه مجرای باریکی در مینای دندان ایجاد خواهدشد که می گوییم دندان در ناحیه مینا دچار پوسیدگی شده است.

البته با توجه به این که نسج معدنی مینای دندان زیاد است، تا حدی در برابر این اسیدها مقاومت می کند، اما همین که مجرایی به بخش زیرین که همان عاج دندان است باز شود، پوسیدگی خیلی راحت تر پیشرفت خواهد کرد.

دکتر اثنی عشری با اشاره به این موضوع می گوید: با توجه به این که مواد معدنی این ناحیه کم است و همین طور به دلیل مجاری بسیار ریزی که وجود دارد، میکروب ها براحتی می توانند به مرکز یا پالپ دندان برسند و این بخش را هم درگیر کنند. این دندانپزشک با بیان این که پوسیدگی در قسمت عاج هم موجب حساسیت دندان ها نسبت به سرما و گرما می شود، خاطرنشان می کند: اگر در این فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید یا معاینات دوره ای را در نظر داشته و حداقل سالی یکبار نزد دندانپزشک بروید، براحتی می توان پوسیدگی های عاج دندان را تشخیص داد و قبل از این که پوسیدگی به قسمت مرکزی دندان برسد، با پرکردن ساده مشکل را برطرف کرد.

عصب کِشی یا عصب کُشی؟

مردم معمولا درمان ریشه دندان را با نام عصب کِشی یا عصب کُشی می شناسند در صورتی که دکتر اثنی عشری می گوید هر دوی این اصطلاحات اشتباه و لفظ صحیح آن «درمان ریشه» است، اما در میان این دو مورد هم واژه عصب کِشی کمی بهتر به نظر می رسد، زیرا طی این درمان، عروق اعصاب را قطع می کنند.

وی با اشاره به علائم درگیر شدن پالپ دندان می افزاید: درد شدید، مشخص ترین علامتی است که نشان می دهد مشکل به پالپ دندان رسیده و در بسیاری از موارد هم این دردها هنگام شب بروز می کند.

به گفته این دندانپزشک، این بخش دندان از عروق اعصاب و بافت همبندی تشکیل شده که قسمتی از آن هم عصب است.

بنابراین هنگام درمان ریشه دندان این طور نیست که فقط عصب دندان خارج شود و به اجزای دیگر کاری نداشته باشیم.

این آخرین مرحله کار نیست

یکی از اشتباهاتی که در این زمینه وجود دارد، بی توجهی به دندانی است که تحت درمان ریشه قرار گرفته. این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید: پس از درمان ریشه به بیمار گفته می شود بعد از گذشت چند روز تا یک هفته و حداکثر تا 20 روز بعد برای ترمیم اقدام کند. به این معنی که باید به دندانپزشک مراجعه کرده و دندان را پر کند و گاهی حتی لازم است دندان روکش هم بشود.

وی می افزاید: به بیماران توصیه می شود در مدتی که دندان تحت درمان ریشه قرار گرفته و خمیر پرکردگی موقت یا پانسمان موقت روی دندانشان گذاشته شده، توجه بیشتری داشته باشند و فشار زیادی روی دندان وارد نکنند.

اما در صورتی که بیمار در مدت مشخص مراجعه نکند به گفته دکتر اثنی عشری ممکن است خمیرهای پانسمان به دلیل این که قدرت کافی ندارد، خرد شده و از بین برود و در نتیجه بعضی از قسمت های دندان که بیشتر با غذا تماس پیدا می کند نیز دچار شکستگی شود. این شکستگی نسج دندان نیز چون در بیشتر موارد به صورت اریب اتفاق می افتد، به قسمت زیر لثه ختم می شود و با توجه به این که برای ترمیم هم حتما لبه های ترمیم باید بالای لثه باشد، در چنین شرایطی باید یک درمان جراحی لثه هم برای بیمار انجام شود.

درمان ریشه و تغییر رنگ دندان ها؟

باورهای خاصی میان مردم رواج دارد که براساس آن فکر می کنند اگر ریشه دندانشان درمان شود، مشکلات دیگری برایشان ایجاد خواهد شد. به همین ترتیب، یکی از متداول ترین پرسش هایی که در این مورد از دندانپزشکان پرسیده می شود، احتمال تغییر رنگ دندان پس از معالجه ریشه است. خیلی این موضوع را پذیرفته اند و به همین دلیل نگران درمان ریشه و تیره شدن دندان های خود هستند.

دکتر اثنی عشری، اما می گوید: این مشکل سال ها قبل متداول بوده و آن زمان پس از درمان ریشه تا حدی با تغییر رنگ روبه رو می شدیم، اما امروزه زمانی که می خواهیم درمان ریشه را انجام دهیم، اگر دندان از قبل تغییر رنگ کم یا متوسطی داشته باشد، معمولا ضمن درمان به کمک مواد مخصوص، دندان ها را سفید می کنیم تا همرنگ دندان های دیگر شود.

بنابراین به طور کلی می توان گفت امروزه بعد از درمان ریشه معمولا تغییر رنگ چندانی اتفاق نمی افتد، اما به گفته وی اگر دندانپزشک بخوبی این قسمت از دندان را تمیز نکند باز هم پس از مدتی ممکن است باعث بروز تغییر رنگ شود. اما این تغییر رنگ ها را هم می توان اصلاح کرد و دندان را به رنگ طبیعی برگرداند.

درمان ریشه و درد دندان ها؟

خیلی ها از ترس درد، اصلا به فکر درمان ریشه نمی افتند، در حالی که امروزه به کمک داروهای بی حسی و تکنیک های جدید معمولا دردی هنگام درمان وجود ندارد. اما بعد از درمان چطور؟ آیا باز هم درد به سراغ بیمار می رود یا نه؟

دکتر اثنی عشری می گوید: اغلب پس از درمان ریشه درد شدیدی وجود ندارد، اما برخی می توانند درد خفیف پس از درمان را بخوبی تحمل کرده و عده ای هم هستند که باید از داروهای مسکن استفاده کنند. بنابراین بعد از درمان توصیه می شود بیماران براساس نظر پزشک و بخصوص در ساعات اول، مسکن مصرف کنند.

وی با اشاره به اهمیت حفظ دندان های طبیعی یادآور می شود: خیلی ها هم به دلایل مختلف فکر می کنند کشیدن دندان ها بهتر از درمان ریشه است. در صورتی که هیچ چیز جای دندان های طبیعی را نمی گیرد.

علاوه بر این، هزینه کشیدن دندان و استفاده از پروتز یا ایمپلنت نیز بسیار بیشتر از درمان ریشه است و زمان این کارها هم طولانی تر خواهد بود.