لبخند ایرانی - آمریکایی در نیویورک

آرمان: جلسه‌ای ‌که در آن شش قدرت بزرگ جهانی در سطح وزرای خارجه در آن شرکت کنند بی‌گمان جلسه مهم و مورد توجهی است. به نشست روز گذشته ایران و 1+5 اشاره می‌کنیم جلسه‌ای ‌که نه مردم ایران که تمامی سیاستمداران جهان از شرق تا غرب با دقت نظر به آن معطوف شده و پیگیر اخبار و حواشی‌اش بودند. از سوی دیگر این جلسه یک حاشیه پررنگ دیگر هم داشت. برای اولین بار پس از 35 سال وزرای خارجه ایران و ایالات متحده پشت یک میز مذاکره نشستند. نشست پشت درهای بسته برگزار شد و همگان منتظر خروجی آن بودند.

به هنگامه‌ای ‌که خبرنگاران اجازه یافتند تا از این جلسه عکس بگیرند یک نکته جالب را توانستند شکار کنند. جان کری در سمت راست محمد جواد ظریف نشسته و پشت او حسین فریدون برادر رئیس‌جمهور قرار داشت. نکته آن که این همنشینی تنها به این چینش منحصر و محدود نشده و وزیر خارجه ایران به شکل رسمی اعلام داشت که در حاشیه جلسه و به درخواست جان کری این دو لحظاتی به طور خصوصی به گفت‌وگو نشسته‌اند. ظریف در ادامه تاکید کرد این یک اتفاق عادی و متعارف در جلسات دیپلماتیک و مراودات اینچنینی است اما بدون شک با توجه به عقبه نزدیک به سه دهه و نیمی سپری شده میان ایران و آمریکا این شاید یک اتفاق ساده در مراودات دیپلماتیک باشد اما یک تابوشکنی غیرمنتظره و جالب‌توجه در سطح روابط ایران و آمریکاست.

پس از پایان نشست دو طرف به کنفرانس خبری آمده و با رسانه‌های جهان سخن گفتند. هر دو طرف تاکید داشتند که لحن و صوت طرفین و رویکردهایشان مثبت و سازنده بود و همچنین اعلام شد که دور بعدی مذاکرات میان ایران و 1+5 در تاریخ 23 مهرماه کمتر از 20روز دیگر برگزار خواهد شد. این نکته و تسریع در روند مذاکرات بخوبی نشان می‌دهد که طرفین بدنبال حل و فصل مناقشه 10ساله هسته‌ای ‌هستند و هر دو طرف به نقاط ثقل مشترک دست یافته‌اند. در ادامه به واکنش‌ها و گفته‌های طرفین خواهیم پرداخت.

پروسه مذاکرات سریع و با هدف توافق به پیش می‌رود

وزیر خارجه پرکار ایران که به گفته خودش و اذعان همگان پرمشغله‌ترین دیپلمات حاضر در نیورک بود. پس از پایان نشست با 1+5 و در حاشیه دیداری که با شورای روابط خارجی ایالات متحده داشت، گفت: به وزیر خارجه آمریکا تاکید کردم ضروری است که گفت‌وگوها به نتیجه برسد و منجر به عمل شود. ظریف در خصوص کلیت جلسه میان ایران و 1+5 نیز تاکید کرد: نشست خوبی برگزار شد، موضوعات مطرح شده بسیار عمیق بود.

پذیرفتیم پروسه را سریع آغاز کنیم و به سمت آینده با هدف توافق درخصوص پارامترهای آن پیش رویم. ظریف در ادامه نیز تصریح داشت که برای برداشتن گام‌ها نیازمند طرح موضوع از سوی دو طرف بودیم تا خواسته‌ها و نگرانی‌ها مطرح شود و بر اساس آن بطور مثال در طول یک‌سال با برنامه‌ریزی دقیق موضوعات را پیش ببریم و به نقطه نهایی برسیم. ظریف که با ظرافت دیپلماتیک و دقیق سخن می‌گوید با اشاره به خواست ایران برای حل و فصل سریع موضوع بر این نکته تاکید ورزید که برخی از طرفین حتی می‌خواستند سریع‌تر از ما این موضوع حل و فصل شود؛ اشاره ظریفی که اقتدار ایران را در عین تعامل‌ورزی نشان می‌دهد و بر این نکته تاکید دارد که طرف خارجی بیش از ایران مایل به اتمام پرونده است.

وزیر خارجه کشورمان با اشاره به رویکرد وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد که کری واکنش‌های مثبتی داشت و مواضع اوباما را مطرح کرد. وی همچنین گفت:جان کری در این نشست از عزم اوباما برای پایان دادن به مساله هسته‌ای ایران سخن گفت. او به این نکته هم اشاره کرد که شخص وزیر خارجه آمریکا ابراز تمایل کرده که بعنوان نماینده این کشور در مذاکرات حضور داشته و کار را به پیش ببرد. ظریف با اشاره به دیدار دو جانبه میان این دو نیز خاطرنشان کرد: جلسه کوتاه دوجانبه‌ای داشتیم که البته غیرطبیعی نیست و در عرصه‌های بین‌المللی همیشه پیش می‌آید که دست یک فرد را بگیریم و به کناری بکشیم و صحبت کنیم.

وی در خصوص فحوای گفت‌وگوهای رد و بدل شده نیز عنوان کرد: آقای کری در این صحبت‌ها گفت که آماده است تا این مذاکرات و گفت‌وگوها به نتیجه برسد و من هم تاکید کردم که این پروسه جلو برود و به اختصار درباره مسائل دیگر هم صحبت کردیم. ظریف در بخش پایانی سخنانش در این جلسه نیز تصریح کرد: این گفت‌وگوها باید با عمل انجام شود و امیدوار هستم که با چالش همراه نباشد. امیدوارم فرصتی باشد برای ایجاد اعتماد و جلو رفتن تا بتوانیم برای درک بهتر و حرکت به سمت جلو چالش‌ها را تبدیل به فرصت کنیم. وی در کنفرانس خبری نیز تاکید کرد: در این نشست بر ضرورت رفع نگرانی‌ها و احقاق حقوق مردم ایران تاکید کردیم. دیدگاه مقام معظم رهبری مبنی بر حرمت استفاده از سلاح کشتار جمعی مورد تاکیدمان قرار گرفت و امیدواریم با برخورد مثبت همه طرف‌ها شاهد شکل‌گیری راه‌حل مورد قبول دو طرف باشیم تا بتوانیم کار را به پیش ببریم و پرونده هسته‌ای به زودی حل شود، پرونده‌ای ‌که هیچ ضرورتی برای وجودش نبود.

یک جدول زمانی غیرمنتظره و رو به جلو

پس از پایان نشست یک ساعته میان وزرای خارجه ایران و گروه موسوم به 1+5 تمامی طرف‌های خارجی حاضر در گفت‌وگو با رسانه‌ها آن را بسیار مثبت ارزیابی کردند. کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه 1+5 که بطور معمول در نشست‌های پیشین با به‌کارگیری جملات کلیشه‌ای ‌و محافظه‌کارانه قصد رفع و رجوع موضوع را داشت این بار با چهره‌ای ‌بشاش و جملات جالب گزارس جلسه را به خبرنگاران داد.

وی ضمن آنکه اعلام داشت: قدرت‌های جهانی برای برگزاری مذاکرات هسته‌ای اساسی در تاریخ (23 و24 مهر) 15 و 16 اکتبر در ژنو به توافق رسیدند، تاکید کرد: مذاکرات بین ایران و گروه 1+5 مهم و قابل توجه بود و زمینه را برای دور جدیدی از مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران در ماه آینده فراهم کرده است اما کلیدی‌ترین جمله وی آنجا بود که گفت: همه کشورهای دخیل در مذاکرات موافقت کردند «با یک جدول زمانی جاه‌طلبانه پیش بروند.» این جمله بدان معنی است که طرفین بطور جدی و با تمام قوا وارد بحث شده و چشم‌انداز ترسیمی خوبی برای پایان بخشی به مذاکرات و رساندن آن به نقطه غایی دارند.

از طرف دیگر آنطور که خبرگزاری فرانسه گزارش داده قرار است طرف ایرانی به سوالات مطروحه در این جلسه پیش از آغاز جلسه آینده پاسخ بدهد. وزیر خارجه انگلیس نیز در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی تاکید کرد: شروع خوبی بود ولی هنوز زود است که آن را یک پیشرفت عمده بخوانیم. ویلیام هیگ آنطور که خبرگزاری آسوشتیدپرس گزارش کرده است، در خصوص ظریف و مذاکرات گفت: یک بهبودی بزرگ در لحن و روح محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران مشاهده شد.

در این میان واکنش وزیر خارجه ایالات متحده هم در نوع خود جالب توجه است، جان کری نیز این جلسه را سازنده خواند. وی پس از مذاکرات هسته‌ای در نیویورک گفت که از لحن مثبت جدید ایران در مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای‌اش خشنود است. جان کری در عین حال گفت که یک دیدار با محمد‌جواد ظریف، وزیرخارجه ایران نمی‌تواند نگرانی‌های بین‌المللی درباره اهداف هسته‌ای ایران را رفع کند. گیدو وستروله نیز روز پنجشنبه گفت که در دیدار وزیران امور خارجه 1+5 با همتای ایرانی‌شان لحن، فضا و روح بسیار متفاوت نسبت به آن چه این گروه به آن عادت داشت صورت گرفت و پنجره فرصت برای حل صلح‌آمیز این وضعیت باز شده است. وی نیز تاکید کرد که البته کلمات به تنهایی کافی نیستند و باید مذاکرات به شکل جدی پی گرفته شود.

گزارش جالب ظریف به مردم

وزیر خارجه تازه کشورمان که از بهره گیری از تمامی ظرفیت‌ها ابایی ندارد و ترجیح می‌دهد حواشی مستور و پنهانی دنیای سیاست ومذاکرات پشت پرده را شفاف با مردم در میان بگذارد یکبار دیگر و به رسم چند صباح اخیر در گزارشی فیس‌بوکی شرح دیدارهای 24 گذشته‌اش در نیویورک را در این شبکه اجتماعی در میان گذاشت و ضمن اشاره به دیدار با ایرانیان مقیم آمریکا و استقبال شایان توجه آنان در خصوص دیدار با جان کری و مذاکرات 1+5 گفت: مذاکرات 1+5 شروع بسیار خوبی بود و اکنون باید با صبر و حوصله مسیر دشوار و پرفراز و نشیب بحث‌ها را تا رسیدن به نتیجه دنبال کنیم.

انشاءالله یک روز همه صحبت‌های خودم در این جلسه را به شما گزارش خواهم داد تا همه ببینند که برای داشتن یک مذاکره خوب هیچ نیازی به عدول از مواضع نیست. من صحبتم را با تأکید صریح و بی تعارف بر غیرقانونی بودن ارجاع پرونده هسته‌ای ‌ایران به شورای امنیت و تحریم‌های بین‌المللی ناشی از آن و نامشروع و بی‌فایده بودن تحریم‌های یک جانبه شروع کردم. وی در ادامه می‌نویسد: سپس گفتم که برای نشان دادن نرمش، بیشتر در مورد آینده و راه حل صحبت خواهم کرد بدون آنکه از این مواضع دست بکشیم. بعدهم توضیح دادم که چرا از منظر استراتژیک، هدف ایران هم اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌‌اش است و چرا آنها هم باید برای تضمین این هدف برنامه صلح‌آمیز غنی‌سازی ایران را تحت نظارت آژانس بپذیرند.

در پایان هم چارچوب راه‌حل را مطرح کردم. همه وزرا از صحبت‌های این خدمتگزار کوچک شما استقبال کردند و تعهد خود را برای رسیدن به همین هدف بیان کردند. قرار شد مذاکرات به صورت فشرده در پایان مهر ادامه یابد. وی با اشاره به دیدار با جان کری می‌گوید: در روزهای قبل از جلسه، با همه وزرای 1+5 به جز آقای کری به صورت مفصل ملاقات‌های جداگانه داشتم. لذا در پایان جلسه با همه دست دادیم و خداحافظی کردیم و در حاشیه، گفت‌وگوی نیم‌ساعته‌ای ‌هم با آقای کری داشتم. ایشان هم به تعهد رئیس‌جمهور آمریکا برای رسیدن به راه‌حلی بر اساس مذاکره و احترام متقابل تاکید کرد. البته صحبت ایشان در جلسه 1+5 هم مثبت بود و مصاحبه بعد از جلسه ایشان و سایر وزرا نیز مثبت و با امید به آینده بود. وی در پایان تصریح می‌دارد که کار تازه شروع شده و با تمام توان در راه احقاق حقوق مردم گام برداشته و از کار تبلیغاتی پرهیزه کرده و طلب دعای خیر از مردم می‌کند.

در نهایت...

تمامی این واکنش‌های مثبت و سازنده و رویکردهای همپذیر متجلی شده در وجه دیگری هم خود را نشان داد و در مذاکرات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم متبلور شد. معاون مدیرکل آژانس مذاکرات با نجفی نماینده ایران در آژانس را بسیار سازنده دانست و این دو اعلام داشتند که در 28اکتبر مطابق با 6آبان دور بعدی مذاکرات را پی خواهند گرفت. هرچه هست به نظر می‌رسد پرونده هسته‌ای ‌ایران در مسیر پایان و فرجام خود قرار گرفته پایانی که روندها موجود نشان می‌دهد سازنده و در جهت منافع ملی کشورمان و صلح جهانی خواهد بود.