عوامل موثر در تغییر رنگ دندان‌ها

«سفید مثل برف، براق مثل مروارید»؛ خیلی‌ها برای بیان کردن ویژگی‌های دندان خوب و سالم از این صفت‌ها استفاده می‌کنند. در نتیجه اگر روزی دندان‌های‌شان تغییر رنگ دهد و دیگر سفید و برفی نباشد یا مانند مروارید برق نزند، به فکر راه‌حل می‌افتند و به هر شیوه‌ای می‌خواهند دندان‌های کدر و تیره‌شان را سفیدتر کنند. برخی هم با این که هیچ وقت دندان‌های سفیدی نداشته‌اند، اما هر روشی را که از دیگران در این باره می‌شنوند، امتحان می‌کنند و با این که شاید هیچ وقت هم به نتیجه دلخواه نرسند، اما تحمل دندان‌های کدر و تیره را هم ندارند.

البته نباید فراموش کنیم رنگ دندان‌ها هم مانند رنگ پوست است؛ برای بعضی سفید و برفی و برای بعضی دیگر تیره‌تر و مایل به زرد. بنابراین همیشه هم نمی‌توان و نباید رنگ دندان‌ها را تغییر داد. از طرفی تمام این تغییر رنگ‌ها قابل برگشت نیست و با توجه به علت ایجاد کننده آن باید به فکر روش مناسب برطرف کردن‌شان بود.

علت‌های داخلی یا خارجی؟

به محض این که رنگ دندان‌های شخصی کمی تیره‌تر از معمول به نظر می‌رسد، دیگران درباره آن نظر می‌دهند؛ یکی می‌گوید حتما سیگاری است، نظر فرد دیگری این است که بهداشت دهان و دندان را بخوبی رعایت نمی‌کند و رنگ ناشی از مواد غذایی است که روی دندان‌های او را گرفته، بعضی هم می‌گویند حتما بیمار است و این حدس و گمان‌ها همین طور ادامه می‌یابد.

دکتر مجید صنعت‌خانی، اما در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به عوامل متفاوتی که موجب تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود، تاکید می‌کند: تغییر رنگ دندان‌ها عوامل متعددی دارد که ممکن است از درون خود بدن باشد یا از بیرون به دندان اضافه شود. بنابراین اولین قدم برای تشخیص علت و برطرف کردن آن، تفکیک این دو مورد است.

به گفته این دندانپزشک، شایع‌ترین علت‌های تغییر رنگ دندان ناشی از عوامل بیرونی و مواردی است که موجب می‌شود رنگدانه‌هایی از بیرون به دندان‌ها اضافه ‌شود و حتی بعضی از این رنگدانه‌ها می‌تواند به میزان مختصری در مینای دندان هم نفوذ ‌کند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان می‌کند: مینای دندان‌ بافت محکم و سختی است که خیلی هم اجازه ورود و نفوذ رنگدانه‌ها را نمی‌دهد، ولی با افزایش سن میزان نفوذپذیری مینا هم بیشتر می‌شود. البته بعضی از این رنگدانه‌ها هم ممکن است از قبل و هنگام ساخته شدن دندان به آن اضافه شود. به عنوان نمونه افرادی که در سنین کمتر از هشت سال یا در دوران بارداری از داروی تتراسایکلین استفاده می‌کنند، باید این موضوع را در نظر داشته باشند. در حقیقت چون این دارو استخوان دوست است، در مناطقی که بافت سختی مانند دندان‌ دارد، نفوذ پیدا می‌کند و هنگام ساخته شدن مینای دندان هم می‌تواند در آن نفوذ یابد. بنابراین چنین تغییر رنگی ناشی از خود دندان است.

پس می‌توان چنین گفت که این تغییر رنگ‌ها مانند لک‌هایی است که روی پوست دست ایجاد می‌شود. گاهی این لک‌ها ناشی از موادی است که از بیرون اضافه شده و با یک شستشوی ساده هم از بین می‌رود، اما در بعضی از موارد هم عوامل درونی باعث ایجاد لک شده است. پس نمی‌توان انتظار داشت تمام تغییر رنگ‌های دندانی هم با شستن و رعایت بهداشت دهان برطرف شود که به گفته دکتر صنعت‌خانی تشخیص درونی یا بیرونی بودن عامل تغییر رنگ دندان‌ها بسیار مهم است.

وی می‌افزاید: مصرف برخی داروها و همین طور بعضی از بیماری‌ها هم می‌تواند از درون، مینا و عاج دندان را تحت تاثیر قرار دهد.

در کنار این موارد، آن طور که دکتر صنعت‌خانی می‌گوید: گاهی مینای دندان به صورت ژنتیکی به رنگ سفید صدفی تشکیل می‌شود و گاهی هم رنگی مایل به زرد دارد که این موارد ارثی و ژنتیکی را هم باید در نظر داشت. از طرف دیگر، بعضی از تغییر رنگ‌ها هم مربوط به محل زندگی فرد در دوران کودکی است. به طوری که اگر شخص هنگام کودکی در محلی زندگی کند که آب مصرفی حاوی فلوراید بیش از اندازه باشد، دندان‌هایش دچار تغییر رنگ خواهد شد.

به گفته این دندانپزشک، مصرف بیش از حد قهوه و چای و همچنین استعمال سیگار هم ازجمله عوامل بیرونی است که می‌تواند به تغییر رنگ دندان‌ها منجر شود. البته این عوامل را به کمک جرمگیری و رعایت بهداشت می‌توان برطرف کرد، ولی مواردی که ناشی از درون بدن است، با این روش‌ها هم معمولا بهبود نمی‌یابد.

ماهیت دندان‌ها را تغییر ندهید

کسانی که دندان‌های تیره‌تری دارند و آن طور که می‌خواهند دندان‌های‌شان سفید و به رنگ برف نیست، معمولا به فکر روش‌های مختلفی هستند تا به کمک آنها رنگ دندان‌های‌شان را تغییر دهند. دکتر صنعت‌خانی اما این روش را تائید نمی‌کند و می‌گوید: در صورتی که ماهیت دندان‌ها به طور ذاتی به رنگ سفید صدفی نیست نباید خیلی هم به فکر تغییر دادن رنگش باشید.

با توجه به این که این روزها بسیاری از افراد به فکر سفید کردن دندان‌های‌شان هستند، به نظر می‌رسد که خیلی هم به این موضوع اهمیت نمی‌دهند، اما این دندانپزشک تاکید می‌کند: وضع طبیعی دندان‌ها بهترین حالت برای هر فرد است و نباید با آن مقابله کرد. طیف رنگ دندان‌ها هم مانند پوست افراد، تفاوت‌های زیادی دارد، اما هیچ خوب و بدی در این زمینه مطرح نیست.

البته تبلیغات زیادی هم در این باره وجود دارد که گفته می‌شود به کمک آنها دندان‌ها در هر صورت، سفید و براق خواهد شد، اما این عضو هیات علمی دانشگاه می‌گوید: این روش‌ها فقط برای مواقعی باید مورد استفاده قرار گیرد که فرد دچار بیماری یا مشکلی شده است و نه هنگامی که ژنتیک و عوامل ارثی عامل ایجاد این رنگ بوده است. در این وضع شاید دندان‌ها سفید شود، اما پس از مدتی دوباره به رنگ قبلی برمی‌گردد.

چطور دندان‌ها را سفید کنیم؟

می‌توان عوامل خارجی تغییر رنگ دندان را تا حد زیادی برطرف کرد و دکتر صنعت‌خانی در این‌ باره توضیح می‌دهد: سیگار یکی از مواردی است که می‌تواند رنگ دندان‌ها را تغییر دهد و به همین علت بهترین روش برطرف کردن این مشکل، ترک سیگار است. البته روش‌هایی برای سفید کردن دندان این افراد و زدودن رنگ نیکوتین هم وجود دارد، ولی استفاده دائم از آنها می‌تواند زمینه‌ساز سایش مینای دندان‌ها شود.

به گفته این دندانپزشک، تغییر رنگ دندانی ناشی از گسترش پوسیدگی دندان هم با درمان پوسیدگی برطرف خواهد شد و بعضی از جرم‌های بالا و زیر لثه که می‌تواند موجب تغییر رنگ شود نیز به کمک جرمگیری و مسواک زدن دقیق از بین خواهد رفت.

تمیز کردن دندان‌ها به کمک مسواک زدن دقیق و منظم هم روش موثری برای سفید نگه‌داشتن دندان‌ها به حساب می‌آید. البته این عضو هیات علمی دانشگاه یادآور می‌شود: خمیردندان یک ماده کمکی برای تمیز کردن دندان‌هاست و این که بسیاری از افراد تصور می‌کنند خمیردندان وظیفه اصلی تمیز کردن دندان‌ها را به عهده دارد، اشتباه است. در حقیقت، آنچه کار اصلی تمیز کردن دندان‌ها را انجام می‌دهد، عمل مکانیکی مسواک زدن و کشیدن آن روی سطح دندان‌هاست.

دکتر صنعت‌خانی سرانجام توصیه می‌کند در صورت بروز هرگونه تغییر رنگ در دندان‌ها، به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شده و اقدامات لازم انجام شود. البته در صورتی که این تغییر رنگ ناشی از مسائل ژنتیکی باشد، بهتر است به فکر تغییر دادن آن نباشید.

منبع: جام جم/ نیلوفر اسعدی‌بیگی