۶ علت اصلی ابتلاء به سرطان در ایران

علی قنبری مطلق (رییس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت) اظهار داشت: سرطان، دیابت، بیماریهای قلبی عروقی و بیماری های مزمن تنفسی، بیماریهای غیر واگیر شایعی هستند که ریشه در عوامل خطر مشخصی مانند تغذیه نامناسب، استعمال دخانیات، مصرف الکل و فعالیت بدنی کم، دارند و سالانه بیش از دو سوم علل مرگ و میرها در جهان را به خودشان اختصاص می‌دهند.

وی افزود: اگر مجموع مرگ هایی که در جهان در سال اتفاق می افتد، حدود ۵۶ میلون مرگ باشد، ۶۸ درصد آن در اثر بیماری های غیرواگیر اتفاق می افتد که ۴۰ درصد از این مرگ و میرها، پیش از ۷۰ سالگی اتفاق می افتد و مرگ زودرس نامیده می شوند.

قنبری مطلق با بیان اینکه بیماریهای غیر واگیر، جزو اولین علل مرگ و میرهای زودرس در سال ۲۰۱۲ بوده است، تصریح کرد: تا سال ۲۰۲۵ این عدد از ۲۷ درصد به نزدیک ۴۰ درصد می رسید، یعنی حدود ۴۰ درصد مرگ و میرهای زیر ۷۰ سال بر اثر سرطان اتفاق می افتد.

وی گفت: بر اساس آخرین گزارش های کشوری مربوط به سال ۹۳، شایع ترین سرطان ها در ایران، سرطان پستان در زنان است و به طور متوسط از هر ۱۰۰هزار نفر ۱۳۷ هزار نفر مبتلا به سرطان پستان می شوند.

قنبری با بیان اینکه با توجه به آمار موجود، پیش بینی می شود که بیماری سرطان در سال های آینده روبه افزایش باشد، افزود: شیوه زندگی ناسالم و عوامل محیطی، دو دلیل عمده ابتلا به سرطان هستند و تا زمانی که اصلاح نشوند، بروز سرطان محتمل الوقوع است.

رییس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت با اشاره به اینکه سرطان های دستگاه گوارش مانند سرطان روده بزرگ و سرطان معده در مراتب بعدی قرار می گیرند، بیان کرد: میزان بروز سرطان در مردان بیش از زنان است و از هر ۱۰۰ هزار مرد، ۱۷۳ هزار نفر به سرطان مبتلا می شوند و سرطان معده در راس آنها قرار می گیرد.

وی درخصوص متوسط جهانی بروز سرطان گفت: در زنان و مردان به ترتیب، ۲۰۵ و ۱۶۵ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر در جهان، به سرطان مبتلا می شوند که نشان می دهد میزان بروز سرطان در ایران کمتر از میزان جهانی است، نکته قابل توجه این است که بروز سرطان هم در ایران و هم در جهان رو به افزایش است، یعنی اگر در سال ۲۰۱۲ سالیانه چهارده میلیون نفر به سرطان مبتلا می شدند، این عدد تا سال ۲۰۳۰ به ۲۵ میلیون نفر افزایش پیدا خواهد کرد و میزان مرگ و میر نیز از ۸ میلیون نفر به ۱۳ میلیون نفر خواهد رسید.

قنبری مطلق گفت: در ایران در سال ۲۰۱۲ حدود ۸۵ هزار مورد سرطان وجود داشته و این عدد تا سال ۲۰۳۰ به ۱۵۵ هزار نفر خواهد رسید، میزان مرگ و میر هم از ۵۵ هزار نفر به ۱۰۰ هزار نفر افزایش پیدا می کند، البته این برآوردها، برآوردهای سازمان جهانی بهداشت است و فقط بر اساس تغییرات دموگرافیک این محاسبات انجام شده و محاسبه ای که نشان دهد عواملی مانند عوامل محیطی چقدر می توانند باعث بروز سرطان شوند، قابل محاسبه نبوده است، بنابراین این حداقل افزایش است که قابل برآورد است.

وی با بیان اینکه مهم ترین دلایل بروز و افزایش سرطان در ایران و در کشورهای در حال توسعه افزایش امید به زندگی است، خاطرنشان کرد: در جهان در سال ۲۰۱۲ امید به زندگی ۷۱ سال و در ایران ۷۴ سال بوده است که اگر ایران را با سه دهه گذشته مقایسه کنیم، خواهیم دید که امید به زندگی ۵۸ سال بوده و اکنون به ۷۴ سال رسیده است، این سنین، سنینی است که بروز سرطان در آن افزایش پیدا می کند، مهمترین دلیل افزایش بروز سرطان در جهان به خصوص در کشورهای در حال توسعه افزایش سن امید به زندگی است، اما دو دلیل دیگر نیز وجود دارد، یکی شیوه زندگی ناسالم و دیگری عوامل محیطی است.

رییس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت درخصوص شیوه زندگی ناسالم تصریح کرد: بر اساس مطالعاتی که هر دو الی سه سال در کشور انجام می شود و بر اساس نمونه گیری بین ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر در کشور، تقریبا ۹۰ درصد افراد تحت مطالعه، کمتر از ۵ وعده میوه و سبزیجات مصرف می کنند که یک عامل حفاظت کننده در برابر بروز سرطان است، حدود ۴۰ درصد جمعیت فعالیت بدنی مطلوبی ندارند و افزایش وزن نیز بیش از ۵۰ درصد در زنان و کمتر از ۵۰ درصد مردان را درگیر کرده است. همچنین در جمعیت بالغین، میزان کلسترول بالا به وفور مشاهده شده که یکی از عوامل مهم بروز سرطان است، بنابراین با شیوه زندگی ناسالم، بروز سرطان محتمل الوقوع است.

قنبری مطلق درخصوص اقدامات وزارت بهداشت درجهت پوشش خدمات سرطان گفت: وزارت بهداشت برای ارائه خدمت محدودیتی ندارد و نوع و گسترش خدمات متفاوت است، ارزیابی بیمار و تنوع خدمات با نیازهای بیمار، فقط خدمات تخصصی را شامل نمی شود، بلکه سطوح ابتدایی تر را هم پوشش می دهد.

وی با بیان اینکه بیمار از ابتدای تشخیص سرطان می تواند خدمات تسکینی را دریافت کند، گفت: در دو سه سال گذشته کمیته ای در وزارت بهداشت جهت برنامه ریزی نظام مند برای مدیریت درمان سرطان با سه هدف دسترسی عادلانه به امکانات، ارائه خدمات با کیفیت و توسعه نیروی انسانی توانمند تشکیل شده است.

قنبری مطلق بیان داشت: در جهان خدمات طب تسکینی بر اساس میزان توسعه یافتگی کشورها تقسیم می شوند، کشورهای توسعه یافته طرح این خدمات را به صورت یکپارچه ارائه می ‌دهند، بنابراین در همه سطوح ابتدایی هم پزشک و هم مراقبان سلامت در این فرآیند درگیر هستند.

رییس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت درخصوص سطوح مراقبت سرطان گفت: سطوح مراقبت در کشور شامل ۴ سطح است، سطح اول، شامل مراقبت های سطح صفر، یعنی سطح جامعه است، مراقبت های سطح یک خدمات توسط پزشک عمومی به همراه تیم پرستاری و مراقبت های تسکینی ارائه می شود، مراقبت سطح دو در بیمارستان های عمومی و سطح سه در بیمارستان های بیمارستان های تخصصی ارائه می شود.

وی اظهارداشت: از جنبه های مهم مراقبت های حمایتی طب تسکینی سرطان، مشارکت افراد خانواده است که کلینیک و مشاوره‌ های بیمارستان در مراتب بعدی قرار می‌گیرند.

مطلق با اشاره به اینکه آیین نامه طرح بهره برداری مراکز سرپایی تدوین شده و به زودی ابلاغ می شود، افزود: توسعه زیر ساخت ها در چهار جز خدمات سرپایی، خدمات در منزل، بستری و مشاوره تلفنی به صورت ۲۴ ساعته انجام می شود.

وی ادامه داد: ایجاد امکان مشاوره تلفنی ۲۴ ساعته از جمله برنامه های پیش رو است، چون برای یک سری از خدمات، نیاز به حضور بیمار نیست و در درسنامه های ابلاغی نیز این موضوع لحاظ شده است و باید در فاز اول برنامه از امکانات موجود از جمله کلینیک ها و بخش های مختلف درمانی، امکان مشاوره ای و تلفنی استفاده کنیم.

قنبری گفت: دستورالعمل مراقبت های تسکینی تا دو ماه دیگر ابلاغ می‌شود که در آن به بحث نیروی انسانی پرداخته شده است.

وی افزود: هسته اصلی ارائه خدمت در کلینیک های سرپایی مربوط به خدمات جسمانی است و در فاز بعدی آموزش به روانشناسان وکارشناسان ارشد تغذیه جهت ارائه خدمات روانی و مشاوره تحصیلی به این دسته از بیماران قرار دارد.

رییس اداره پیشگیری از سرطان وزارت بهداشت در پایان تاکید کرد: توانمندسازی نیروی انسانی از دیگر اهداف این برنامه بوده است که در این خصوص آموزش به پزشکان عمومی و پرستاران با توجه به نیازهای عمومی بیماران و دسترسی بیشتر به دوره های آموزشی طراحی شده است و مطالب در قالب درسنامه‌هایی ارائه شده است.