شاد زیستن بهتر است یا ثروت؟!

داشتن زندگی شاد حق همه انسان هاست. روان شناسان بر این باورند شاد بودن یکی از بزرگ ترین مبارزات انسان در صحنه زندگی است. شادمانی و خرسندی در افراد به فاکتورهایی در جامعه و خانواده بستگی دارد، از این رو برخی از متخصصان بر این باورند که شادمانی یک حالت ذاتی و خدادادی نیست بلکه مهارتی است که افراد در طول زندگی باید آن را بیاموزند.

در زمینه شاد زیستن، رموز آن و ویژگی افراد شاد با دکتر بهروز بیرشک، عضو هیات موسس انجمن روان شناسان و مشاوران و دانشگاه علوم پزشکی گفت وگو کرده ایم که در زیر می خوانید.

● مسیرهای شاد زیستن

دکتر بهروز بیرشک در زمینه جدولی که هرساله میانگین شادی و شادمانی را در کشورهای مختلف جهان محاسبه می کند، می گوید: «رتبه ایران در این جدول رتبه چندان خوبی نیست و به نوعی پایین تر از میانگین شادمانی و شاد زیستن در جهان است.» «مارتین سلیگمن» روان شناس معروف از دهه ۹۰ میلادی به بعد روان شناسی را مورد نقد قرار داد. وی معتقد بود چرا هر زمانی که صحبت از روان شناسی می شود از اختلالات و مشکلات صحبت به میان می آید و از مباحث مثبت حرفی زده نمی شود.

وی جزو نخستین کسانی بود که روان شناسی مثبت نگر را مطرح کرد و شاد زیستن را در این نوع روان شناسی جای داد. وی شادی را رسیدن به شناسایی و شناخت رشد توانایی هایی که فرد در رابطه با زندگی و افراد داشته باشد که برایش شادمانی را به ارمغان می آورد، می داند. این استاد دانشگاه مسیرهای مختلف شادمانی را این گونه برشمرده است: «مسیر دلپذیری که شامل تجربه هیجانات جالب در گذشته انسان هاست.

مسیر نشاط و لذت، آنچه که فرد را در زمان حال خوشحال می کند و مسیر خوش بینی و امید که به آینده مربوط می شود.» وی در پاسخ به اینکه آیا شاد بودن ذاتی است یا اکتسابی، اظهار داشت: «برخی از روان شناسان معتقدند شاد بودن پیام های ژنتیکی دارد و در مقابل عده ای اعتقادشان بر این است که محیط در شاد بودن فرد نقش دارد. اما اگر بخواهیم پاسخ کلی در این زمینه ارایه دهیم، باید گفت شاد بودن فرد تلفیقی از محیط و ژنتیک است.»

● رابطه رفاه مالی با شاد زیستن

دکتر بیرشک معتقد است تغییر در وضعیت مالی و اقتصادی یا رفاه مالی در یک مقطع زمانی موجب شادمانی می شود اما از آنجا که خیلی زود این وضعیت عادی می شود شادی هم زودگذر است. آنچه بیشتر از همه موجب شاد زیستن افراد به صورت جهانشمول می شود، استفاده از حداکثر امکانات رفاه اجتماعی است که دربردارنده امنیت اقتصادی، مالی، بهداشتی و آموزشی است: «ما در بررسی جداول و آمارها می بینیم که مردم کشورهای اسکاندیناوی به دلیل استفاده از حداکثر امکانات در همه زمینه ها شادترین افراد جهان هستند در حالی که در کشوری مثل آمریکا که از رفاه مالی بیشتری نسبت به اسکاندیناویایی ها برخوردار است، میزان شادی افراد کمتر است در نتیجه باید گفت مردم کشورهای ثروتمند لزوما شادتر نیستند.

مثلا مردم در کشور فقیری چون هندوستان از شادترین افراد هستند که این امر حتی در فیلم هایشان به وضوح دیده می شود.»عضو هیات علمی انجمن روان شناسان و مشاوران معتقد است: «یکی از موارد دیگری که منجر به شاد شدن افراد در کشورهای مختلف می شود این است که دولت ها سعی می کنند موقعیت ها و بهانه هایی را به وجود آورند که مردم شان شاد باشند. مانند فعالیت های همگانی مانند موسیقی، سرگرمی، کارناوال ها و... .» بیرشک بر این باور است که شاد زیستن مردم با دو مورد رابطه تنگاتنگ و جدایی ناپذیری دارد که یکی اعتماد به نفس است و دیگری شادی.

وی در زمینه اعتماد به نفس بیان داشت: «تا زمانی که اعتماد به نفس درونی نباشد و بیرونی باشد یعنی فرد با خود بگوید من اعتماد به نفسم را از دیگران می گیرم، هنگامی که این محرک ها را از بیرون نداشته باشد اعتماد به نفسش شکننده و موقتی است. حتی در مورد شادی هم این زمینه صدق می کند. شادی های غیردرونی زودگذر و موقت است مانند موفقیت شغلی که اولش برای فرد شادی بخش است اما پس از مدتی عادی و دچار روزمرگی می شود. شادی زمانی لذت بخش است که از درون فرد نشأت بگیرد.»

● رابطه فرهنگ رسانه با شاد زیستن

این روان شناس معتقد است: «فرهنگ جامعه در شاد زندگی کردن و شادبودن افراد نقش بسزایی دارد. فرهنگ جامعه باید به شاد بودن، خرسندی و سلامت روان اعضایش اهمیت بدهد.»جامعه ایران از لحاظ فرهنگی باید سرمایه گذاری های عمده و جدی بکند چراکه در این زمینه ضعیف عمل کرده است. وی همچنین در زمینه تاثیر رسانه روی شاد بودن افراد ادامه داد: «ما در عصری زندگی می کنیم که رسانه ها هر لحظه از زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهند.

زمانی که کودک پای تلویزیون نشسته و کارتون هاچ را می بیند، هاچی که به دنبال مادر مرده اش می گردد در آینده ما چه انتظاری از این کودک خواهیم داشت، اینکه فرد شادی شود؟ در صورتی که در سایر کشورها در زمینه برنامه کودک و نوجوان بررسی های علمی و دقیقی انجام می شود و مسوولان در برنامه سعی می کنند روحیه شاد، تفکر خلاق و تشویق به فعالیت و... را به کودکان بیاموزند. موسیقی مناسب، رنگ، پیام و کلام در رسانه با شاد بودن افراد رابطه مستقیمی دارد. رسانه باید پیام هایی را برای بیننده، شنونده و خواننده ارسال کند که به آنها حس امیدواری دهد. من معتقدم حتی ارایه خبر هم باید جذابیت و حالت امیدواری داشته باشد. شکل، ظاهر و محتوای رسانه ها نقش مهمی را در شادمانی و شاد زیستن افراد ایفا می کند.

● ویژگی افراد شاد

افراد شاد مسلما دارای ویژگی و خصلت هایی هستند که آنها را از سایر دیگر افراد متمایز می کند. دکتر بیرشک در پاسخ به اینکه افراد شاد چه خصوصیاتی دارند، گفت: «افراد شاد دارای چهار خصلت هستند: ۱ اعتماد به نفس آنها در حد مناسبی است. اعتماد به نفس به خودپنداری شخص و پیام های مستقیم و غیرمستقیمی که از بدو تولد با کودک همراه است، بستگی دارد؛ اینکه برخورد اطرافیان چگونه است؟ یا اینکه چقدر به جنبه های مثبت فرد توجه نشان داده شده؟ و... . هنگامی که فرد خودپنداری مثبتی از خود نداشته باشد وارد جامعه که می شود دچار عجز و ناتوانی می شود. ۲ کسانی که از خودکنترلی بالایی برخوردارند. جنبه های

محیطی -تربیتی روی این ویژگی دخیل است. ۳ افرادی که خوش بین هستند، یکی از پدیده هایی که می تواند موجب شادمانی در فرد شود، خوش بین بودن است که نباید نقش فرهنگ و خانواده را در این مورد نادیده گرفت. اگر فرد در خانواده ای رشد یابد که والدین مدام در حال غر زدن باشند و پیرامون خود را تیره و تار ببینند و فضای یأس و ناامیدی بر خانواده حکمفرما باشد با این الگو رشد می کند و نمی تواند فردی خوش بین باشد. البته باید اذعان داشت خوش بینی به این معنا نیست که ما خودمان را گول بزنیم. ۴ افرادی که از لحاظ طبقه بندی شخصیتی، برونگرا هستند. در همه تحقیقات نشان داده شده که افراد برونگرا دارای ارتباطات و تعاملات بیشتری هستند. این دسته افراد به دلیل اینکه دارای تعاملات بسیاری هستند به ندرت احساس تنهایی می کنند و در بیان احساسات شان راحت ترند.

● چگونه شاد زندگی کنیم

این روان شناس اعتقاد دارد: برای شاد زیستن و شاد بودن، افراد نیازمند یک برنامه ریزی کلی در زمینه های مختلف اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی هستند. اما اگر بخواهیم به جنبه های فردی این قضیه اشاره کنیم چندین راهکار برای اینکه خرسند باشیم و شاد زندگی کنیم وجود دارد که در ذیل به طور خلاصه ذکر می کنم:

▪ فعال بودن خانواده. اگر خانواده ای فعال باشد و تحرک داشته باشد باعث می شود که اعضای آن خانواده از حالت رخوت و سستی بیرون بیایند.

▪ توجه به رضایت درونی خود. برای هر شخصی یکسری اقدامات مثبت و مفید وجود دارد که البته برای همه افراد یکسان نیست مانند پرداختن به امور خیریه که باعث رضایت و خرسندی درونی فرد می شود.

▪ در معیارها و برداشت هایمان تغییر به وجود آوریم. منظور معیارهای ذهنی است. از مهم ترین تغییرات در این معیارها این است که ما باید بیشتر به خودمان توجه داشته باشیم و به دنبال تایید دیگران نباشیم و از سایرین نیز متوقع نباشیم. کاهش توقع از دیگران در زمینه شادی درونی بسیار کمک کننده است.

▪ عشق، علاقه و دوست داشتن را در خود تقویت کنیم. خانواده باید به این موارد بها دهد. دوست داشتن، حس خوبی است که به روابط صمیمانه منجر می شود و داشتن رابطه صمیمی باعث شادی خواهد شد چراکه حس تنهایی را از بین می برد.

▪ روحیه انتقادپذیری خود را بیشتر کنیم. سعی کنید حساس نباشید. با هر انتقادی از جانب دیگران افکار منفی را به سمت خود جلب نکنید.

▪ در حال زندگی کنید. بسیاری از ما انسان ها در گذشته مان زندگی می کنیم یا دایما در حال غبطه و افسوس خوردن هستیم یا اینکه بسیاری نیز هر چیزی را که در حال وجود دارد فدای آینده ای نامشخص می کنیم. فرد شاد کسی است که در حال زندگی می کند و گوشه نگاهی به آینده دارد.

▪ حسد، کینه، بغض و دلخوری را از خود دور و سعی کنیم به آرامش درون برسیم.

▪ خودمان را بشناسیم. در واقع خود واقعی مان. چراکه خود شناسی به ما کمک می کند شخصیت سالمی داشته باشیم و شخصیت سالم باعث می شود بسیاری از شرایط و امکانات شاد زیستن را برای خود فراهم کنیم. ما باید از آنچه خودمان هستیم احساس رضایت داشته باشیم.

▪ گذشت و بخشش سایرین به ما آرامش می دهد. وقتی در اخبار می بینیم یا می شنویم که شخصی از قصاص می گذرد، در واقع کار بسیار بزرگی است چراکه گذشت باعث می شود فرد احساس مثبتی پیدا کند که منجر به شادی درونی وی می شود.

منبع: روزنامه شرق