هر آنچه باید درباره تبخال تناسلی بدانید

تبخال یک عفونت ویروسی است که به صورت زخم اولیه موضعی با تمایل به بهبودی و عود مجدد موضعی تظاهر می کند . عامل عفونی آن هرپس سیمپلکس نوع ۱ و ۲ می باشد . هر دو نوع این ویروسها می توانند آلودگی مجاری تناسلی یا مخاط دهان را باعث گردند .

نوع شماره ۲ این بیماری عامل ایجاد تبخال تناسلی است که خاص بزرگسالان بوده و از طریق ارتباط جنسی منتقل می شود .

تبخال تناسلی ممکن است پس از اولین آلودگی با ویروس و یا در اثر فعال شدن عفونت مخفی ایجاد شده و ممکن است نشانه های بالینی داشته و یا مخفی بماند .

در خانمها محل ابتدائی تظاهر ضایعات ، واژن و دهانه رحم است در حالیکه پس از عود ، زخمها در واژن ، پوست اطراف مقعد ،‌ پاها و باسن ایجاد می شود .

در مردان آلت تناسلی یا ناحیه شرمگاهی محل بروز زخمهاست و همچنین کسانیکه رابطه جنسی غیرمعقول از راه مقعد دارند در آن نقطه ایجاد می شود .

هرپس تناسلی ممکن است در سایر نقاط دستگاه تناسلی اطراف مقعد و دهان زن و مرد ، برحسب رفتار جنسی آنها ، ایجاد شود .

آلودگی درون رحمی به ۳ شکل بالینی تظاهر می یابد : عفونت منتشر که بیشتر کبد را مبتلا می کند ، انسفالیت و عفونتهایی که محدود به پوست ، چشم و یا دهان می شوند . دو شکل اول بیماری اغلب کشنده است .

این شکل عفونت معمولاً با هرپس ویروس شماره ۲ ایجاد می شود ولی هرپس ویروس شماره ۱ نیز می تواند عامل ایجاد آن باشد .

این بیماری گسترش جهانی دارد و در خون ۵۰ تا ۹۰ درصد بزرگسالان پادتن ویروس شماره ۱ وجود دارد ، آلودگی به این ویروس معمولاً قبل از ۵ سالگی اتفاق می افتد ولی در حال حاضر بیشترین موارد بیماری با ویروس شماره ۱ اتفاق می افتد .

روش انتقال :

تماس با بزاق حاملین ویروس شماره ۱ ممکن است مهمترین وسیله انتشار ویروس باشد .

تلقیح ویروس به دستهای کارکنان خدمات بهداشتی ( مثل دندانپزشکان )‌از طریق حاملین ویروس می تواند باعث ایجاد تبخال دست گردد .

آلودگی نوزادان معمولاً هنگام تولد و عبور از مجاری آلوده تناسلی و یا با نسبت کمتری در داخل رحم و یا بعد از تولد اتفاق می افتد .

دور کمون این بیماری بین ۱۲-۲ روز است .

دوره واگیری :

ویروس را می توان ۲ هفته و به ندرت تا ۷ هفته بعد از عفونت اولیه دهان یا دستگاه تناسلی جدا کرد . عفونت اولیه و عود آن می تواند بدون نشانه بالینی باشد . بعد از ابتلا به شکل اولیه و یا عود عفونت ، ویروس برای سالها و احتمالاً تا آخر عمر بدون وجود نشانه بالینی به طور متناوب از مخاطهای آلوده ترشح میگردد .

قدرت آلوده کنندگی زخمهای عودکرده کوتاهتر از عفونتهای اولیه است و معمولاً ویروس را بعد از ۵ روز نمی توان در آنها یافت .

چون عفونت نوزادان بسیار کشنده است توصیه می شود که در صورتی که آلودگی اولیه مادر در اواخر دوران بارداری ایجاد شده قبل از پاره شدن کیسه آب جنین ، زایمان با عمل سزارین انجام شود .

نوزادان را باید از تماس با زخمهای گسترده و عفونتهای شدید اولیه ، زخمهای عود کرده و برخورد با ترشحات زخمهای هرپس حفظ کرد .

بیمارانیکه زخم هرپسی دارند نباید با نوزادان ، کودکانی که اگزما یا سوختگی دارند و یا بیماران مبتلا به کاهش ایمنی تماس داشته باشد

تبخال بیماری عفونی مزمنی است که در اثر آلودگی به ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) به‌وجود می‌آید و زخم‌ها و تاول‌هایی بر روی پوست ایجاد می‌کند. این زخم‌ها معمولاً بر روی لب‌ها، گونه‌ها، بینی، چانه، ناحیة تناسلی و باسن ظاهر می‌شوند. عفونت غالباً به صورت دوره‌ای ایجاد می‌شود و زخم‌های بدمنظره و دردناکی ایجاد می‌کند.

«تبخال تناسلی (هرپس ژنیتال) را اولین بار جان آستروک (John Astruc) پزشک پادشاه فرانسه، در ۱۷۳۶، توصیف کرد. پس از آن به‌تدریج آشنایی پزشکان با این ضایعات و انواع تبخال‌های دهانی و تناسلی بیشتر شد تا سرانجام، در ۱۹۲۵، ویروس هرپس سیمپلکس، که عامل این ضایعات است، در آزمایشگاه کشت داده شد.

این ویروس که گسترش جهانی دارد در دو نوع ۱ و ۲ در انسان ایجاد بیماری می‌کند. نوع ۱ اغلب با تبخال‌های دهانی همراه است و ابتلای به آن از سنین پایین شروع می‌شود. به‌طوری‌که ۹۰ درصد افراد تا قبل از ۵ سالگی با ویروس تماس پیدا می‌کنند. ویروس نوع ۲ اغلب تبخال‌های تناسلی ایجاد می‌کند و تماس با آن اغلب در دوران بعد از بلوغ و شروع فعالیت جنسی است. اصولاً تبخال‌های تناسلی جزء بیماری‌هایی هستند که از راه تماس جنسی منتقل می‌شوند.»

بروز علائم بیماری معمولاً ۴ تا ۷ روز بعد از تماس با فرد حامل ویروس یا ترشحات حاوی ویروس است. البته، در اغلب موارد، ابتلا بدون علامت است.

«شایع‌ترین علامت بیماری، در صورت ایجاد، پیدایش تاول‌های کوچک آبدار در ناحیة تناسلی است که بعداً پاره می‌شوند و زخم‌های دردناکی ایجاد می‌کنند، زخم‌ها خشک می‌شوند و به‌تدریج در چند روز بهبود می‌یابند. برخی افراد ممکن است فقط ضایعاتی قرمزرنگ یا برجسته پیدا کنند و برخی هم، هنگام دفع ادرار، درد داشته باشند. در خانم‌ها ممکن است ترشحات آبکی واژینال هم مشاهده شود. در مجموع می‌توان گفت سوزش ادرار، همراه با ترشحات آبکی شفاف از پیشابراه، غالباً از عوارض عفونت با ویروس تبخال است.»

زخم‌ها معمولاً ۴ تا ۷ روز بعد از اولین عفونت ایجاد می‌شوند و بیمار علائمی شبیه به سرماخوردگی نظیر تب، تورم غدد لنفاوی کشالة ران و کوفتگی دارد. زخم‌های تبخالی معمولاً در اولین ابتلا شدیدترند ولی در دفعات بعدی ابتلا، ضایعات کوچک‌ترند، درد کمتری ایجاد می‌کنند و زودتر بهبود می‌یابند. ضمن اینکه قبل از هر عود بیماری، فرد در ناحیة مبتلا احساس خارش، ضربان یا سوزش دارد و ممکن است دردهایی در لگن یا پاها داشته باشد.

«تظاهرات تبخال تناسلی در قسمت‌های مختلفی ازجمله آلت تناسلی و بیضه‌ها در آقایان، اجزای دستگاه تناسلی در خانم‌ها، مقعد، پیشابراه، باسن و پاها ایجاد می‌شوند. لیکن باید به‌خاطر داشت که بسیاری از مبتلایان بدون علامت‌اند یا علائم خود را با مشکلات دیگری ازجمله بیماری‌های قارچی، گزش حشرات و هموروئید اشتباه می‌گیرند.»

عوارض بیماری :

در برخی افراد به دنبال انتشار ویروس به دستگاه عصبی علائمی همچون تب، سردرد، استفراغ و سفتی گردن ۳ تا ۱۲ روز بعد از ضایعات تناسلی ایجاد می‌شود. این حالت اگرچه برای بیمار بسیار ناراحت‌کننده است اغلب اوقات خوش‌خیم است و کاملاً بهبود می‌یابد.

تبخال‌های تناسلی جزء بیماری‌هایی است که از راه تماس جنسی منتقل می‌شوند و «علاوه بر تماس جنسی، تماس پوست با ترشحات تنفسی افراد آلوده باعث انتقال عفونت‌های تبخالی می‌شود. بنابراین افرادی ازجمله دندانپزشکان، کارکنان بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) و آزمایشگاه‌ها در معرض خطر بیشتری برای اکتساب بیماری‌های تبخالی هستند. همچنین انتقال از مادر به فرزند در حین زایمان یکی از راه‌های مهم انتقال بیماری است.»

انتقال ویروس از یک نقطة بدن مثل ناحیة تناسلی به سایر نقاط ازجمله دست‌ها، بازوها، ران‌ها و نیز به دنبال دستکاری دیده شده است. چرا که، ویروس تبخال پس از ورود به پوست از انتهای (پایانه‌های) عصبی خود را به گره‌های عصبی منطقه می‌رساند و در آنجا به زندگی خود ادامه می‌دهد و می‌تواند دوباره خود را به سطوح مخاطی و پوستی برساند و ضایعات جدیدی ایجاد کند و به سایرین نیز منتقل شود. ضایعات تبخالی تمایل به عود مجدد دارند که دفعات عود در افراد متفاوت است و شرایط فردی و وضعیت ایمنی فرد به‌شدت روی آن تأثیر می‌گذارد.

شیوع بیماری :

شیوع بیماری در مناطق دنیا متغیر است ، «در امریکای مرکزی و جنوبی، بیماری ۲۰ تا ۴۰ درصد زنان را درگیر می‌کند. یک‌پنجم افراد بالای ۱۲ سال در امریکا به این ویروس آلوده‌اند که تقریباً ۹۵ درصد آنها از ابتلای خود بی‌خبرند. شیوع آن در کشورهای اروپایی ازجمله آلمان ۱۳ درصد، فنلاند ۱۶ درصد، ایتالیا ۱۸ درصد و در انگلیس ۲۰ درصد گزارش شده است. در منطقة جنوب صحرای کبیر افریقا، شیوع بیماری از ۳۰ تا ۸۰ درصد در زنان و ۱۰ تا ۵۰ درصد در مردان متغیر است. در تانزانیا، ۳۹ درصد و در استرالیا ۱۵ درصد گزارش شده است. در کشورهای آسیایی ازجمله بنگلادش ۱۲ درصد، ژاپن ۷ درصد، فیلیپین ۹ درصد و هند ۱۴ درصد شیوع دارد. به‌نظر می‌رسد در کشورهای آسیایی درحال‌توسعه شیوع بیماری کمتر و بین ۱۰ تا ۳۰ درصد متغیر است.»

در ایران، هرپس تناسلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. لذا، مطالعات در زمینة بیماری محدود است. در ۱۳۸۰، در مطالعه‌ای که روی اهداکنندگان خون در کرمان انجام شد، شیوع بیماری ۷/۲ درصد گزارش شد. بررسی دیگری که در ۱۳۷۵، در یکی از درمانگاه‌های تهران روی شیوع بیماری‌ها از راه تماس جنسی انجام شد، شیوع ۶ درصد گزارش شد. همچنین، طبق بررسی دیگری در مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران در تهران، شیوعی معادل ۴۳/۱۱ درصد تخمین زده شد.

درمان :

«پس از معاینه و انجام بررسی‌های ضروری پزشک، تبخال تناسلی را می‌توان با داروهای ضد ویروس موجود درمان کرد. درمان معمولاً به صورت خوراکی است و در اولین بار ابتلا برای ۷ تا ۱۰ روز و در موارد عود حدود ۵ روز انجام می‌شود و باعث کوتاه شدن دورة بیماری و بهبود سریع‌تر ضایعات می‌شود. در افرادی که به‌طور مکرر دچار ضایعات تبخال تناسلی می‌شوند، می‌توان از درمان طولانی‌مدت نگه‌دارنده برای مدت طولانی ۳ ماه تا یک سال، بسته به شرایط فرد، استفاده کرد. این درمان‌ها به مهار بیماری کمک می‌کنند، ولی باعث درمان قطعی یا ریشه‌کنی ویروس نمی‌شوند.»

پیشگیری:

از طریق اجتناب از تماس‌های جنسی پرخطر و مشکوک، اجتناب از بی‌بندوباری جنسی و داشتن شرکای جنسی متعدد، اجتناب از تماس جنسی هنگام فعال بودن ضایعات، و استفاده از کاندوم در حین تماس جنسی مؤثر می‌دانند، چرا که هنوز واکسنی برای این بیماری وجود ندارد و بیشترین تأکیدها روی پیشگیری از ابتلا به آن است. هرچند که تحقیقات گسترده در زمینة تهیة واکسن مؤثر همچنان ادامه دارد.
«۲۲ درصد زنان باردار به صورت بی‌علامت به ویروس تبخال تناسلی آلوده‌اند و ۲ درصد آنان در دوران بارداری مبتلا می‌شوند. از آنجا که بیماری در اغلب موارد بی‌علامت است، بیش از ۹۰ درصد این افراد از ابتلای خود بی‌اطلاع‌اند. انتقال ویروس به جنین در حین زایمان و عبور از کانال زایمانی صورت می‌گیرد. برخی از متخصصان معتقدند، به منظور پیشگیری از انتقال عفونت از مادر به جنین، بهتر است زایمان این زنان به صورت سزارین باشد، در صورت ابتلای مادر در سه‌ماهة آخر بارداری، درصد احتمال انتقال به جنین بسیار بالاست. عفونت نوزادی با درگیری پوست، چشم، دهان، آسیب دستگاه عصبی مرکزی و دیگر اعضای داخلی، محدودیت رشد جنین و حتی مرگ جنین همراه باشد. اگر درمان سریع و به‌موقع آغاز شود، ممکن است از آسیب‌های بعدی پیشگیری کند یا از شدت آن بکاهد.»


منبع: سایت رادیو سلامت